Εικόνες από το σήμερα και το χθες

Δεν είναι αρχαιολογικός οδηγός. Δεν είναι ούτε λεύκωμα με νοσταλγικές εικόνες για έναν τόπο με βαριά ιστορία, η εικόνα του οποίου έχει αλλάξει δραματικά τον τελευταίο αιώνα. Είναι μια ακτινογραφία των πρωταγωνιστών που έφεραν στο φως τις πολύχρυσες Μυκήνες –από τον Σλήμαν και τον Τσούντα έως τον Μυλωνά και τον Ιακωβίδη –αλλά και της ίδιας της ιστορίας των Μυκηνών και των ανασκαφών της, μέσα από τη γοητευτική πένα της Αθηνάς Κακούρη και τον φωτογραφικό φακό του νεαρού τότε –και σήμερα καταξιωμένου –«Ελληνα», του Ρόμπερτ ΜάκΚέιμπ.

Μέσα από τα μάτια των κατακτητών –για την ακρίβεια μέσα από τον φωτογραφικό τους φακό –αναδύεται μια Θεσσαλονίκη άγνωστη. Γειτονιές της που έχουν χαθεί –όπως εκείνη του βαρόνου Χιρς, το εβραϊκό της νεκροταφείο που ισοπεδώθηκε, ο κινηματογράφος Ολύμπιον υπό ανέγερση στην Πλατεία Αριστοτέλους, η Αγία Σοφία με τις πληγές του βομβαρδισμού, μαζί με ανθρώπινες στιγμές, όπου οι Γερμανοί διασκεδάζουν ή περπατούν στην παραλία δίπλα στους κατακτημένους Θεσσαλονικείς. Υλικό άγνωστο που ανήκει στον συλλέκτη Βύρωνα Μήτου, ο οποίος υπογράφει ένα από τα κείμενα που συνοδεύουν τις 350 για πρώτη φορά δημοσιευόμενες φωτογραφίες γερμανών στρατιωτών. Τα λοιπά γοητευτικά κείμενα τεκμηρίωσης υπογράφουν οι ιστορικοί Αννα Μαρία Δρουμπούκη και Ιάσων Χανδρινός.

Βασίλης Κολώνας

Ακόμη μία εμπεριστατωμένη ματιά στο παρελθόν της Θεσσαλονίκης, αυτή τη φορά μέσα από την έρευνα άγνωστων πηγών, αρχείων και συλλογών που αποκάλυψε πολύτιμα στοιχεία για τη συνοικία των Εξοχών, η οποία ταλαντευόταν ανάμεσα στην παράδοση και στη νεωτερικότητα. Περισσότερες από 550 εικόνες (παλαιές και σύγχρονες) συνοδεύουν την ιστορία των Εξοχών, που παρασύρθηκε από τη δίνη των αλλαγών και χάθηκε από τη μνήμη των κατοίκων.

Φίλιπποι 1914-2014, 100 χρόνια γαλλικών ερευνών

Εμειναν στην Ιστορία όχι μόνο επειδή αποτέλεσαν το πεδίο της μάχης ανάμεσα στους δολοφόνους του Καίσαρα και στους διαδόχους του, αλλά και επειδή στα χώματά τους ίδρυσε την πρώτη χριστιανική εκκλησία επί ευρωπαϊκού εδάφους ο Απόστολος Παύλος. Το πλούσιο παρελθόν των Φιλίππων, της πόλης που πήρε το όνομά της από τον πατέρα του Αλεξάνδρου Φίλιππο, έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη της Γαλλικής Σχολής Αθηνών από το 1914 έως το 1937 και εν συνεχεία το 1977. Σήμερα, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης ενός αιώνα ανασκαφικής δραστηριότητας η Γαλλική Σχολή χώρεσε σε έναν τρίγλωσσο τόμο υλικό που δεν έχει δει ποτέ κανείς έως τώρα: σχέδια, φωτογραφίες και χειρόγραφα που δεν μιλούν μόνο για τα ίδια τα μνημεία, αλλά και για τους ανθρώπους που εργάστηκαν, τις συνθήκες και τον τόπο.

