Αναζήτηση
Ήρθε για να μείνει και δεν σκοπεύει να… αφήσει ήσυχη την Μεσόγειο πριν
από το έτος 2020. Ο λόγος για το ραδιενεργό Καίσιο 137, ένα από τα
μακροβιότερα στοιχεία που μας κληροδότησε το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ
και το έφερε στη «γειτονιά» μας ο Δούναβης.
|
|
Αυτό προκύπτει από έρευνα που πραγματοποίησε το Εργαστήρι Εφαρμοσμένης Φυσικής
του ΤΕΙ Θετικών Επιστημών Θεσσαλονίκης και η οποία παρουσιάστηκε πριν από
λίγες ημέρες στο 10ο Συνέδριο της Mesaep, της Επιστημονικής Ένωσης για την
Προστασία του Περιβάλλοντος και της Μεσογείου, που έγινε στην Ισπανία. Για τη
διεξαγωγή της έρευνας συνεργάστηκαν εκτός από το ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, το
Ινστιτούτο Θαλάσσιου Περιβάλλοντος της Ρουμανίας, το Ινστιτούτο Θαλασσίων
Ερευνών της Ουκρανίας, ο «Δημόκριτος», το Γενικός Χημείο του Κράτους της
Κύπρου, το Πανεπιστήμιο της Σεβίλλης, το Ινστιτούτο Θαλασσίων Ερευνών της
Ιταλίας και το Ίδρυμα Θαλασσίων Ερευνών για την Ραδιενέργεια της Αιγύπτου.
Από το ’92
Στόχος της έρευνας, η πρώτη φάση της οποίας διήρκεσε από το 1992 έως το 1994
και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, ήταν «η καταγραφή των επιπέδων ραδιενέργειας στα
διάφορα τμήματα της Μεσογείου και η επιβάρυνση από το πυρηνικό ατύχημα του
Τσερνόμπιλ». Σύμφωνα με τον καθηγητή στα ΤΕΙ Θεσσαλονίκης και αντιπρόεδρο της
Mesaep, κ. Φωκίωνα Βοσνιάκο, «στόχος μας ήταν να αποτυπώσουμε το καίσιο 137,
το μακροβιότερο ραδιενεργό στοιχείο που βρίσκεται στο χώμα και το νερό». Όπως
εξηγεί ο κ. Βοσνιάκος «το καίσιο 137 έχει ημιπερίοδο, δηλαδή διάρκεια ζωής,
τριάντα χρόνια και για να εξαλειφθεί πλήρως χρειάζονται δέκα ημιζωές, δηλαδή,
τριακόσια ολόκληρα χρόνια».
Ερευνώντας την διαδρομή που ακολούθησαν τα ραδιενεργά στοιχεία που διέρρευσαν
από το Τσερνόμπιλ, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι «η Μεσόγειος κληρονόμησε το
καίσιο από τον ποταμό Δνείπερο και την Ουκρανία και στη συνέχεια από τον
Δούναβη, ο οποίος το μετέφερε μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα και τη Μεσόγειο». Δεν
είναι άλλωστε τυχαίο ότι οι υψηλότερες τιμές του καισίου σε Μπεκερέλ
ανιχνεύθηκαν στην Μαύρη Θάλασσα και την Ανατολική Μεσόγειο, ειδικά στα παράλια
της Τουρκίας, ενώ οι χαμηλότερες στα παράλια της Ισπανίας και της Τουρκίας.
Κι αυτό συμβαίνει επειδή «η Μαύρη Θάλασσα και η Μεσόγειος είναι κλειστές
θάλασσες με πολύ αργούς ρυθμούς ανανέωσης. Τα νερά ανανεώνονται κάθε ογδόντα ή
εκατό χρόνια» κι έτσι «μπορούμε να πιθανολογήσουμε ότι με το πέρασμα του
χρόνου θα παρατηρείται συνεχής μείωση των τιμών του καισίου» εξηγεί ο κ. Βοσνιάκος.
