Από το SOS στην εφηβεία

Μια όμορφη, καινούργια πολυκατοικία στο Παλαιό Φάληρο, βαμμένη σε χρώματα

ζωηρά, φιλοξενεί τις παιδικές καρδιές που προσπαθούν ν’ απλώσουν τα φτερά

τους, να τα χτυπήσουν με δύναμη και να πετάξουν μακριά. Τίποτε δεν υποδηλώνει

πως, εκεί, μαχητές της ζωής και στρατιώτες της ψυχής ξεκινούν καθημερινά μια

μεγάλη εκστρατεία για το χαμόγελο και την ευτυχία των «μικρών που μεγάλωσαν».

Εκτός από μια διακριτική πινακίδα, δίπλα στην είσοδο… «Στέγη Νέων των

Παιδικών Χωριών SOS».

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ του χωριού της Βάρης μεγάλωσαν. Μπήκαν στην εφηβεία. Ζουν τις

στιγμές της έντασης και της αμφισβήτησης, όχι πια κάτω από το προστατευτικό

πέπλο της εναλλακτικής οικογένειας στο χωριό της Βάρης, αλλά στη Στέγη Νέων:

το εφαλτήριο της ανεξαρτησίας τους. Εκεί, έντεκα νέοι, ηλικίας από 17 έως 21

ετών, προσπαθούν ακόμη να συμβιβάσουν την αγάπη και την τρυφερότητα που

γνώρισαν από τις μητέρες και τις θείες SOS, με την απουσία των αληθινών τους

γονιών ή την απόρριψή τους. Εκεί, αρχίζουν οι πρώτες… αναγνωριστικές

πτήσεις. Δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους και παράλληλα παλεύουν να δαμάσουν τον

φόβο τους για το «έξω», για τη ζωή.

Συνοδοιπόροι, οι κοινωνιολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί και παιδαγωγοί, οι

«κυματοθραύστες» στην επαναστατικότητά τους, οι άνθρωποι που τα βοηθούν να

οργανώσουν την καθημερινότητά τους, που είναι κοντά όταν χρειάζεται κι

απομακρύνονται πάλι για να τους αφήσουν τον χώρο και τον χρόνο να… πετάξουν

ελεύθεροι, μόνοι τους.

«Ήρθαμε σε μια γειτονία, μικροαστική, όμοια με κάθε άλλη, εδώ στην Κοψαχείλα,

σ’ ένα κτίριο που δεν διαφέρει σε τίποτε από μια οποιαδήποτε πολυκατοικία, με

όλα τα καθημερινά προβλήματα και τις αληθινές συνθήκες ζωής, για να δώσουμε

στα παιδιά, που μεγάλωσαν στο παιδικό χωριό SOS, τη δυνατότητα να αυτονομηθούν

σιγά-σιγά, να κοινωνικοποιηθούν, να σταθούν στα πόδια τους, ν’ αρχίσουν να

χτίζουν το μέλλον τους, να προετοιμαστούν για να πάρουν σιγά-σιγά τη ζωή στα

χέρια τους».

ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ

Ο διευθυντής της Στέγης, ο κ. Αδάμ Σωτηριάδης, ζει μαζί με την οικογένειά του,

τη γυναίκα του και τα δυο του παιδιά, σε ένα από τα διαμερίσματα του κτιρίου,

παρακολουθεί ­ από απόσταση που επιτρέπει την ανεξαρτητοποίηση των παιδιών ­

την εξέλιξή τους. Βιώνει κι αυτός μαζί με τους τέσσερις κοινωνικούς

λειτουργούς και παιδαγωγούς τις χαρές, τις λύπες, τους εκνευρισμούς,

ακροβατώντας διαρκώς πάνω σε ισορροπίες λεπτές, σε σχέσεις «που θα πρέπει να

είναι ρεαλιστικές κι όχι φαντασιακές».

Η Στέγη έχει τη δυνατότητα να φιλοξενήσει 36 εφήβους στα έξι διαμερίσματά της.

