Αναζήτηση
|
|
Έχει διαπιστωθεί ότι ο υψηλός καταμερισμός της εργασίας στις σύγχρονες
κοινωνίες, προκαλεί μια προϊούσα διάσπαση και αλλοίωση του φυσικού, κοινωνικού
και κτιστού περιβάλλοντος.
ΤΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ αυτά έχουν επιφέρει ολοκληρωτική σχάση της καθημερινότητας και
επιπροσθέτως πλήρη διάσπαση του επαγγελματικού, κοινωνικού, πολιτισμικού και
οικογενειακού βίου. Η κατάσταση αυτή προσδιορίζει ανεξαρτήτως των ατομικών
επιλογών σε σημαντικό βαθμό το σύγχρονο τρόπο ζωής.
Υπό το πρίσμα αυτών των διαπιστώσεων, είναι προφανές ότι η διάσπαση του
κοινωνικού βίου και αποσύνδεσή του από τον κοινωνικοοικολογικό περίγυρο
παραπέμπει σε μία σειρά παρενεργειών, μεταξύ των οποίων εξέχουσα θέση κατέχει
το υπόδειγμα υγείας και αρρώστιας στις βιομηχανικές κοινωνίες. Έχει επίσης
τεκμηριωθεί η ευθεία συσχέτιση του υποδείγματος αυτού με παραμέτρους οι οποίες
υπερβαίνουν την κλασική βιολογική αναφορά της αρρώστιας και εισδύουν στις
κοινωνικές και οικολογικές παραμέτρους, οι οποίες ρυθμίζουν τον τρόπο ζωής και
τις συνθήκες του περιβάλλοντος.
Αναμφιβόλως, η κατάσταση αυτή ενοχοποιείται επίσης για τον παθογόνο χαρακτήρα
της σύγχρονης κοινωνίας, καθώς επίσης και για την ανάπτυξη φαινομένων
ιατρικοποίησης κοινωνικών προβλημάτων τα οποία όμως δεν ανευρίσκουν την
ευκταία ανταπόκριση. Η ευρεία χρήση ιατρικών υπηρεσιών και ο πληθωρισμός των
ιατρικών πράξεων, ο οποίος παρατηρείται κατά τη διάρκεια των τελευταίων
δεκαετιών, ενοχοποιήθηκε ως βλαπτικός στην υγεία από την Ivan Illich και ως
δαπανηρός και αναποτελεσματικός από τον Victor Fuchs ήδη από τα μέσα της
δεκαετίας του ’70 και τέθηκε στο στόχαστρο της κοινωνικής και πολιτικής
κριτικής, αλλά πολλές φορές και της ακαδημαϊκής ιατρικής.
Το αδιέξοδο της ιατρικοποίησης των κοινωνικών καθημερινών προβλημάτων οδήγησε
στην άλλη άκρη, δηλαδή στην ανάπτυξη μιας σειράς εναλλακτικών δραστηριοτήτων
της παραδοσιακής εμπειρικής και λαϊκής ιατρικής, όπως για παράδειγμα η
ομοιοπαθητική και ο βελονισμός και κυρίως την ανάπτυξη μιας εκτεταμένης
βιομηχανίας υποκατάστασης των καθημερινών δραστηριοτήτων όπως η διατροφή, η
φυσική άσκηση, ο έλεγχος του σωματικού βάρους, η κοινωνική συναναστροφή και η
αρμονική συνύπαρξη στο φυσικό περιβάλλον με τεχνητά μέσα, των οποίων η
επιστημονική βάση και η αποτελεσματικότητα είναι αμφιλεγόμενη.
Με άλλα λόγια, οι φυσικές αυτές δραστηριότητες, οι οποίες θεωρητικά είναι
ενσωματωμένες στην καθημερινή κοινωνική και παραγωγική ζωή, εκτοπίζονται και
παραπέμπονται σε μια παράλληλη βιομηχανία, της οποίας ο κύκλος εργασιών είναι
απροσδιόριστος, αλλά εξαιρετικά υψηλός σύμφωνα με τις υπάρχουσες ενδείξεις.
Παρά το γεγονός ότι η κατανάλωση ανάλογων «φροντίδων» συνδέεται με την
ανεξέλεγκτη χρήση αγαθών και υπηρεσιών και ενοχοποιείται για παρενέργειες στην
υγεία όπως για παράδειγμα στο μεταβολισμό, σε κακώσεις του μυοσκελετικού
συστήματος ή και ακόμα καρδιαγγειακές διαταραχές, έχει συνεχή ανάπτυξη και
θεωρείται αναπόσπαστο μέρος του σύγχρονου τρόπου ζωής και κατά παράδοξο
τρόπο συνυπάρχει με βλαπτικές συμπεριφορές όπως το κάπνισμα, η καθιστική ζωή
και η υπερκατανάλωση θερμίδων.
Η απώθηση των φυσικών δραστηριοτήτων από την καθημερινή ζωή είναι αποτέλεσμα
του υψηλού καταμερισμού της εργασίας και του κατακερματισμού της ζωής στον
ύστερο καπιταλισμό, ενώ η προωθούμενη αποϊατρικοποίηση συνδέεται με την
προσπάθεια μείωσης της κατανάλωσης των ιατρικών υπηρεσιών, της συγκράτησης των
δαπανών υγείας γενικότερα.
Σε μερικές βιομηχανικές χώρες, ορισμένα κοινωνικά στρώματα, κυρίως της μεσαίας
τάξης, έχουν την τάση υποκατάστασης του ανθρώπινου και υγιεινού τρόπου ζωής με
την κατανάλωση υπηρεσιών και υλικών στην παράλληλη αυτή βιομηχανία «υγιεινού
τρόπου ζωής».
Το φαινόμενο, προσλαμβάνει διαστάσεις νεύρωσης και ενοχοποιείται για τη
δημιουργία σωρείας προβλημάτων υγείας όπως κακώσεις των άκρων, διαταραχές του
μεταβολισμού από τη λήψη προγραμμάτων δίαιτας, χωρίς την απαραίτητη ιατρική
βάση, και καρδιαγγειακά προβλήματα, τα οποία στη συνέχεια απαιτούν ιατρική
αντιμετώπιση με υψηλό κόστος.
Είναι προφανές, όπως γράφει στο East Coker ο Τ.S. Eliot, ότι «η υγεία είναι η
μόνη μας αρρώστια» και περιγράφει με αυτόν τον τρόπο το «φαύλο κύκλο» της
«αρρωστημένης» αναζήτησης της υγείας στις σύγχρονες κοινωνίες.
Ο καθηγητής Οικονομικών της Υγείας Γιάννης Κυριόπουλος είναι κοσμήτωρ της
Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας.