«Φυσιολογική»
Η πορεία των τιμών θεωρείται «φυσιολογική και αναμενόμενη», κι αυτό επειδή «τα
νερά παρουσιάζουν μεγάλη διάλυση, χάρη στα θαλάσσια ρεύματα που προκαλούν
αναμόχλευση των νερών». Οι τιμές αυτές «δεν περικλείουν κίνδυνο για τη δημόσια
υγεία, δεν παύουμε ωστόσο να μιλάμε για βιοσυσσώρευση, από την οποία μπορεί
κανείς να τα περιμένει όλα, γι’ αυτό και οι μετρήσεις πρέπει να συνεχιστούν»
λέει στα «ΝΕΑ» ο κ. Βοσνιάκος, τονίζοντας ότι «από ραδιολογικής πλευράς, δεν
υπάρχει κανένα ενδιαφέρον στη ζωή της Μεσογείου». Ήδη από το 1994 μέχρι σήμερα
παρατηρήθηκε μείωση των τιμών κατά 25%, αφού η υψηλότερη τιμή έπεσε από τα 80
στα 50 Μπεκερέλ.
«Φυσιολογικά» χαρακτηρίζει τα επίπεδα των τιμών του καισίου και ο διευθυντής
του Ινστιτούτου Πυρηνικής Τεχνολογίας και Ακτινοπροστασίας του «Δημόκριτου»
και καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο κ. Μιχάλης Αντωνόπουλος-Ντόμης.
«Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει καμιά ένδειξη ρύπανσης του Αιγαίου, κι αυτό
φαίνεται από τα δείγματα που λαμβάνουμε μία φορά το μήνα από τους ποταμούς της
Βόρειας Ελλάδας και της Βουλγαρίας, τα οποία είναι φυσιολογικά».
Πάντως, για κάθε ενδεχόμενο κι επειδή, όπως εξηγεί ο κ. Αντωνόπουλος-Ντόμης
«πρέπει να γνωρίζουμε τα επίπεδα της ραδιενέργειας στο περιβάλλον και μάλιστα
τη διαφορά από τόπο σε τόπο, θα ξεκινήσει την άνοιξη ή το καλοκαίρι ένα
πρόγραμμα καταγραφής της ραδιενέργειας στο ανατολικό Αιγαίο.
Οι μετρήσεις θα ξεκινήσουν από πολύ βόρεια και θα φθάσουν μέχρι το
Καστελλόριζο. Δεν περιμένουμε να βρούμε κάτι ιδιαίτερο, αλλά είναι μια
απολύτως απαραίτητη διαδικασία».
«Η περιεκτικότητα του καισίου 137 που έχει μετρηθεί στο χώμα κυμαίνεται από 1
έως 10 μπεκερέλ ανά χιλιόγραμμο» λέει ο καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής του
Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Κώστας Παπαστεφάνου.
Μετρήσεις γίνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα επίσης στον αέρα που
αναπνέουμε, στο βρόχινο νερό, στο χώμα, στο γρασίδι και στο αγελαδινό γάλα.
«Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι αγελάδες το μισό χρόνο βρίσκονται σε βοσκοτόπια
και τρώνε γρασίδι και χόρτα και τον άλλο μισό τρέφονται με ζωοτροφές που
παράγονται κυρίως από αυτά τα χόρτα» επισημαίνει ο κ. Παπαστεφάνου, τονίζοντας
πως «αν υπήρχε καίσιο σε αυξημένα και επικίνδυνα ποσοστά θα γινόταν φανερό στο
αγελαδινό γάλα».
Ο ίδιος μάλιστα θεωρεί πως «δεν υπάρχει ουσιαστικά κανένας κίνδυνος», ενώ
χαρακτηρίζει τα ποσοστά «ιδιαίτερα χαμηλά και πάντως αναμενόμενα 13 χρόνια
ύστερα από το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ».