Κάθε διαμέρισμα φιλοξενεί μια ομάδα, αγοριών ή κοριτσιών, την ευθύνη για την

οποία έχει ένας «φροντιστής», «σύντροφος». Ο κοινωνιολόγος Βασίλης Βούγιας, ο

Γιώργος Αλεβιζόπουλος και ο Δημήτρης Τζούρας είναι μερικοί από τους ανθρώπους

που αφιερώνουν ατέλειωτες ώρες καθημερινά για να «καθοδηγήσουν» και να

στηρίξουν τα παιδιά. «Πολλές φορές μένουμε τα βράδια εδώ, για να βγούμε έξω

μαζί με τα παιδιά, να πάμε σινεμά, θέατρο ή καμιά εκδρομή. Στόχος μας όμως

είναι να τους ενθαρρύνουμε να βγουν μόνοι τους έξω, με φίλους ή συμμαθητές»,

λέει ο κ. Βούγιας.

«ΣΤΙΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ»

Για τον Γιώργο Αλεβιζόπουλο, ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα που

αντιμετωπίζουν οι έφηβοι της Στέγης είναι η «στιγματοποίηση», ο δάσκαλος ή ο

συμμαθητής στο δημόσιο σχολείο που τον δείχνει λέγοντας «αυτός είναι από τα

SOS», χωρίς, τις περισσότερες φορές, να ξέρει τι ακριβώς σημαίνει χωριό SOS.

«Κι αυτό είναι που κρατά ακόμη εγκλωβισμένο τον φόβο για τον έξω κόσμο στις

καρδιές τους».

Παρά τις δυσκολίες, η προσπάθεια για να γίνουν τα παιδιά αυτόνομα, αυτάρκη

συνεχίζεται χωρίς σταματημό. Σ’ ένα χώρο που δεν θυμίζει ίδρυμα, αλλά είναι

ελεύθερος και ανοιχτός, όπως κάθε πολυκατοικίας. Σε συνθήκες κανονικής

οικογένειας: με το χαρτζιλίκι, τα φροντιστήρια, τις εξόδους, την κουβέντα αλλά

και με αίθουσες βιβλιοθήκης, εκδηλώσεων, γυμναστήριο, όπου μπορούν οι ένοικοι

να καλέσουν και τους φίλους τους ή να κάνουν πάρτι.

«Πριν ανεξαρτητοποιηθούν τελείως, τα παιδιά που σήμερα ζουν στη Στέγη θα

περάσουν από μια ημιαυτόνομη φάση: είτε είναι φοιτητές, είτε εργαζόμενοι, είτε

κάνουν το στρατιωτικό τους, θα επιδοτείται το ενοίκιο και η οικοσκευή τους, θα

έχουν και οι ίδιοι ένα προσωπικό επίδομα που σταδιακά θα μειώνεται, μέχρι να

είναι οι ίδιοι σε θέση να καλύπτουν τα έξοδά τους», λέει ο κ. Σωτηριάδης.

«Ακόμη κι όταν θα είναι πλήρως ανεξάρτητοι όμως, ο ομφάλιος λώρος δεν

πρόκειται να κοπεί: η επαφή, η ψυχολογική και οικονομική στήριξη θα υπάρχουν

πάντα ή για όσο καιρό τις έχουν ανάγκη».

ΜΕ ΤΗ ζεστασιά της, η Στέγη Νέων αγκάλιασε αμέσως τις υποψήφιες μητέρες SOS,

που θα φιλοξενηθούν στο Παλαιό Φάληρο μέχρις ότου ολοκληρωθεί η εκπαίδευσή

τους. Οι έξι γυναίκες, που εκπλήσσουν με την αποφασιστικότητα, τη δύναμη και

την αγάπη για τα παιδιά, θα καλύψουν θέσεις στο νέο χωριό SOS που λειτουργεί

από τον Σεπτέμβριο στο Πλαγιάρι Θεσσαλονίκης, έχει δυναμικότητα 10 σπιτιών και

φιλοξενεί ήδη πέντε παιδιά, μοιρασμένα σε τρεις οικογένειες.

