Κάθε υπηρεσία κι ένα σχέδιο που σπάνια επιτυγχάνει!

Νύχτα της Τρίτης, λίγο μετά τις 10 το βράδυ. Ο γενικός γραμματέας Πολιτικής

Προστασίας ­ της συντονιστικής δηλαδή εκείνης υπηρεσίας που είναι

επιφορτισμένη με το έργο αντιμετώπισης των φυσικών και τεχνολογικών

καταστροφών ­ Δ. Κατριβάνος δέχεται ένα τηλεφώνημα από τον περιφερειάρχη

Αιγαίου. «Έχουμε πρόβλημα σοβαρό στην Πάρο με το πλοίο “Σαμίνα”. Ο κ.

Κατριβάνος σπεύδει προς το κτίριο της οδού Ευαγγελιστρίας και καθ’ οδόν

επιχειρεί να επικοινωνήσει με το ΥΕΝ για να διαπιστώσει περί τίνος πρόκειται.

Όλες οι γραμμές κατειλημμένες αυτά τα πρώτα κρίσιμα λεπτά. Αντιθέτως,

επικοινωνεί αμέσως με τον δήμαρχο Πάρου που του μεταφέρει την έντονη ανησυχία

του: «Η εικόνα δεν είναι ακριβώς αυτή που δείχνουν τα κανάλια. Μακάρι να

διαψευστώ αλλά φοβάμαι πως είναι πολύ χειρότερη…». Ταυτοχρόνως υποβάλλει και

το πρώτο… αίτημα: «Υπάρχει ανάγκη φωτισμού». Βεβαίως, ο δήμαρχος δεν

αρκείται στη διατύπωση του αιτήματος ούτε περιμένει τα πάντα από την Αθήνα.

Καλεί κατ’ αρχήν τους συμπολίτες του να φωτίσουν τις ακτές της Πάρου με τ’

αυτοκίνητά τους…

Διαχωρισμός

Την ίδια στιγμή στην Αθήνα γίνεται χαμός. Τον κεντρικό συντονισμό τον έχει ο

Θάλαμος του ΥΕΝ, διότι ­ όλα κι όλα ­ σ’ αυτή τη χώρα τα πράγματα είναι σαφώς

οριοθετημένα και διακεκριμένα. Γίνεται ναυτικό ατύχημα; Το ΥΕΝ. Τροχαίο; Το

Δημόσιας Τάξης. Αεροπορικό; Το υπουργείο Μεταφορών. Σεισμός; Το Εσωτερικών

κατ’ αρχήν, στο οποίο υπάγεται η Πολιτική Προστασία. Πλημμύρα; Ομοίως, μιας

και αυτή συγκαταλέγεται στις φυσικές καταστροφές. Πυρκαγιά; Το Δημόσιας Τάξης

μέσω της Πυροσβεστικής και το Εσωτερικών μαζί. Ορειβατικό ατύχημα; Ο νομάρχης,

αν το βουνό είναι εκτός Αττικής· το Δημόσιας Τάξης, αν είναι στα γύρω της

πρωτεύουσας βουνά.

Ο διαχωρισμός αυτός ­ σε πρώτη ματιά ­ δεν φαίνεται ατυχής, αρκεί το ατύχημα ή

η καταστροφή να μην είναι μεγάλης έκτασης, να μην προϋποθέτει τη συνέργεια

πολλών διαφορετικών υπηρεσιών, πράγμα που ­ δυστυχώς ­ για την

αποτελεσματικότητά τους φέρνει συχνά στο φως τον διαγκωνισμό των πολιτικών

προϊσταμένων τους για το ποιος θα έχει τον πρώτο λόγο, με ό,τι αυτό

συνεπάγεται… Σε κάθε άλλη περίπτωση ­ όπως στην τραγική υπόθεση του «Σαμίνα»

­ αναδεικνύεται η σαφής ανάγκη της ύπαρξης ενός φορέα που θ’ αναλάβει πλήρως

την ευθύνη και οι αποφάσεις-αιτήματά του θα είναι «νόμος» και «εντολή» για

όλες τις συναρμόδιες υπηρεσίες και φορείς.

Γιατί σε κάθε τέτοια περίπτωση το τι θα γίνει από τα πρώτα λεπτά αποδεικνύεται

θέμα μείζονος σημασίας. Αυτό σημαίνει ότι μια υπηρεσία πρέπει να δέχεται όλα

τα αιτήματα, ώστε να έχει τη συνολική εικόνα για να μπορεί και να τα

ιεραρχήσει και να καθορίσει τις προτεραιότητές της.

