ΝΙΚΟΛΑΣ ΜΠΕΡΝΣ: Μια διετία με τρικυμίες

* ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ

΄Ηταν Ιανουάριος του 1998 όταν ο νέος τότε πρέσβης στην Ελλάδα ­ γνωστός στο

Πανελλήνιο από τη θητεία του ως εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ την εποχή της

κρίσης στα Ίμια ­ είχε ζητήσει την πρώτη του συνάντηση εργασίας με Έλληνες

δημοσιογράφους στο γραφείο του στην αμερικανική πρεσβεία.

Όλοι οι παρόντες πίστευαν ότι η συνάντηση ήταν γνωριμίας και πως η συζήτηση θα

ήταν ­ όπως συνηθίζεται σ’ αυτές τις περιπτώσεις ­ γενικού περιεχομένου, μη

αποδιδόμενη. Ξαφνιάστηκαν, λοιπόν, όταν ο κ. Νίκολας Μπερνς, μετά τις

απαραίτητες συστάσεις και τις πρώτες αναγνωριστικές ανταλλαγές απόψεων, άρχισε

να μπαίνει στο «ψητό».

Και τα μολύβια «πήραν φωτιά» όταν με δική του πρωτοβουλία και με μεγάλη

σιγουριά ο νέος πρέσβης και «μάγος» της ενημέρωσης είπε στους δημοσιογράφους

ότι οι δηλώσεις του ­ που περιελάμβαναν όλο σχεδόν το φάσμα των εθνικών

θεμάτων ­ είναι προς δημοσίευση!

Η πρώτη ψυχρολουσία

Τι είχε πει σε εκείνη τη… συνέντευξη Τύπου; Ότι οι ΗΠΑ δεν αναγνωρίζουν τα

10 ναυτικά μίλια του ελληνικού εναέριου χώρου, ότι θεωρούν, όμως, τη Γαύδο και

τους Καλογήρους ελληνικά νησιά, ενώ δεν θέλουν να πάρουν θέση για τα Ίμια!

Πέρα, όμως, από την ουσία των δηλώσεων η στάση του νέου πρέσβη υποδήλωνε ότι

οι ΗΠΑ είναι διατεθειμένες να είναι πιο δραστήριες στα ελληνικά πολιτικά

πράγματα, κρατώντας παράλληλα για τον εαυτό τους τον ρόλο του επιδιαιτητή

μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας.

Το αποτέλεσμα ήταν η πρώτη επίσημη επαφή του κ. Μπερνς με τον ελληνικό Τύπο να

του επιφυλάξει μία πρώτου μεγέθους έκπληξη: σειρά πρωτοσέλιδων δημοσιευμάτων

και ένα διάβημα του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών!

Η δεύτερη παρέμβαση

Ο Αμερικανός πρέσβης ωστόσο δεν φάνηκε να πτοείται, παρά το γεγονός ότι ­ όπως

έλεγε στους συνεργάτες του ­ ενοχλήθηκε όταν είδε ότι κάποιες φράσεις που

ουδέποτε είπε δημοσιεύτηκαν με εισαγωγικά ενώ κάποιες άλλες δηλώσεις θεώρησε

πως παρερμηνεύτηκαν.

Για να δείξει, μάλιστα, ότι δεν το βάζει κάτω, λίγες εβδομάδες μετά τη

συνέντευξη Τύπου προχώρησε σε νέες δηλώσεις, παρεμβαίνοντας αυτή τη φορά

ευθέως στα εσωτερικά της χώρας. Από το βήμα ενός διεθνούς συμποσίου

επιχειρηματιών στη Θεσσαλονίκη χαρακτήρισε τους ελληνικούς εργατικούς νόμους

άκαμπτους και ζήτησε την αλλαγή τους, αν θέλει η Ελλάδα να προσελκύσει ξένες επενδύσεις!

Η τρομοκρατία και τα υπονοούμενα

Όμως σ’ αυτήν την πρώτη ουσιαστικά ομιλία του αναφέρθηκε και στο θέμα της

τρομοκρατίας στην Ελλάδα, αφήνοντας υπονοούμενα για τη βούληση των ελληνικών

κυβερνήσεων απέναντι στην πάταξη του φαινομένου.

