Επιστημονική υποστήριξη Το μυστικό της επιτυχίας

Η δυνατότητα του αθλητή να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις που έχει κάθε

αγώνισμα χαρακτηρίζεται ψυχική καταλληλότητα, η οποία είναι σε άμεση συνάρτηση

με τις μεγάλες αθλητικές επιδόσεις. Η ελληνική αποστολή που έλαβε μέρος στους

27ους Ολυμπιακούς Αγώνες φαίνεται πως γνώριζε πολύ καλά αυτό το μυστικό και το

εκμεταλλεύτηκε στο έπακρον, δημιουργώντας το επιστημονικό υπόβαθρο με τη

βοήθεια του καθηγητή Αναστάσιου Σταλίκα

Όταν ο αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής Ζακ Ρογκ αναφέρθηκε στα

προνόμια που απολαμβάνουν οι αθλητές των πλούσιων χωρών σε σχέση με αυτούς που

προέρχονται από οικονομικά δυσπραγείς χώρες, εννοούσε φυσικά και την

επιστημονική υποστήριξη που δέχονταν οι «πατρίκιοι» του αθλητισμού.

Στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σπουδαία βήματα προς αυτήν την

κατεύθυνση, γεγονός που έχει βοηθήσει σημαντικά τους Έλληνες πρωταθλητές να

αποδίδουν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους στους κρίσιμους αγώνες.

Κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων στο Σίδνεϊ ο ερευνητής και κλινικός

αθλητικός ψυχολόγος και επισκέπτης καθηγητής του Πολυτεχνείου του Μονάχου,

Αναστάσιος Σταλίκας, είχε αναλάβει ακριβώς αυτόν τον ρόλο.

Σε εργαστήριο που έστησε στο Ολυμπιακό Χωριό του Σίδνεϊ, σχεδόν δέκα ημέρες

πριν από την έναρξη των Αγώνων, είχε τη δυνατότητα να ελέγχει την ψυχική

κατάσταση, στην οποία βρίσκονταν οι Έλληνες αθλητές, οι οποίοι, ωστόσο, μόνο

εθελοντικά πήγαιναν για εξέταση.

Στις μετρήσεις που γίνονταν από ειδικά μηχανήματα λαμβάνονταν υπόψη τρία

στοιχεία: η αντίδραση στρες, η καρδιακή συχνότητα και η δερματική θερμοκρασία.

Ως φυσιολογικές θεωρούνται οι τιμές για την αντίδραση στρες από 0,15 μέχρι

3,50. Για την καρδιακή συχνότητα μέσα στα επιτρεπτά όρια θεωρούνται οι σφυγμοί

που κυμαίνονται από 33 μέχρι 80. Οι τιμές αυτές εξαρτώνται από το αγώνισμα του

αθλητή και από την ηλικία του.

Όσον αφορά τη δερματική θερμοκρασία, η πιο ιδανική είναι όταν κυμαίνεται στους

34,8ΨC, ενώ θεωρείται κακός οιωνός όταν πέφτει κάτω από τους 25ΨC.

Η δερματική θερμοκρασία μετριέται από ειδικό μηχάνημα που ήρθε στο εργομετρικό

κέντρο του Ολυμπιακού Σταδίου, κατόπιν ειδικής παραγγελίας του καθηγητή

Αναστάσιου Σταλίκα και είναι μοναδικό στην Ελλάδα. Το μηχάνημα αυτό

χρησιμοποιείται από τις αστυνομίες όλου του κόσμου ­ πλην της δικής μας ­ και

ως ανιχνευτής ψεύδους. Μάλιστα, είχε ζητηθεί από το εργομετρικό κέντρο η χρήση

του από την αστυνομία, για να ανακριθούν ύποπτοι, αίτημα, όμως, που

απορρίφθηκε από τον δρ Σταλίκα.

Η καρδιακή συχνότητα μετριέται από το καρδιοταχόμετρο και η αντίδραση στρες σε

Ωμ αντίστασης ρεύματος από ειδικό μηχάνημα.

Για να γίνει αντιληπτό τι σημαίνουν αυτά τα τεστ αρκεί να σημειώσουμε πως πριν

από μία δεκαετία οι αθλητές υποβάλλονταν σε ερωτηματολόγια, από τα οποία μόνο

θεωρητικά συμπεράσματα μπορούσαν να εξαχθούν.