Στράτος Καλαφάτης

Αθως, τα χρώματα της πίστης

Είκοσι πέντε ταξίδια σε πέντε χρόνια. Διακόσιες ημέρες και νύχτες στον τόπο όπου δεν γεννιούνται άνθρωποι, αλλά πηγαίνουν εκεί «από έλξη, πίστη, ανάγκη, περιέργεια ή απελπισία». Στο Αγιον Ορος. Η καταγραφή της περιπέτειας αυτής από τον φωτογραφικό φακό του Στράτου Καλαφάτη –που έχει εκθέσει τη δουλειά του από την Ιαπωνία έως τον Λίβανο –παρουσιάζεται στο δίγλωσσο λεύκωμα (ελληνικά – αγγλικά) που τολμά να παρουσιάσει την αθέατη, γήινη και μη εξιδανικευμένη εικόνα όσων ζουν στην Αθωνική Πολιτεία: από ξεφτισμένες από τον χρόνο εικόνες έως μοναχούς που αναπαύονται πάνω σε λέοπαρ ριχτάρια.

Μαρίνα Καραγάτση

Διαδρομές στην Ανδρο του ’70

Από μια παρόρμηση της στιγμής η Μαρίνα Καραγάτση –που μόλις έχει εγκατασταθεί μονίμως από τη γενέτειρά της, την Αθήνα, στον τόπο καταγωγής της μητέρας της, την Ανδρο, για οικογενειακούς λόγους –αρχίζει να καταγράφει ανθρώπους, σπίτια, εκκλησίες και περιστερώνες, τελετές και εργασίες με τη φωτογραφική της μηχανή. Χωρίς να το καταλάβει δημιουργεί ένα σπάνιο ψηφιδωτό του νησιού μια ανάσα προτού τα φουρνέλα ανοίξουν δρόμους και προτού η αντίστροφη μέτρηση προς την «εξέλιξη» αρχίσει και εξαφανίσει όλα όσα πρόλαβε να απαθανατίσει ο φακός της, όπως άλλωστε επισημαίνει και ο Δημήτρης Κυρτάτας στο επίμετρο.

Τα Φηρά προτού καν χτιστεί ο καθεδρικός ναός. Το ηφαίστειο τη στιγμή της έκρηξης. Η αρχαία πόλη της Θήρας με τη χαρακτηριστική υπόγεια δεξαμενή της. Η Σαντορίνη τη στιγμή του σεισμού που τη σημάδεψε ανεπανόρθωτα. Το νησί όπως δεν το είδαμε –οι περισσότεροι –ποτέ, προτού πληγωθεί από τον σεισμό του 1956 και εξελιχθεί σε αντίπαλον δέος της Μυκόνου, αποκαλύπτεται μέσα από μια έκδοση γεμάτη φωτογραφικά ντοκουμέντα βασισμένη στη συλλογή του Δημήτρη Τσίτουρα, που έχει ιδιαίτερη σχέση με το νησί. Το υλικό τεκμηριώνεται με κείμενα του Αλκη Ξανθάκη, της Ιωάννας Παπαντωνίου και του Χαράλαμπου Πέννα –μεταξύ των άλλων.

Μανόλης Κορρές

Η Στέγη του Ηρωδείου και άλλες γιγαντιαίες γεφυρώσεις

Από τα παράθυρά του χωράει να περάσει ένα διώροφο λονδρέζικο λεωφορείο και έως τη στιγμή που χτίστηκε το Χίλτον ήταν το υψηλότερο κτίριο στην Αθήνα με ύψος που έφτανε όσο μια σημερινή 15ώροφη πολυκατοικία. Αυτά είναι μόνο μερικά από τα εντυπωσιακά μυστικά που αποκαλύπτει στην προσιτή στο ευρύ κοινό μελέτη του ο καθηγητής της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Μανόλης Κορρές για το ρωμαϊκό μνημείο, που κατασκευάστηκε μέσα σε λιγότερο από μια δεκαετία (160-169 μ.Χ.) και είχε μια από τις πιο εντυπωσιακές ξύλινες στέγες –σε βαθμό που θα έπρεπε να είναι ο κάτοχος του παγκόσμιου έως σήμερα ρεκόρ για το μεγαλύτερο άνοιγμα στέγης (50 μ.) από φυσική ξυλεία χωρίς ενδιάμεσα στηρίγματα.