Μιλώντας για μια σειρά βομβιστικών επιθέσεων που προξένησαν μικρές υλικές

ζημιές σε κάποιες αμερικανικές επιχειρήσεις, είχε πει: «Φοβάμαι ότι αν οι

αμερικανικές εταιρείες δεν πιστέψουν ότι οι ελληνικές αρχές έχουν τη βούληση

να προστατεύσουν τις ξένες εταιρείες δεν θα εγκατασταθούν στην Ελλλάδα».

Κακλαμάνης: «Ανθύπατος»

Οι δηλώσεις του κ. Μπερνς προκάλεσαν και πάλι θύελλα αντιδράσεων, με

αποκορύφωμα το ξέσπασμα του προέδρου του Κοινοβουλίου Απόστολου Κακλαμάνη λίγα

24ωρα αργότερα, που κόλλησε στον νέο πρέσβη και το… παρατσούκλι του.

«Είναι Αμερικανός πρέσβης και συμπεριφέρεται ως ανθύπατος. Και πρέπει να τον

μαζέψετε…», είχε πει μέσα στη Βουλή απευθυνόμενος στον τότε αναπληρωτή

υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Παπανδρέου.

Τον κ. Κακλαμάνη δεν τον είχαν ενοχλήσει μόνο οι δηλώσεις του κ. Μπερνς στη

Θεσσαλονίκη, αλλά η εν γένει υπερδραστηριότητά του μέσα στους περίπου έξι

μήνες που βρισκόταν στην Ελλάδα. Υπερδραστηριότητα που ερμηνευόταν από πολλούς

ως κατάχρηση της ελευθερίας που του παρείχε η Ελλάδα και ως απόδειξη άμετρης

φιλοδοξίας του κ. Μπερνς να αναδειχθεί γρήγορα στο νέο του πόστο και να έχει

επιτυχίες που θα τον βοηθήσουν στη μετέπειτα καριέρα του.

Βλέπετε, ο «ανθύπατος» είχε επισκεφθεί από τις 30 Νοεμβρίου 1997, που είχε

έρθει στην Ελλάδα, τα σπουδαιότερα υπουργεία και τις σημαντικότερες πόλεις της

χώρας συναντώντας σε όλες τις περιπτώσεις κρατικούς λειτουργούς,

επιχειρηματίες και αξιωματικούς, ενώ είχε μπει ακόμη και μέσα στις

στρατιωτικές βάσεις της Σούδας στην Κρήτη.

«Ακόμη και στο Μαιευτήριο Έλενα που βρίσκεται κοντά στην πρεσβεία έφτασε να

κάνει εθιμοτυπική επίσκεψη», έλεγε αστειευόμενος πρώην υπουργός, γνωστός για

τις κακές του σχέσεις με τον πρέσβη.

Η επιδείνωση των σχέσεων της ελληνικής κυβέρνησης με την Ουάσιγκτον (άρα και

με την αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα) ήταν εμφανής όλο το επόμενο χρονικό

διάστημα αφενός μεν λόγω της συνεχούς πίεσης των ΗΠΑ για την ακύρωση της

παραγγελίας των πυραύλων S-300 στην Κύπρο, αφετέρου δε λόγω της επιμονής της

Ουάσιγκτον για την ανάγκη χαρακτηρισμού της Τουρκίας ως υποψήφιας προς ένταξη

χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι τόνοι χαμηλώνουν…

Έτσι η αρνητική εικόνα που είχε αρχίσει να διαμορφώνεται και γύρω από το

πρόσωπο του Αμερικανού πρέσβη σε συνδυασμό με τις αντιδράσεις που είχε

προκαλέσει στο εσωτερικό της χώρας η στάση του («νέο Πιουριφόι» τον ονόμαζε

πλέον το ΚΚΕ) οδήγησαν τον κ. Μπερνς να κρατήσει για όλους τους επόμενους

μήνες πολύ χαμηλότερο προφίλ σε ό,τι αφορά τις δημόσιες εμφανίσεις του και τις

δηλώσεις του σε σχέση με την αρχή της θητείας του.