«Οι μαμάδες SOS εκπαιδεύονται για ένα τρίμηνο. Σε μαθήματα θεωρητικά, σε

βιωματικές ομάδες και με πρακτική στο χωριό της Βάρης», εξηγεί η υπεύθυνη

εκπαίδευσης κ. Ρούλα Αλεξιάδου. «Αρχικά θα πάρουν ρόλο θείας μέχρι να

ενσωματωθούν πλήρως στις οικογένειες».

Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ αποκατάσταση είναι η υπ’ αριθμόν ένα, η εντονότερη δυσκολία

που αντιμετωπίζουν οι έφηβοι του χωριού SOS. Όλοι τους, εκείνοι οι έντεκα, τα

οκτώ αγόρια και τα τρία κορίτσια που μένουν στη Στέγη Νέων, οι άλλοι έντεκα,

τα έξι αγόρια και τα πέντε κορίτσια που ζουν μεν έξω αλλά βρίσκονται ακόμη σε

σχέση οικονομικής εξάρτησης, ακόμη και τα έξι παιδιά (τέσσερα αγόρια και δύο

κορίτσια) που έχουν πια ανεξαρτητοποιηθεί πλήρως, αν μπορούσαν να ζητήσουν

κάτι, είναι να βρεθεί μία δουλειά γι’ αυτούς.

«Τώρα προσπαθούμε εμείς, με δικές μας γνωριμίες, να βρούμε μια θέση, είτε

μόνιμη για όσους έχουν τελειώσει τις σπουδές ή το σχολείο είτε part-time για

τα πολλά παιδιά που παρακολουθούν μαθήματα σε τεχνικές σχολές».

Το ξέρει όμως καλά ο κοινωνιολόγος κ. Βασίλης Βούγιας πως αυτές οι γνωριμίες

αναπόφευκτα κάποια στιγμή εξαντλούνται…

«Τα μέτρα των δυνατοτήτων για τα παιδιά αυτά είναι λόγω συνθηκών εξαιρετικά

περιορισμένα», θα πει ο κ. Δημήτρης Ντζούρας, παιδαγωγός.

Όλοι οι «φροντιστές» γνωρίζουν καλά πως αν είχαν τη δυνατότητα να προσφέρουν

επαγγελματικές διεξόδους στους εφήβους θα ήταν πολύ πιο εύκολο να τους

βοηθήσουν να στηριχθούν στα πόδια τους. «Μια δουλειά και ένας μισθός είναι

αρκετά για να τους προσφέρουν την αίσθηση της σιγουριάς στα πρώτα τους φτερουγίσματα».

Η ΙΔΕΑ για τη δημιουργία των παιδικών χωριών SOS ξεκίνησε από τον Αυστριακό

δρα Χέρμαν Γκμάινερ, στις αρχές της δεκαετίας του ’70. Από τότε έγινε ένας

διεθνής, μη κερδοσκοπικός οργανισμός.

Στην Ελλάδα, η ιδέα εφαρμόζεται από το 1975 και στο Παιδικό Χωριό SOS της

Βάρης, το οποίο μπορεί να φιλοξενήσει 100 παιδιά, προστέθηκαν η Στέγη Νέων και

το Παιδικό Χωριό SOS στο Πλαγιάρι της Θεσσαλονίκης. Είναι σωματείο

φιλανθρωπικό και στηρίζεται αποκλειστικά σε δωρεές. Για την ενίσχυση του έργου

των παιδικών χωριών έχουν ανοίξει τρεις λογαριασμοί: στην Εθνική Τράπεζα

(αριθμός λογαριασμού 104/480 22 763), στην Τράπεζα Πίστεως (101/161787) και

στην Τράπεζα Εργασίας (75/92007-00010/49).