Στο συγκεκριμένο παράδειγμα, ουδείς εκ των εμπλεκομένων αμφισβητεί ότι όπου

χρειάστηκε η συνεργασία των συναρμοδίων αυτή υπήρξε επιτυχής. Χρειάστηκε να

μεταφερθούν άνδρες της ΕΜΑΚ και του Λιμενικού στην Πάρο; Το ΓΕΑ διέθετε

ελικόπτερα Σινούκ που κρίθηκαν ακατάλληλα, γιατί θα μπορούσαν να μεταφέρουν

μέχρι 30 άνδρες το καθένα. Τι λύση υπήρχε;

Τα ρωσικά Μ25 χωρητικότητας 100 ανδρών το καθένα. Έλα, όμως, που αυτά είχαν

νοικιαστεί από το υπουργείο Εσωτερικών για τη δασοπυρόσβεση, πράγμα που

προϋπέθετε ότι θα έπρεπε να διατυπωθεί το αίτημα στην Πολιτική Προστασία

(υπουργείο Εσωτερικών) και αυτή να μεσολαβήσει για τη χρησιμοποίησή τους.

Αυτό, λοιπόν, κατ’ αρχήν σημαίνει καθυστέρηση.

Δεν μπορεί, για να συνεχίσουμε, την ίδια στιγμή, τα ίδια αιτήματα να

υποβάλλονται και στο Κέντρο Επιχειρήσεων του ΥΕΝ και στην Πολιτική Προστασία,

να προσπαθούν και οι δύο να τα ικανοποιήσουν και μετά να… παίζουν το

«σπασμένο τηλέφωνο» ανταλλαγής πληροφοριών για το τι έκανε ο ένας και τι ο

άλλος, πράγμα που σημαίνει χάσιμο χρόνου και πολυκερματισμό των δυνάμεων και

του ανθρώπινου δυναμικού.

Παράδειγμα δεύτερο: υπήρξε ανάγκη μεταφοράς γιατρών στην Πάρο και συνεννοήσεων

με το υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας. Δεν χρειάζεται ν’ ασχολούνται με αυτό και

το ΥΕΝ και η Πολιτική Προστασία, και ο περιφερειάρχης και ο νομάρχης και ο

δήμαρχος Πάρου. Όλοι τηλεφωνούσαν σε όλους για να είναι σίγουρο ότι… κάτι

τελικά θα πιάσει. Και ακόμη δεν χρειάζεται ν’ ασχολείται ο γραμματέας

Πολιτικής Προστασίας με τη μεταφορά των συγγενών των επιβατών του «Σαμίνα»,

εξαντλούμενος στις συνεννοήσεις με την πλοιοκτήτρια εταιρεία (όπως του είχε

συστηθεί να κάνει) για να πληροφορηθεί λίγες ώρες αργότερα ότι «το θέμα

κανονίστηκε από το ΥΕΝ μ’ ένα τηλεφώνημα στην Ολυμπιακή», πράγμα που ασφαλώς

θα μπορούσε να γίνει από νωρίς το πρωί, μόλις έγινε γνωστό το απαγορευτικό τού

απόπλου των πλοίων.

Υπερυπουργείο

Άνθρωποι που διαθέτουν μακρά εμπειρία σε κέντρα επιχειρήσεων υπουργείων,

ενόπλων δυνάμεων, σωμάτων ασφαλείας και των υπηρεσιών Πολιτικού Σχεδιασμού

Εκτάκτων Αναγκών (ΠΣΕΑ) που λειτουργούν σε όλες τις νομαρχίες της χώρας

συγκλίνουν σ’ ένα συμπέρασμα: στην ανάγκη θεσμοθέτησης ενός φορέα, ενός

«υπερυπουργείου» που θ’ αναλάβει τη διαχείριση κρίσεων και θα συντονίζει «μετά

λόγου και επιβολής» όλους τους εμπλεκομένους.

Αποστασιοποιούμενοι, όμως, από το τελευταίο τραγικό συμβάν ­ που έφερε και

πάλι στην επιφάνεια το θέμα του συντονισμού των κρατικών αρχών ­ κάνουν λόγο

και για ορισμένα κακώς κείμενα που μπορεί να αποδειχτούν κρίσιμης σημασίας.

Λένε, λοιπόν, πως δεν μπορεί ­ και αυτό δεν το επιβάλλει κανένας νόμος ­

άνθρωποι σε θέσεις ευθύνης, που τους έχουν προσφέρει είτε οι πολίτες είτε η

πολιτεία, να μην έχουν σε 24ωρη βάση ανοιχτό το κινητό τους τηλέφωνο, αν

τουλάχιστον δεν βρίσκονται δίπλα σ’ ένα συμβατικό…

Όλοι τους έχουν ν’ αφηγηθούν και από μια περίπτωση κρατικών λειτουργών ή

αιρετών που εντοπίζονται ύστερα από… αγωνιώδεις προσπάθειες. Ούτε υπεύθυνοι

υπηρεσιών ν’ αφήνουν, για παράδειγμα, χωρίς… βενζίνη οχήματα που ανά πάσα

στιγμή πρέπει να βρίσκονται σ’ ετοιμότητα. Και συμπληρώνουν πικρόχολα: «Κάθε

υπουργείο διαθέτει κι από ένα σχέδιο “Ξενοκράτης”. Μην επιχειρήσετε να

διαπιστώσετε πόσοι ακριβώς γνωρίζουν τι προβλέπει. Θα απογοητευτείτε…».