Τώρα ένας αθλητής μπορεί να εξακριβώσει τον δείκτη άγχους, ώστε αν χρειάζεται

ο ψυχολόγος να του δώσει την απαραίτητη βοήθεια.

Η Κατερίνα Θάνου όταν εξετάστηκε από τον καθηγητή Σταλίκα, στις 15

Σεπτεμβρίου, διαπιστώθηκε πως η απόδοση στρες ήταν 3,50, ένα αρκετά μεγάλο

νούμερο, αν και η δερματική θερμοκρασία ήταν 32,5.

Όπως εξηγεί ο δρα Σταλίκας, το άγχος της Θάνου θεωρείτο φυσιολογικό, καθώς οι

σπρίντερ πρέπει να βρίσκονται σε ελεγχόμενη εγρήγορση. Ο ψυχολόγος όταν

διαπιστώσει πως υπάρχει πρόβλημα με κάποιον αθλητή, τότε αναλαμβάνει δράση,

όχι, όμως, εφαρμόζοντας τη σχέση γιατρού-ασθενούς, αλλά περισσότερο του φίλου

προς φίλο.

Ποτέ δεν αναφέρεται σε φοβίες του αθλητή, κυρίως όταν αυτές προκαλούνται από

αντιπάλους, αν προηγουμένως δεν έχει ζητήσει ο ίδιος ο αθλητής να γίνει

αναφορά σε κάτι τέτοιο. Ένας από τους σημαντικούς στόχους του ψυχολόγου, κατά

τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, είναι η αποφυγή της ψυχοφυσικής φθοράς του

αθλητή. Αν για παράδειγμα οι τιμές της καρδιακής συχνότητας σε κατάσταση

ηρεμίας είναι 45 και ξαφνικά εκτοξευτεί στο 75, η διαφορά αυτή των 30 μονάδων

ανά λεπτό προκαλεί ψυχοφυσική φθορά στον αθλητή, ο οποίος καταρρέει μόλις μπει

στον αγωνιστικό στίβο. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις λέγεται και το γνωστό «αυτός

έχει χάσει από τα αποδυτήρια».

Από τους αθλητές που πήραν τελικά μετάλλιο διαπιστώθηκε πως ο ένας είχε άγχος

στη διάρκεια του προκριματικού.

Πράγματι, μία ημέρα πριν από τον αγώνα, διαπιστώθηκε πως η δερματική

θερμοκρασία βρισκόταν πολύ χαμηλά, αν και η αντίδραση στρες βρισκόταν σε

σχετικά καλό επίπεδο.

Ο αθλητής που έδειξε προσωπικό ενδιαφέρον για να ξεπεράσει το πρόβλημά του,

κατέφυγε στον δρα Σταλίκα, για να φτάσει τελικά στη δεύτερη θέση του βάθρου.

Από στοιχεία, που αποκαλύπτει για πρώτη φορά η «SUPER ΟΜΑΔΑ», προκύπτει πως οι

αθλητές της άρσης βαρών, όπως ο Λεωνίδης και ο Καχιασβίλι, δεν είχαν καθόλου

άγχος, ενώ ο προπονητής τους, Ιακώβου, βρισκόταν σχεδόν στα όρια της απάθειας!

Από τους αθλητές που δεν θέλησαν να διαπιστώσουν αν έχουν εμπλακεί στα δίχτυα

του άγχους ήταν ο Πύρρος Δήμας, ο οποίος φοβήθηκε πως οι τιμές που θα

αναγράφονταν ίσως του προκαλούσαν ακόμη μεγαλύτερο στρες.

Αντίθετα, χρειάστηκαν ψυχολογική στήριξη πριν από τους Αγώνες ο Νικολαΐδης και

η Αθανασοπούλου και οι δύο αθλητές του τάε κβον ντο, οι οποίοι είχαν

αντιμετωπίσει ιδιαίτερες καταστάσεις κατά την προετοιμασία τους.

Ο μεν Νικολαΐδης, που ως γνωστόν έσπασε το πόδι του κατά τη διάρκεια του

αγώνα, είχε σπάσει για πρώτη φορά το πόδι του πριν από έξι μήνες, στο ίδιο

σημείο. Η Αθανασοπούλου, δε, είχε υποβληθεί σε αρθροσκόπηση και έλαβε τελικά

μέρος χωρίς κανένα πρόβλημα και τερμάτισε όγδοη.

