Αναζήτηση
Δεν χρειάζονται κάποια ιδιαίτερα στοιχεία για να τεκμηριώσουμε την άποψη
ότι η τεχνική – επαγγελματική εκπαίδευση (ΤΕΕ) είναι η πιο αδικημένη πλευρά
του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Και αυτή η ιστορία της αδικίας, μάλιστα,
βαστάει χρόνια τώρα, αν και αχνοφαινόταν, σε κάποιες οριακές περιπτώσεις
τουλάχιστον, η «Ιθάκη» αυτής της ιδιότυπης οδύσσειας.
Οι πολιτικές ευθύνες των ιθυνόντων από τη στιγμή της γέννησης της ΤΕΕ και καθ’
όλη τη διάρκεια της μακράς εφηβείας της καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό αυτή την
πολυκύμαντη περιπέτεια. Αν σε αυτές προσθέσουμε τη συνολική «αμηχανία» του
αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας μας και το υπόστρωμα μιας υποκουλτούρας που
παρέπεμπε στη διάζευξη χειρωνακτικής και πνευματικής εργασίας και στη μεταξύ
τους ιεράρχηση, μπορεί να συμπληρώσουμε με επάρκεια τα ερμηνευτικά σχήματα.
Σήμερα οι μορφωτικές προκλήσεις είναι πολύ πιο έντονες απ’ ό,τι παλιότερα και
οι σύνθετες οικονομικές – κοινωνικές μεταβολές θέτουν επιτακτικά το αίτημα της
πλήρους και ουσιαστικής αναβάθμισης της ΤΕΕ. Το στοίχημα μάλιστα δεν τίθεται
για τον σχολικό μας μικρόκοσμο αλλά και για τον παραγωγικό μακρόκοσμό μας. Η
συγκυρία είναι ευνοϊκή για δύο πρόσθετους λόγους: α) συζητείται σήμερα σε όλες
τις αναπτυγμένες χώρες ο χαρακτήρας και το περιεχόμενο της γενικής παιδείας
και το ποιόν των αναγκαίων μετασχηματισμών της ΤΕΕ και β) υπάρχει σημαντική
χρηματοδότηση από τους πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που μπορούν με την
ενίσχυση του κρατικού προϋπολογισμού να αλλάξουν τη σημερινή εικόνα της ΤΕΕ.
Ποια είναι, όμως, τα στοιχεία μιας ουσιαστικής ανέλιξής της;
1. Η δομική ανασυγκρότηση της ΤΕΕ με την ενίσχυση της γενικής παιδείας
της, με την αποφυγή των πρόωρων απόλυτων εξειδικεύσεων και με το «συμμάζεμα»
των υπερβολικά κατατμημένων γνωστικών αντικειμένων. Η ΤΕΕ θα πρέπει να
αποτελεί σε κάθε περίπτωση μια ισοδύναμη εναλλακτική προς το Ενιαίο Λύκειο
«εκπαιδευτική πρόταση», η οποία θα έχει όμως ως κύρια στόχευση τον
αποτελεσματικό επαγγελματικό εξοπλισμό των νέων στην αγορά εργασίας.
2. Η ουσιαστική ενίσχυση της τεχνολογικής κατεύθυνσης στο Ενιαίο
Λύκειο, ώστε αυτό να αποτελέσει μια πραγματική σύνθεση γενικής και τεχνικής
εκπαίδευσης.
3. Διαμόρφωση ενός χάρτη επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων της
ΤΕΕ, απόρροια της δυναμικής του περιεχομένου της, που θα δίνουν ουσιαστική
εξέλιξη για μια δημιουργική κοινωνική και επαγγελματική ζωή. Γιατί η δυναμική
ενός εκπαιδευτικού θεσμού συναρτάται, εν πολλοίς, από τις προοπτικές και τους
ορίζοντες που ανοίγει στους νέους μας.
4. Δυνατότητα ουσιαστικής πρόσβασης των αποφοίτων στην τριτοβάθμια
εκπαίδευση (ΤΕΙ). Εδώ προτείνεται η διαμόρφωση ενός αξιόπιστου εξεταστικού
συστήματος, την ευθύνη του οποίου θα έχει η δευτεροβάθμια εκπαίδευση όπως και
το αντίστοιχης δομής του Ενιαίου Λυκείου. Φυσικά η σημερινή ρύθμιση δεν
ανταποκρίνεται σε μια ουσιαστική πρόσβαση στην επόμενη εκπαιδευτική βαθμίδα.
5. Η άμεση και καλά σχεδιασμένη επίλυση των λειτουργικών προβλημάτων
της ΤΕΕ (αναλυτικά προγράμματα, βιβλία, εργαστήρια, ειδικευμένο διδακτικό
προσωπικό).
6. Η αποτροπή ανάπτυξης οποιασδήποτε μορφής μεταγυμνασιακής κατάρτισης
(ΙΕΚ κ.λπ.). Γιατί αλλιώς θα υπονομευτεί η προοπτική της ΤΕΕ από την
ανταγωνιστική τάση της πρόωρης εξειδίκευσης. Η αρχική κατάρτιση θα πρέπει να
συγκροτηθεί μετά το τέλος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με ένα δίκτυο που θα
έχει ολικό δημόσιο χαρακτήρα.
Η ολοκληρωμένη ανάπτυξη της ΤΕΕ θα βοηθήσει ώστε να αμβλυνθούν συγκεκριμένες
στρεβλώσεις του εκπαιδευτικού μας συστήματος, όπως η πλασματική πανεπιστημιακή
ζήτηση και ο συνακόλουθος ανταγωνισμός του συστήματος πρόσβασης προς τα ΑΕΙ
και τα ΤΕΙ, η παραπαιδεία, αλλά και να απομειωθούν αδιέξοδες επαγγελματικές
περιπλανήσεις των νέων μας. Η αξιόλογη επιτροπή της UNESCO υπό τον Ζακ Ντελόρ
στη μελέτη της για την εκπαίδευση του 21ου αιώνα επισημαίνει: «Τα εκπαιδευτικά
συστήματα δίνουν έμφαση στην αφηρημένη γνώση σε βάρος άλλων λειτουργιών:
φαντασία, ικανότητα επικοινωνίας, η αίσθηση του ωραίου, η χειρωνακτική
επιδεξιότητα». Και αυτή η πραγματικότητα αφορά και την ελληνική περίπτωση. Με
όλο το βάρος των προβλημάτων της, η ΤΕΕ πρέπει να αποτελέσει, λοιπόν, την
αιχμή για την ανανέωση του παιδαγωγικού μας στερεώματος.
Ο Νίκος Τσούλιας είναι πρόεδρος της ΟΛΜΕ.