Κεραμεικός

Ο μοναδικός δήμος της αρχαίας Αθήνας που ανήκε σε μια επαγγελματική τάξη, τους Κεραμείς, και στα σπλάγχνα του έκρυβε το καλύτερα διατηρημένο τμήμα του οχυρωματικού περιβόλου από όσα επισκέψιμα τμήματα διατηρούνται στη σύγχρονη πόλη αποκαλύπτεται μέσα από την πολυτελή έκδοση του Ιδρύματος Λάτση. Ο τόπος όπου ο Περικλής εκφώνησε τον Επιτάφιό του, σώζει τις αποδείξεις του εξοστρακισμού του Θεμιστοκλή, του πρωτεργάτη της νίκης στη Σαλαμίνα, και τη μνημειωδέστερη είσοδο της πόλης, το Δίπυλο που ήταν η μεγαλύτερη πύλη του αρχαίου κόσμου με εμβαδό 1.800 τ.μ. είναι μόνο μερικά από όσα μυστικά κρύβει ο αρχαιολογικός χώρος των 38,5 στρεμμάτων στην καρδιά της Αθήνας.

Ψηφιδωτά της Θεσσαλονίκης

Χρυσός και ασήμι, χρώμα και λάμψη είναι τα συστατικά των πιο εντυπωσιακών έργων που μας κληροδότησε η τέχνη της παλαιοχριστιανικής και βυζαντινής εποχής, των ψηφιδωτών. Από τη Ροτόντα έως τον Αγιο Δημήτριο και την Αχειροποίητο η Θεσσαλονίκη έχει να επιδείξει αριστουργηματικά έργα. Η εμβληματική έκδοση που ήρθε να καλύψει ένα μεγάλο βιβλιογραφικό κενό και την υπογράφουν οι εξειδικευμένοι επιστήμονες Ευτυχία Κουρκουτίδου-Νικολαΐδου, Χρυσάνθη Μαυροπούλου-Τσιούμη και Χαράλαμπος Μπακιρτζής δεν μυεί απλώς τον αναγνώστη στα μυστικά της τέχνης του ψηφιδωτού και των νοημάτων της με τρόπο γοητευτικό, αλλά οι εκπληκτικές φωτογραφίες που αποδίδουν με λεπτομέρεια κάθε ψηφίδα μάς επιτρέπουν και να δούμε τα συντηρημένα ψηφιδωτά με τρόπο που η απόσταση μιας διά ζώσης επίσκεψης δεν θα μας επέτρεπε.

Από τη Σμύρνη με αγάπη

Δύο χρόνια και το μεράκι του συλλέκτη ήταν αρκετά για να συγκεντρώσει ο Βασίλης Κορκολόπουλος 650 ταχυδρομικές κάρτες με απεικονίσεις τη Σμύρνη. Οι καφετζήδες και οι πλανόδιοι μουσικοί, η προκυμαία, οι εκκλησιές και τα τζαμιά, οι καμήλες και τα καραβάνια, οι γειτονιές και οι μεγάλοι δρόμοι, οι Τσιγγάνοι και οι πωλητές κομπολογιών, οι λαναράδες και οι σιδεράδες, οι γιορτές και τα ελληνικά στρατεύματα, αλλά και στιγμές από την Καταστροφή περνούν μπροστά από τα μάτια του αναγνώστη και συνοδεύονται από μαρτυρίες ανθρώπων που πέρασαν από την πόλη και καταγράφουν τις εντυπώσεις τους, πέραν των πρωτότυπων κατατοπιστικών κειμένων της σκηνοθέτιδος – συγγραφέως Μαρίας Γυπαράκη.