Κατά τον δρα Σταλίκα οι αθλητές θα πρέπει να μάθουν να αυτορυθμίζονται, καθώς

αγωνίσματα όπως τα σπριντ απαιτούν οι αθλητές να βρίσκονται σε ελεγχόμενη

εγρήγορση. Να γίνεται με άλλα λόγια εφαρμογή ψυχορυθμιστικών μεθόδων στους

αθλητές, λίγες ημέρες πριν από μεγάλους αγώνες.

Το σοκ της αποτυχίας είναι μεγάλο

Έξι μήνες κατά μέσον όρο χρειάζεται ένας αθλητής που έχει αποτύχει παταγωδώς

σε Ολυμπιακούς Αγώνες για να συνέλθει!

Πολλοί, μάλιστα, δεν κατορθώνουν να ξεπεράσουν ποτέ αυτό το σοκ και

εγκαταλείπουν ακόμη και τον αθλητισμό!

Κατά τον δρα Σταλίκα οι περιπτώσεις αυτές είναι πολύ λίγες, αλλά δεν

αποκλείονται. Οι επιστημονικές έρευνες που έχουν γίνει πάνω σ’ αυτό το θέμα

καταδεικνύουν πως η αποτυχία μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον χαρακτήρα ενός

αθλητή, για χρονικό διάστημα κατά μέσον όρο έξι μηνών. Ωστόσο, δεν έχουν γίνει

αντίστοιχες έρευνες για τους αθλητές που κερδίζουν χρυσό μετάλλιο σε

Ολυμπιακούς Αγώνες. Όπως διευκρινίζει, όμως, ο δρ Σταλίκας η συμπεριφορά του

αθλητή ύστερα από μία μεγάλη επιτυχία εξαρτάται από την ωριμότητά του. Αρκετοί

γίνονται αλαζόνες και εγωιστές, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει είτε την

υποτίμηση των αντιπάλων με τα γνωστά αποτελέσματα είτε τη συνεχή εγρήγορσή του

με στόχο την παραμονή στην κορυφή.

Τέτοια περιστατικά έχουν συμβεί αρκετά σε διάσημους αθλητές ξένους και

Έλληνες, αλλά ο δρ Σταλίκας δεν θέλησε να τους κατονομάσει.

«Οι καλύτεροι Αγώνες»

Ο δρ Σταλίκας έμεινε περισσότερο από έναν μήνα στο Σίδνεϊ και είδε «από πρώτο

χέρι» τους 27ους Ολυμπιακούς Αγώνες. Στην ερώτηση «η Αθήνα μπορεί να

διοργανώσει το ίδιο καλούς Ολυμπιακούς Αγώνες;», ο καθηγητής «άστραψε»: «Θα

κάνουμε τους καλύτερους Ολυμπιακούς Αγώνες. Τι έχουν περισσότερο οι Αυστραλοί

από εμάς. Σύμπνοια χρειάζεται και όλα θα πάνε καλά. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες

άλλες χώρες προβάλλουν την τεχνογνωσία που έχουν, άλλες την κουλτούρα, εμείς

θα προβάλλουμε τον πολιτισμό μας. Στα 12 λεπτά που κράτησε η παράδοση της

Ολυμπιακής σημαίας, στην τελετή λήξης με τις ιέρειες και τη μουσική του

Παπαθανασίου, όλοι οι Έλληνες είχαμε ανατριχιάσει. Μία νεκρική σιγή

επικρατούσε στο Ολυμπιακό Στάδιο. Θαυμασμός απ’ όλους. Αυτή είναι η Ελλάδα.

Πρέπει να συστρατευτούμε όλοι για την Ελλάδα. Χρειάζεται ενότητα και αυτό

πρέπει να το αντιληφθούν όλοι».

Όσον αφορά τη στελέχωση του εργομετρικού κέντρου εν όψει 2004, ο δρ Σταλίκας

αισιοδοξεί πως θα γίνει σε σύντομο χρονικό διάστημα και θα αυξηθεί από 30 σε

περίπου 50 άτομα, ενώ έχει τεθεί και το θέμα της ανεξαρτητοποίησης του από το

ΟΑΚΑ, με την κατασκευή παράλληλα νέων εγκαταστάσεων.