ΚΑΙΣΙΟ Το καίσιο είναι ραδιενεργό στοιχείο με ιδιαίτερη μακροβιότητα.
Έχει διάρκεια ζωής (ημιπερίοδο) τριάντα χρόνια και είναι στοιχείο μεσαίας
τοξικής δράσης. Είναι «παρών» σε οποιαδήποτε πυρηνική έκρηξη, ατύχημα ή
διαρροή αντιδραστήρα. Έχει χημική συγγένεια με το ασβέστιο και εγκαθίσταται
κατά βάση στους μυς και τα οστά. Σε υψηλές δόσεις (χιλιάδες Μπεκερέλ) προκαλεί καρκινογένεση.
ΜΠΕΚΕΡΕΛ Το Μπεκερέλ είναι η μονάδα που μετρά την ποσότητα ενέργειας
που παράγεται από μία διάσπαση. Ένα Μπεκερέλ ισοδυναμεί με μία διάσπαση ανά
δευτερόλεπτο. Κατά τη διάρκεια πυρηνικών ατυχημάτων απελευθερώνεται ενέργεια
που ισοδυναμεί με πολλά εκατομμύρια Μπεκερέλ.
Συνεχίζουν να λειτουργούν δύο αντιδραστήρες!
Δύο πυρηνικοί αντιδραστήρες, από τους τέσσερις του εργοστασίου του Τσερνόμπιλ,
συνεχίζουν να λειτουργούν μέχρι τις ημέρες μας. Και οι δύο αυτοί είναι τύπου
«γραφίτη», παρωχημένης τεχνολογίας, ολόιδιοι με εκείνον που προκάλεσε το
γνωστό ατύχημα του 1986. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτό το είδος αντιδραστήρων
θεωρείται από τα πλέον επικίνδυνα στον κόσμο. Γι’ αυτόν τον λόγο έχουν μείνει
μόλις δεκαπέντε (όλοι σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης). Στην Ουκρανία,
μία μεγάλη σε έκταση ευρωπαϊκή χώρα, που συνορεύει με άλλες επτά και με
πληθυσμό που αγγίζει τα 55 εκατομμύρια, λειτουργούν αυτή τη στιγμή 16
πυρηνικοί αντιδραστήρες. Η πυρηνική ενέργεια συμμετέχει σε ποσοστό που αγγίζει
το 50% στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Παρά την σχετικά ασταθή κατάσταση
στην οικονομία τέσσερις πυρηνικοί αντιδραστήρες είναι υπό κατασκευήν, απόδειξη
του πόσο σημαντική θεωρεί αυτή τη μορφή ενέργειας η ηγεσία της χώρας.
Η καταστροφή
Η περιοχή του Τσερνόμπιλ, βόρεια του Κιέβου, είναι πραγματικά κατεστραμμένη.
Αρκεί να παρατηρήσει κανείς ότι η περιοχή δεν είναι κατοικήσιμη σε ακτίνα
εκατοντάδων χιλιομέτρων. Η γη δεν καλλιεργείται, αφού είναι εντελώς άγονη, ενώ
δεν υπάρχει κανενός άλλου είδους ζωή. Σύμφωνα με τα στοιχεία που η ίδια η
κυβέρνηση δίνει στη δημοσιότητα, τέσσερα εκατομμύρια Ουκρανοί ζουν σε
επικίνδυνες, ραδιενεργές περιοχές, ενώ το 12% του αρόσιμου εδάφους είναι
εντελώς μολυσμένο. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι έχει προχωρήσει στην παραγωγή
πυρηνικής ενέργειας λόγω της αύξησης του κόστους του πετρελαίου που εισάγεται
από την Ρωσία, από την στιγμή μάλιστα που οι εισαγωγές αυτές γίνονται πλέον
υπό συνθήκες που διακρίνουν δύο διαφορετικά κράτη και όχι ένα, της Σοβιετικής
Ένωσης, όπως συνέβαινε πριν.
