Εκ μέρους του Ινστιτούτου Συμβουλευτικής Άμεσης Δημοκρατίας, δίκτυο
«Περικλής», των ερευνητών και υποστηρικτών του δικτύου «Περικλής», οι δρ
Γιώργος Καμπουράκης, καθ. Νίκος Μαρκάτος (πρ. πρύτανης ΕΜΠ), Μάριος Νόττας
(ερευνητής – επικοινωνιολόγος) και Φίλιππος Καρυτινός, αναλυτής Πολιτ.
Επικοινωνίας, μας γράφουν:
Δημοσιεύσατε στην πρώτη σελίδα του φύλλου τής 7/12/99 υπό τον τίτλο «Μία σκέψη
για τον 21ο αιώνα», την έκφραση μιας επιθυμίας του ευρύτατα γνωστού καθηγητή
του ΜΙΤ Μιχάλη Δερτούζου.
«Θα ήθελα να δω την Ελλάδα, λέει, να κερδίζει τη διεθνή αναγνώριση και
εκτίμηση, ως η χώρα που ανακάλυψε τη Δημοκρατία, το πολίτευμα που τώρα
απλώνεται παντού στον κόσμο. Και σαν υπερήφανος γονέας αυτού του παιδιού, που
μεγαλώνει συνεχώς, η Ελλάδα πρέπει να αποτελέσει την αιχμή του δόρατος και να
έχει ηγετική θέση στην παγκόσμια προσπάθεια για να αναζητηθεί ο τρόπος με τον
οποίο η Δημοκρατία θα περάσει στον επόμενο αιώνα σ’ έναν αιώνα όπου η
επικράτηση της τεχνολογίας είναι δεδομένη και αναπόφευκτη».
Με αφορμή αυτήν την ευχή για τη χιλιετία που ανατέλλει, θεωρούμε σκόπιμο να
σας πληροφορήσουμε ότι το «πνεύμα των Χριστουγέννων» έρχεται μάλλον να
ικανοποιήσει αυτήν την ανοικτά διατυπωμένη επιθυμία του σεβαστού μας φίλου.
Στο βιβλίο με τίτλο «Cyberdemocracy» των R. Tsagarousianou, D. Tambini, C.
Bryan, εκδόσεις Routledge 1998, υπάρχει εκτενής αναφορά στο δίκτυο δημοκρατίας
«Περικλής» (σελίδες 41-59). Επίσης την 21/11/99 η σουηδική τηλεόραση
παρουσίασε ημίωρη εκπομπή αφιερωμένη επίσης στο ίδιο δίκτυο. Τον Ιούνιο του
1997 ο πρόεδρος της SUN Microsystems, κ. Ed Zanders, παρέδωσε σε ειδική τελετή
που έγινε στο Δημαρχείο του Δήμου Αθηναίων τιμητικές πλακέτες στους
δημιουργούς του δικτύου «Περικλής» κ.κ. Γιώργο Καμπουράκη και Μ. Νόττα, αλλά
και στον τότε πρύτανη του ΕΜΠ κ. Ν. Μαρκάτο και τον δήμαρχο κ. Δ. Αβραμόπουλο,
που τότε είχε αποφασίσει την πιλοτική εφαρμογή του δικτύου στον δήμο του.
Παρόμοιες δράσεις, δημοσιεύματα και εκπομπές που αφορούν το δίκτυο «Περικλής»
υπάρχουν πολλές δεδομένου ότι η προσπάθεια αυτή έχει ξεκινήσει προ δεκαετίας,
δεν θα επεκταθούμε όμως για λόγους οικονομίας χώρου.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να πούμε εν συντομία τι είναι το δίκτυο «Περικλής»
για όσους δεν έχουν ακούσει ή διαβάσει γι’ αυτό. Πρόκειται λοιπόν για ένα
αυτόνομο δίκτυο ηλεκτρονικών λογισμητήρων οργανωμένων κατά δήμους, που
επιτρέπει την άμεση έκφραση, γνωμοδότηση, ψηφοφορία των πολιτών για κάθε
ζήτημα που η οργανωμένη πολιτεία ή οι ίδιοι οι πολίτες θέτουν. Το δίκτυο
περιλαμβάνει στην πλήρη ανάπτυξή του τρία υποδίκτυα. Το πρώτο, ο «Θησέας»,
είναι το υποδίκτυο υψηλής ασφαλείας όπου κατατίθενται οι γνωμοδοτήσεις ή οι
επιλογές των πολιτών ανωνύμως, καθώς και προτάσεις ή θέματα προς ψήφιση,
επωνύμως. Το δεύτερο, η «Ασπασία», δίνει την επίσημη πληροφόρηση τη σχετική με
τα θέματα που διακινούνται στον «Θησέα». Οι σχετικές πληροφορίες κατατίθενται
από τις ομάδες ή φορείς που προτείνουν ένα ζήτημα. Το τρίτο υποδίκτυο, ο
«Κλεισθένης», δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να συζητήσουν συγκεκριμένα
ζητήματα της επιλογής τους που έχουν κατατεθεί στον «Θησέα», σε ομάδες
τηλεδιασκέψεων με «ηλεκτρονικό προεδρείο». Το δίκτυο «Περικλής» δεν
υλοποιείται μέσω του διαδικτύου (Ίντερνετ). Το διαδίκτυο χρησιμοποιείται σαν
βοηθητικό δίκτυο διασποράς πληροφοριών κυρίως από το υποδίκτυο «Ασπασία» και
αρκετά αργότερα όταν η ταχύτητα ή η εν γένει τεχνολογία του διαδικτύου
επιτρέψει, από το υποδίκτυο «Κλεισθένης». Οι πολιτικές και κοινωνικές
επιπτώσεις ενός τέτοιου δικτύου είναι πολύ μεγάλες και δεν μπορούν να
αναλυθούν σε αυτή τη σύντομη επιστολή, επιγραμματικά θα μπορούσαμε να πούμε
πως η εφαρμογή του δικτύου «Περικλής» έχει χαρακτηριστεί από έμπειρους
πολιτικούς μεγάλου διαμετρήματος σαν «καταστατική αλλαγή μεγάλου βεληνεκούς».