KET

Planet Banksy

Προκλητικά για το μυαλό και το βλέμμα έχουν κατακτήσει ήδη τη θέση τους στον κόσμο της τέχνης. Αγγελοι και δαίμονες, διασημότητες και ήρωες από τον κόσμο της ζούγκλας διεκδικούν μια θέση στους τοίχους των πόλεων και ο γκραφιτάς ΚΕΤ διαλέγει ορισμένα από τα καλύτερα γκραφίτι που μπορεί να συναντήσει κάποιος στους δρόμους του Τελ Αβίβ και του Βανκούβερ, του Χο Τσι Μιν, του Λος Αντζελες και της Φλωρεντίας και τα παρουσιάζει σε μια έκδοση εστιάζοντας στη δουλειά του πολυσυζητημένου γκραφιτά-φάντασμα, του Μπάνκσι.

Κώστας Μητρόπουλος

Αιώνιος έφηβος, με αστείρευτες ιδέες, κοφτερό χιούμορ, λιτό και χαρακτηριστικό σχέδιο ο Κώστας Μητρόπουλος ξαναχτυπά με ένα λεύκωμα, στο οποίο έχει καταγράψει με τον δικό του μοναδικό τρόπο την Ιστορία. Πενήντα πέντε χρόνια ζωντανεύουν μέσα από τις γελοιογραφίες του και επιτρέπουν στον αναγνώστη να παρακολουθήσει όχι μόνο τα γεγονότα μισού αιώνα, αλλά παράλληλα και την πορεία του πρώτου μοντέρνου έλληνα γελοιογράφου, όπως έχει χαρακτηριστεί, καθώς η έκδοση με τις 285 στιγμές που ο Κώστας Μητρόπουλος επέλεξε συνοδεύονται από ένα αυτοβιογραφικό, ειλικρινές και απολαυστικό ιδιότυπο βιογραφικό.

Ναυς, πλοία και ναυπηγική στον ελληνικό κόσμο

Σχεδόν 4.000 χρόνια ελληνικής ναυτικής ιστορίας χώρεσαν στο πολυτελές λεύκωμα της Τράπεζας Πειραιώς. Από την Τοιχογραφία του Στόλου στο Ακρωτήρι της Θήρας έως τα τελευταία ταξίδια των ιστιοφόρων του 20ού αιώνα στα νερά του Αιγαίου, πρωτότυπες μελέτες, άγνωστα στο ελληνικό κοινό ναυάγια –από τη Μασσαλία έως την Κωνσταντινούπολη –συμπληρώνουν την ψηφίδα που λείπει από το μωσαϊκό του ελληνικού ναυτικού πολιτισμού, καθώς πρόκειται για την πρώτη παρουσίαση των ελληνικών πλοίων σε τέτοια κλίμακα διεθνώς.

Μπάρμπαρα Στοκ

Vincent

Ζωή σαν παραμύθι έχουμε ακούσει. Ζωή σαν κόμικ, όμως; Η ταλαντούχος Ολλανδή Μπάρμπαρα Στοκ αποφάσισε να στήσει καρέ καρέ τα δύο τελευταία χρόνια της ζωής του Βίνσεντ βαν Γκογκ και να μας επιτρέψει να παρακολουθήσουμε με φωτεινά, δυνατά χρώματα, όπως στα έργα του και βάσει πραγματικών γεγονότων τις πτυχές του χαρακτήρα του, τόσο στις δημιουργικές στιγμές του όσο και στις εξάρσεις της ψυχικής του αστάθειας. Δυο χρόνια κατά τη διάρκεια των οποίων ο ολλανδός ζωγράφος δημιούργησε τα πιο όμορφα έργα του, ονειρεύτηκε να στήσει μια εστία καλλιτεχνών, έκοψε το αφτί του και νοσηλεύτηκε σε ψυχιατρικό ίδρυμα. Μια ιστορία που γοητεύει τα παιδιά, αλλά παρασύρει στη δίνη της και τους μεγάλους.