Συγχρόνως όμως τον έκαναν να είναι πολύ πιο καχύποπτος και με τον Τύπο και να

κάνει σιγά αλλά σταθερά πλήρη στροφή σε σχέση με την πολιτική «ανοιχτών θυρών»

που θέλησε να εγκαινιάσει όταν ήρθε στην Ελλάδα απέναντι στα μέσα ενημέρωσης.

Ο άρχων της επικοινωνιακής πολιτικής στην Ουάσιγκτον, ένας από τους καλύτερους

«πορτ παρόλ» του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που μπορούσε να μιλήσει στον ενικό με τους

γνωστότερους συντάκτες του CNN, της «Νιού Γιορκ Τάιμς» ή της «Ουάσιγκτον

Ποστ», ξαφνικά άρχισε να αποφεύγει τους Έλληνες δημοσιογράφους και να τους

θεωρεί υπεύθυνους για την αρνητική δημοσιότητα που έπαιρναν κάποιες ενέργειές του.

Γι’ αυτό και έβαλε σε εφαρμογή μια παλαιότερη τακτική της αμερικανικής

πρεσβείας στην Αθήνα ως προς τα μέσα ενημέρωσης: «Μιλάμε στους φίλους μας,

αγνοούμε όσους μας κάνουν κριτική».

«Πολιτισμικό σοκ» η ελληνική στάση στο Κόσσοβο

Το μεγάλο «πατατράκ» (για «πολιτισμικό σοκ» μιλάνε οι συνεργάτες του),

όμως, συνέβη στον κ. Μπερνς με τον πόλεμο στο Κοσσυφοπέδιο. Δεν μπορούσε να

καταλάβει πώς ήταν δυνατόν το ΝΑΤΟ να βομβαρδίζει τη Σερβία και οι Έλληνες να

τάσσονται υπέρ του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και κατά του προέδρου Κλίντον!

Πάλι εν πολλοίς υπεύθυνα για τη στάση των Ελλήνων θεωρήθηκαν από τον κ.

Μπερνς ο ελληνικός Τύπος και τα τηλεοπτικά κανάλια που έδειχναν, όπως ο ίδιος

πίστευε, λιγότερο τους εκδιωχθέντες Αλβανούς και περισσότερο τους

βομβαρδιζόμενους Σέρβους… Αποτέλεσμα: στην κορύφωση του πολέμου στη

Γιουγκοσλαβία ο Αμερικανός πρέσβης, ο οποίος υποτίθεται πως είχε ως κυριότερο

ατού την επικοινωνία, να κάνει δηλώσεις και να επιτίθεται κατά της

αντικειμενικότητας των ελληνικών μέσων ενημέρωσης!

Η χειρότερη στιγμή

Η χειρότερη, όμως, στιγμή στα δύο χρόνια της θητείας του κ. Μπερνς στην

Ελλάδα ήταν χωρίς καμία αμφιβολία το τελευταίο «φιάσκο» με το προκλητικό

δημοσίευμα της «Ουάσιγκτον Ποστ», παραμονές του ταξιδιού του προέδρου Κλίντον

στην Ελλάδα.

Το δημοσίευμα της «Ποστ» βρισκόταν στην ηλεκτρονική σελίδα της εφημερίδας

στο Διαδίκτυο από τις 7 το πρωί της Τετάρτης. Τα ελληνικά ραδιόφωνα άρχισαν

από το μεσημέρι να παίζουν ψηλά στα δελτία τους την είδηση, που έγινε πρώτο

θέμα στα περισσότερα βραδινά δελτία ειδήσεων και τις εφημερίδες της Πέμπτης.

Άργησε η ανασκευή

Κι όμως η αυτονόητη δήλωση ανασκευής του δημοσιεύματος, με την οποία ο κ.

Μπερνς ξεκαθάριζε ότι τα όσα έλεγαν στην «Ποστ» ανώνυμοι Αμερικανοί

αξιωματούχοι «δεν εκφράζουν την πολιτική των ΗΠΑ», δόθηκε στον ελληνικό Τύπο

τα μεσάνυχτα.

Ήταν αργά. Το κλίμα εν όψει της επίσκεψης Κλίντον έχει γίνει πια ιδιαίτερα βαρύ…