Το όνειρο που σβήνει

«Ο Κάστρο είναι ταυτόχρονα το νησί, ο λαός, τα ζώα του και η γη. Είναι

ολόκληρο το νησί», είχε γράψει κάποτε ο Ζαν Πολ Σαρτρ. Ο Φιντέλ Κάστρο δεν

ενθαρρύνει αυτού του είδους τους χαρακτηρισμούς. Αλλά και δεν του χρειάζεται.

Γνωρίζουν όλοι ποιος είναι το αφεντικό. Στην Κούβα, είναι ο αρχηγός του

κόμματός του, η κυβέρνηση και το κράτος. Τον αποκαλούν el Jeffe, el Maximum,

el Commandante ή απλώς Φιντέλ. Ενενήντα μίλια μακριά, στις Ηνωμένες Πολιτείες,

είναι ο διάβολος, ένας δικτάτορας, ο τελευταίος κομμουνιστής.

Δεν είναι να αναρωτιέται κανείς γιατί η φήμη του προηγείται του ιδίου.

Έξυπνος, γοητευτικός και άκαμπτος, ο Φιντέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρουζ είναι πάνω

από όλα ένας «μεγάλος επιζών». Παρακολούθησε την άνοδο και την αποχώρηση από

την εξουσία 8 Αμερικανών προέδρων (ο Μπιλ Κλίντον αναμένεται ως ο 9ος ), την

κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και μέτρησε δεκάδες απόπειρες εναντίον του,

κάποιοι μιλούν για εξακόσιες. «Αν η επιβίωση από μια απόπειρα ήταν ολυμπιακό

άθλημα, θα κέρδιζα το χρυσό» είχε πει στο παρελθόν.

«Παράδεισος»

Ο παραπάνω χαρακτηρισμός τον ακολουθεί από τη στιγμή που εκτέθηκε στη διεθνή

σκηνή, ηγούμενος της επανάστασης τον Ιανουάριο του 1959. Τότε η Κούβα ήταν

ένας παράδεισος ηδονής, πλήρης από οίκους ανοχής και καζίνο, αλλά και συνώνυμη

της παρακμής, της διαφθοράς και της ανισότητας. Συνοδευόμενος από 81 αντάρτες

­ μεταξύ των οποίων και ο Τσε Γκεβάρα ­, ο Φιντέλ Κάστρο επέδραμε νικηφόρα

εναντίον της υποστηριζόμενης από τις ΗΠΑ δικτατορίας του Μπατίστα την οποία

και ανέτρεψε, συντασσόμενος λίγο αργότερα με τον Σοβιετικό ηγέτη Νικίτα

Κρουτσόφ. Ο Αϊζενχάουερ, στην προεδρία των ΗΠΑ τότε, δεν τον είχε δεχτεί. Η

απάντησή του Κάστρο στην Αμερική ήρθε δύο χρόνια μετά, όταν μετέτρεψε τον

Κόλπο των Χοίρων και την εναντίον του εκστρατεία των Αμερικανών με

επιστρατευμένους εξόριστους Κουβανούς αντιφρονούντες σε παταγώδη αποτυχία.

Ό,τι κι αν σχεδίασε η CIA στα χρόνια που ακολούθησαν, απεγνωσμένες

προσπάθειες…Σε μια από αυτές μάλιστα, λέγεται ότι αν και ο επίδοξος

δολοφόνος τον εγκλώβισε στο οπτικό του πεδίο, δεν κατάφερε να πατήσει τη

σκανδάλη. Δεν είχε γίνει αντιληπτός, αλλά «κάτι» τον σταμάτησε. Ερμηνεύτηκε ως

η «ψυχολογική επιρροή» που συνεχίζει να ασκεί ο πρόεδρος της Κούβας, είτε

είναι αρεστός είτε όχι. Ο Κάστρο δεν δολοφονήθηκε, ούτε και γελοιοποιήθηκε στο

λαό του. Αντίθετα, στάθηκε ως άλλος Δαβίδ σε έναν άλλο Γολιάθ.

Ο ίδιος σκιαγραφεί τη χώρα του ως το μόνο φως στη σατανική νέα τάξη του

καπιταλισμού. «Ο κόσμος ­ είπε πρόσφατα ­ είναι σαν ένα πλοίο, το μισό

κρουαζιερόπλοιο και το άλλο μισό μεταφοράς σκλάβων, που κατευθύνεται ολοταχώς

προς το παγόβουνο. Εκείνοι που καταδίκασαν εκατομμύρια στον λιμό και την

ανέχεια πρέπει να υποστούν δίκες Νυρεμβέργης».