Θα πρέπει να τονίσουμε στο σημείο αυτό πως, παρ’ όλη την τεχνολογική υπεροχή
άλλων χωρών, παρόμοια ιδέα δεν έχει κατατεθεί πουθενά αλλού.
Οι υποστηρικτές του δικτύου «Περικλής» δημιούργησαν πρόσφατα το «Ινστιτούτο
Συμβουλευτικής Άμεσης Δημοκρατίας, Περικλής», που είναι μία υπό έγκριση Μ.Κ.Ο
(Μη Κυβερνητική Οργάνωση) με στόχο την προώθηση των αμεσότερων δημοκρατικών
πρακτικών στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το τεχνολογικό μέρος του δικτύου
αναπτύσσεται από το «ερευνητικό εργαστήριο τεχνολογίας μέσων μαζικής
επικοινωνίας» του ΕΜΠ. Τα θέματα πολιτικής επικοινωνίας επεξεργάζεται το
αντίστοιχο τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Με τα συνταγματικά ζητήματα, τα
οποία είναι αρκετά και σημαντικά, ασχολούνται έμπειροι και προβεβλημένοι
συνταγματολόγοι. Είναι αυτονόητο πως η συνεργασία με άλλα ιδρύματα ή
επιστήμονες που επιθυμούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη του δικτύου είναι
επιθυμητή και καλοδεχούμενη.
Όλες αυτές οι δραστηριότητες γίνονται με ελάχιστα χρήματα που εξοικονομούνται
από κάθε πιθανή χορηγία που δεν διακυβεύει την ακεραιότητα του εγχειρήματος.
Το 1998 υποβλήθηκε πρόταση χρηματοδότησης του προγράμματος από τις δράσεις του
προγράμματος ΕΠΕΤ ΙΙ, δυστυχώς όμως της δόθηκε χαμηλή προτεραιότητα δεδομένου
ότι «οι κοινωνικές συνθήκες δεν είναι ώριμες». Η δική μας άποψη είναι
αντιδιαμετρικά αντίθετη και η ευχή του Μ. Δερτούζου τουλάχιστον τη
δικαιολογεί. Άλλωστε πριν από μερικούς μήνες ο Bill Gates αναφέρθηκε
συγκεκριμένα στα σχέδιά του να αναπτύξει «σύστημα άμεσης δημοκρατίας»… Στο
σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο συνέδριο που διοργάνωσε ο όμιλος
BURDA στη Φρανκφούρτη το 1997, ο διευθυντής Ευρώπης της Microsoft έδειξε
ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το δίκτυο «Περικλής»… Το ενδιαφέρον των εταιρειών
δεν είναι καθόλου περίεργο φαινόμενο δεδομένου ότι ακόμη και η πιλοτική
εφαρμογή του δικτύου σε μια χώρα ή ακόμη περισσότερο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο
έχει σημαντικό οικονομικό αντικείμενο. Όμως η διασφάλιση των συνταγματικών
δικαιωμάτων του πολίτη δεν μπορεί να συγχέεται ή να διαπλέκεται με τα
οικονομικά συμφέροντα. Ο σεβαστός Μ. Δερτούζος γνωρίζει ήδη από το 1993 την
ύπαρξη και τους στόχους του δικτύου «Περικλής» ύστερα από προσωπική επαφή.
Έτσι η ευχή του είναι ενδεχομένως και προτροπή για την εντατικοποίηση των
προσπαθειών μας και τη λαμβάνουμε πολύ σοβαρά υπ’ όψιν. Βεβαίως το γεγονός ότι
δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα σας, σημαίνει ότι παραλήπτες δεν είμαστε εμείς
μόνο, αλλά και εσείς και όλοι οι αναγνώστες σας, μεταξύ των οποίων βρίσκονται
σίγουρα και πολιτικά πρόσωπα. Κατά συνέπεια, η ευχή – προτροπή του ανθρώπου
που βρίσκεται πολύ πιο κοντά και πιο «μέσα» στις τεχνολογικές εξελίξεις, τόσο
ώστε να μπορεί και να τις προβλέπει (αναφερόμαστε στο τελευταίο βιβλίο του
«What Will Be» που προλογίζει ο Bill Gates) και τελικά τις επηρεάζει,
απευθύνεται στην ελληνική κοινωνία για να χρησιμοποιήσει επί τέλους
αποτελεσματικά την «ανακάλυψη» της δημοκρατίας για τον εαυτό της αλλά και τους
υπόλοιπους κατοίκους του «οικουμενικού χωριού», δηλαδή του πλανήτη μας. Εμείς
καταθέτουμε την πρότασή μας στην ελληνική κοινωνία και περιμένουμε τόσο τη
συντεταγμένη πολιτεία (κυρίως τους φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης) αλλά και τους
πολίτες να αποφανθούν αν τους είναι χρήσιμη ή όχι.
