ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ Ποιος πάτησε το κουμπί;

Το τουρκικό καθεστώς είναι βίαιο, ωμό και κτηνώδες: το ξέραμε, το

επιβεβαιώνουμε. Το ζήτημα είναι πώς θα βοηθήσουμε αποτελεσματικότερα τους

δημοκράτες που υποφέρουν.

Οι εικόνες είναι συγκλονιστικές. Οι περιγραφές προκαλούν σοκ. Οι δηλώσεις των

κυβερνητικών παραγόντων είναι προκλητικές. «Θέλαμε να σώσουμε τους τρομοκράτες

από την ίδια τους την τρομοκρατία. Περιμέναμε υπομονετικά τρεις εβδομάδες»,

είπε ο Τούρκος πρωθυπουργός. Ψέματα. Η τελευταία συνάντηση που ζήτησαν οι

κρατούμενοι δεν έγινε ποτέ, καταγγέλλει ο δικηγόρος Γιουτσέλ Σαϊμάν. Η επίθεση

ήταν προγραμματισμένη. Έπρεπε πάση θυσία να τεθεί σε εφαρμογή το πρόγραμμα

μεταφοράς των κρατουμένων.

Μπροστά σε τόσους θανάτους (αποτέλεσμα είτε αυτοπυρπολήσεων είτε της

αστυνομικής καταστολής), μικρή σημασία έχει αν οι φυλακές ελέγχονται από τους

αριστερούς, από τους τρομοκράτες ή από τη Μαφία. Ένα κράτος που θέλει να

ενταχθεί στην ευρωπαϊκή οικογένεια οφείλει να λύνει προβλήματα όπως η απεργία

πείνας άνω των χιλίων ανθρώπων με δημοκρατικό και πολιτισμένο τρόπο. Το

ερώτημα είναι αν η Τουρκία θέλει πράγματι να ενταχθεί στην Ευρώπη. Ή μάλλον

ποιοι κύκλοι στην Τουρκία και έξω από την Τουρκία έχουν συμφέρον να παραμείνει

η χώρα έξω από την Ευρώπη.

Μόλις πριν από μία εβδομάδα, γράφει ο Αβνί Οζγκιουρέλ στην «Turkish Daily

News», ορισμένοι «κύκλοι» παρακίνησαν την αστυνομία να εξεγερθεί με αφορμή

τον θάνατο δύο αστυνομικών από επίθεση αγνώστων. Έτσι και έγινε: δέκα χιλιάδες

αστυνομικοί βγήκαν στους δρόμους σε διάφορες πόλεις και άρχισαν να φωνάζουν

συνθήματα εναντίον του υπουργού Εσωτερικών. Ο Μπουλέντ Ετζεβίτ έκανε τότε μια

περίεργη δήλωση. «Ορισμένοι φαίνεται πως πάτησαν ένα κουμπί», είπε. Ο Τύπος

κάγχασε. Ορισμένες εφημερίδες υπενθύμισαν ότι ο πρωθυπουργός δεν είναι

τελευταία και πολύ καλά. Ούτε στο σώμα ούτε στο μυαλό. Μήπως όμως η

συγκεκριμένη διαμάχη υπερέβαινε τα συνήθη πολιτικά πλαίσια;

Η τουρκική κυβέρνηση μοιάζει περισσότερο με συνομοσπονδία παρά με συνασπισμό,

επισημαίνει ο αρθρογράφος. Όλες οι κυβερνήσεις που έχουν σχηματιστεί από το

1970 πάσχουν από την ίδια ασθένεια: τα μέρη που τις αποτελούν συνιστούν

αυτόνομα «κρατίδια» στο εσωτερικό του κρατικού μηχανισμού και διεκδικούν το

δικαίωμα να είναι ελεύθερα να κάνουν ό,τι θέλουν στον τομέα της «αρμοδιότητάς»

τους. Το αποτέλεσμα είναι πολλά κρίσιμα προβλήματα να παραμένουν άλυτα και η

απόγνωση του κόσμου να μεγαλώνει. Η σημερινή κυβέρνηση έχει να επιδείξει

ορισμένες επιτυχίες στον οικονομικό τομέα και στην καταπολέμηση της

εγκληματικότητας, ενώ είναι βέβαιο ότι αργά ή γρήγορα θα βρεθεί λύση και στο

πρόβλημα της κουρδικής γλώσσας και εκπαίδευσης. Δεν υπάρχει όμως καμιά

δικαιολογία για τον τρόπο με τον οποίο αυτοπαγιδεύτηκε σε τρία θέματα: την

οικονομική κρίση, το νομοσχέδιο για την αμνηστία και την κατάσταση στις

φυλακές.

Το πιο ανησυχητικό είναι ότι τελευταία πληθαίνουν οι φωνές των επιχειρηματιών

που ζητούν τη «λυτρωτική» παρέμβαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, δηλαδή

του στρατού. Η Τουρκία θα επιστρέψει στην εποχή των πραξικοπημάτων; Δύσκολα

μπορεί να φανταστεί κανείς μια χειρότερη εξέλιξη.