Το «Σοσιαλισμός ή θάνατος» παραμένει από τα συνθήματα που εξεγείρουν τον λαό.

Ακούστηκε και πάλι στους δρόμους της Αβάνας την περασμένη εβδομάδα όταν

800.000 άτομα, περίπου ο μισός πληθυσμός της κουβανικής πρωτεύουσας,

διαδήλωσαν την αντίθεσή τους στο αμερικανικό νομοσχέδιο για «υπό όρους

χαλάρωση των κυρώσεων», τονίζοντας ότι το εμπάργκο στο οποίο υπόκεινται σχεδόν

40 χρόνια θα γίνει έτσι ασφυκτικότερο.

Η αλήθεια

Η αλήθεια είναι ότι πολλές αναπτυσσόμενες χώρες θα ζήλευαν το σύστημα υγείας

και εκπαίδευσης της Κούβας. Ο αναλφαβητισμός έχει περιοριστεί στο 2%, πολλοί

όμως φοβούνται ότι η παλιά ­ προ της επανάστασης ­ Κούβα, αναδύεται και πάλι

από τις στάχτες. Και κατηγορούν τον Κάστρο ότι ο απλός λαός πεινά ενώ εκείνος

συνεχίζει να απολαμβάνει το αγαπημένο του χαβιάρι. Την τελευταία πενταετία η

πορνεία και η εγκληματικότητα ­ δύο από τους μεγαλύτερους εχθρούς του

παρελθόντος που η επανάσταση υποσχέθηκε να εξολοθρεύσει ­ επέστρεψαν

δραματικά. Η διαφθορά έχει ανακηρυχθεί σε εθνική απασχόληση, ενώ στη μαύρη

αγορά μπορεί κανείς να βρει τα πάντα, από γάλα σε σκόνη και ρούμι μέχρι βίλες.

Οι μισθοί των γιατρών και των δασκάλων είναι εξευτελιστικοί και πολλοί

αναγκάζονται να εργάζονται ως οδηγοί ταξί ή να πουλούν ψάρια από σπίτι σε

σπίτι για να επιβιώσουν. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πλέον δεν ακολουθούν το

πλήθος στις δημόσιες συγκεντρώσεις. «Όταν ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο, έδωσε

σε όλους τους λαούς από τρία δώρα. Στους Κουβανούς τιμιότητα, εξυπνάδα και τον

κομμουνισμό. Με τον όρο όμως ότι μόνο τα δύο από αυτά μπορούν να συνυπάρχουν

τη φορά»: Το ανέκδοτο που κυκλοφορούσε κάποτε στην Ανατολική Ευρώπη, έχει

περάσει πλέον τα σύνορα της Κούβας. Όπως κι εκεί πριν από την κατάρρευση του

κομμουνισμού, μια τάξη αξιωματούχων του κόμματος απολάμβανε την «καλή πλευρά

της ζωής, έτσι και στην Κούβα, λίγοι είναι ικανοποιημένοι από αυτά που έχουν.

«Οι Κουβανοί είναι από τη φύση τους επαναστάτες» υποστηρίζει η Κάρμεν Φλόρες,

πτυχιούχος Πανεπιστημίου της Αβάνας. «Γι’ αυτό και πολλοί εγκατέλειψαν τη

χώρα. Πριν από 40 χρόνια σκεφτόμασταν ότι το μέλλον μάς επιφύλασσε μια

διαφορετική υπόσχεση. Όμως τώρα υπάρχουν πολλοί υλικοί περιορισμοί. Δεν

μπορούν όλοι να καταφέρουν τη ζωή που θέλουν. Αν και όλοι οι Κουβανοί θέλουν

να ζουν αξιοπρεπώς, αυτό δεν είναι εφικτό». Εν γνώσει της κατάστασης, η ηγεσία

επιρρίπτει τις ευθύνες στις ΗΠΑ και τις οικονομικές κυρώσεις, όμως υπάρχουν

πλήθος ακόμη απαγορεύσεις που επιβλήθηκαν από το εσωτερικό στους αγρότες και

τους εμπόρους και σχετίζονται με τις καλλιέργειες και τη διάθεση των

προϊόντων.

Η απροθυμία

Τα σλόγκαν στην Κούβα λένε ότι η επανάσταση θα κρατήσει για πάντα και ότι ποτέ

δεν θα υπάρξει μετάβαση στον καπιταλισμό. Καλούν τον λαό σε ενίσχυση του αγώνα

και μεγαλύτερη προσπάθεια για επάρκεια. Όλο και πιο έντονα όμως καθίσταται

προφανές ότι πρόκειται για θυσίες που πολλοί Κουβανοί είναι απρόθυμοι να κάνουν.