Ακριτομυθίες, λανθασμένες σκέψεις γύρω από συνταγματικά θέματα, αμφίσημες
δηλώσεις, ερμηνείες των κειμένων από Έλληνες καθ’ όπως όμως συμφέρει την
Τουρκία και ευθείες αντιπολιτευτικές δηλώσεις εναντίον της κυβέρνησης (π.χ.
του Κ. Καραμανλή στην πρόσφατη επίσκεψή του στην Κύπρο), έχουν δημιουργήσει
ένα ιδιαιτέρως αρνητικό κλίμα στη Μεγαλόνησο.
Και είναι αρνητικό το κλίμα αυτό, αφ’ ενός διότι λειτουργεί διχαστικά στο
πολιτικό σύστημα της Κύπρου και αφ’ ετέρου γιατί έχει δημιουργήσει κλίμα
ανασφάλειας στους Ελληνοκυπρίους. Χαρακτηριστικά αναφέρω, ότι μετά το τέλος
της παρέλασης για την εθνική ανεξαρτησία της Κύπρου (Κυριακή 1 Οκτωβρίου) στην
οποία παραβρέθηκα, πολλοί με ρωτούσαν αν τα πράγματα είναι τόσο ανησυχητικά,
όσο οι ίδιοι τα αισθάνονται.
Είναι αλήθεια ότι σύμφωνα με τους σχεδιασμούς συνεργατών του Κόφι Ανάν έχει
δημιουργηθεί ένα δυσμενές πλαίσιο σκέψης ως προς ένα από τα τρία θέματα που
συγκροτούν το Κυπριακό: ως προς το συνταγματικό (τα άλλα δύο είναι το εδαφικό
και το προσφυγικό). Για ό,τι δηλαδή μέχρι στιγμής, τόσο η ελλαδική όσο και η
κυπριακή πλευρά αντιμετώπισαν εδώ και δεκαετίες με ιδιαίτερη επιπολαιότητα.
Οι σκέψεις που επικρατούν στον ΟΗΕ περί της συνταγματικής πτυχής του Κυπριακού
λίγο πολύ επικεντρώνονται στο πώς θα δομηθεί η ένωση πολιτειών στην Κύπρο.
Άραγε οι δύο κοινότητες, που μετά την εισβολή του 1974 ζουν σε δύο χωριστές
ζώνες: α) θα ζήσουν στο πλαίσιο ενός κράτους με ισχυρή κεντρική εξουσία
(ομοσπονδία) ή β) θα συνεννοούνται ως διαιρετά και ανεξάρτητα κράτη στο
πλαίσιο μιας συνομοσπονδίας;
Σπεύδω να σημειώσω ότι για τη δική μας πλευρά η λύση της ομοσπονδίας αποτελεί
την ύστατη υποχώρηση από τη βασική μας θέση που ήταν το ενιαίο και ανεξάρτητο
κυπριακό κράτος. Η υποχώρησή μας αυτή προς την πρόταση της ομοσπονδίας
προέκυψε από την ανάγκη να βρεθεί μία διέξοδος μετά την εισβολή του 1974.
Πρέπει, ωστόσο, αμέσως να επισημανθεί, ότι ενδιάμεσες καταστάσεις, ανάμεσα
στην ομοσπονδία και τη συνομοσπονδία, στο πλαίσιο της κανονικότητας της
λειτουργίας των σύγχρονων δυτικών κρατών δεν υπάρχουν.
Εκφράσεις όπως «χαλαρή ομοσπονδία» και τα τοιαύτα, ανήκουν στον χώρο της
θεσμικής αστειότητας. Όσες, δε, σκέψεις υπό τον τίτλο αυτό προέρχονται από
κύκλους του ΟΗΕ στηρίζονται σε θεσμικές καταστάσεις πολιτειακής όχι
κανονικότητας, αλλά εξαιρετικότητας (π.χ. σχεδιάσματα τύπου Ντέιτον για Βοσνία
– Ερζεγοβίνη ή τύπου Κοσόβου).
Αυτά όμως τα πολιτειακά σχεδιάσματα για να λειτουργήσουν δεν προϋποθέτουν
κράτη, αλλά προτεκτοράτα. Δηλαδή πρώην κράτη ή πολιτείες υπό διαμόρφωση, χωρίς
εθνική αυτοδιάθεση και τα οποία βρίσκονται υπό πραγματική κηδεμονία από ξένη
δύναμη. Προϋποθέτουν μάλιστα την ύπαρξη ξένης στρατιωτικής δύναμης (π.χ. S-FOR
στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη), η οποία αναλαμβάνει πολιτικοστρατιωτικά καθήκοντα
(δημόσια τάξη, εθνική ασφάλεια).
Αυτά όμως είναι τα «οράματα» των κύκλων του ΟΗΕ για την Κύπρο; Και κανείς δεν
τούς επεσήμανε και δεν τούς «έπεισε» για τα αυτονόητα; α) ότι δηλαδή η Κύπρος
ανταποκρίνεται σε βαθμό απόλυτο στους οικονομικούς δείκτες του Μάαστριχτ και
β) ότι λειτουργεί επί σαράντα χρόνια, παρ’ όλες τις εθνικές της
ιδιαιτερότητες, ως κλασικό παράδειγμα προεδρικού δημοκρατικού πολιτεύματος
Ο βουλευτής Ανδρέας Λοβέρδος είναι αναπληρωτής καθηγητής Συνταγματικού
Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
