Μια ποινή άδικη, δυσανάλογα βαριά σε σχέση με το αδίκημα; Ή μια θεμιτή προειδοποίηση, παιδαγωγικού χαρακτήρα, ότι ο ρατσισμός δεν είναι άποψη αλλά αδίκημα που τιμωρείται από τον νόμο; Μπορεί και πρέπει να αποτελεί η φυλάκιση όπλο εναντίον του ρατσιστικού λόγου; Αυτά είναι τα ερωτήματα που απασχολούν και διχάζουν τη Γαλλία από τη στιγμή που μια πρώην υποψήφια του Εθνικού Μετώπου στις δημοτικές εκλογές, η Αν-Σοφί Λεκλέρ, καταδικάστηκε σε εννέα μήνες φυλάκιση χωρίς αναστολή, πενταετή στέρηση του δικαιώματος του εκλέγεσθαι και 50.000 ευρώ πρόστιμο επειδή συνέκρινε την υπουργό Δικαιοσύνης της χώρας, Κριστιάν Τομπιρά, με μαϊμού. Δεν αφορούν όμως μόνο τη Γαλλία.

Σε μια περίοδο που ο ρατσιστικός λόγος γνωρίζει πρωτοφανή έξαρση, ως παραπροϊόν ή κατ’ άλλους με άλλοθι την οικονομική κρίση, η συζήτηση μας αφορά όλους.

ΤΟ ΦΩΤΟΜΟΝΤΑΖ. Να πάρουμε τα γεγονότα από την αρχή. Το περασμένο φθινόπωρο, η 33χρονη Αν-Σοφί Λεκλέρ, έμπορος στο επάγγελμα και υποψήφια τότε της γαλλικής Ακροδεξιάς στις δημοτικές εκλογές, ανέβασε στη σελίδα της στο facebook ένα φωτομοντάζ που έδειχνε δίπλα δίπλα μια μαϊμού και την Κριστιάν Τομπιρά με τις λεζάντες «Σε ηλικία 18 μηνών» και «Σήμερα» αντίστοιχα. Στις 17 Οκτωβρίου, δημοσιογράφος της τηλεοπτικής εκπομπής Envoyé Special την απαθανάτισε στην κάμερα να αναλαμβάνει τη «μητρότητα» του φωτομοντάζ υποστηρίζοντας παράλληλα ότι «δεν έχει καμία σχέση με ρατσισμό» αλλά πρόκειται για «χιούμορ». Στις 3 Δεκεμβρίου, πιστό στην εκστρατεία «αποδαιμονοποίησης» που εφαρμόζει χρόνια τώρα η Μαρίν Λεπέν, το Εθνικό Μέτωπο θέτει τη Λεκλέρ εκτός κόμματος. Το Walwari, όμως, ένα πολιτικό κίνημα που ίδρυσε η Κριστιάν Τομπιρά στην ιδιαίτερη πατρίδα της, τη Γαλλική Γουιάνα, το 1993, καταθέτει μήνυση κατά της 33χρονης.

Η Λεκλέρ δικάστηκε την Τρίτη σε δικαστήριο της Καγιέν, της πρωτεύουσας της Γουιάνας, ερήμην. Επέλεξε να μην παρουσιαστεί ούτε να εκπροσωπηθεί, γεγονός που μπορεί να βαρύνει αρνητικά στην επιμέτρηση μιας ποινής. Κατηγορούνταν για «προσβολή προσωπικότητας ρατσιστικού χαρακτήρα καθώς και για δημόσια προτροπή σε φυλετική διάκριση, μίσος ή βία». Η πρώτη κατηγορία επισύρει μέγιστη ποινή φυλάκισης έξι μηνών, η δεύτερη ενός έτους. Στη Γαλλία είναι όμως μάλλον ασυνήθιστο να επιβάλλεται ποινή φυλάκισης χωρίς αναστολή για εκφορά ρατσιστικού λόγου, συνηθέστερα οι ποινές δίνονται με αναστολή ή επιβάλλεται απλώς πρόστιμο. Σε κάθε περίπτωση, ο εισαγγελέας ζητεί να καταδικαστεί η Λεκλέρ σε τέσσερις μήνες φυλάκιση χωρίς αναστολή. Ο δικαστής όμως την αυξάνει σε εννέα μήνες.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ. Το Εθνικό Μέτωπο έχει κατακρίνει πολλάκις ως υπερβολικά επιεική και υποχωρητική τη γαλλική δικαιοσύνη. Οχι αυτή τη φορά. Ο Ζαν-Μαρί Λεπέν μίλησε στο twitter για «δικαστές προδότες του νόμου και παραβάτες της ηθικής», η βουλευτής Μαριόν Μαρεσάλ-Λεπέν, το «νέο αίμα» της οικογένειας, για «δυσανάλογη και παράνομη απόφαση», ο Φλοριάν Φιλιπό, ο αντιπρόεδρος του Εθνικού Μετώπου, για «ξεκάθαρα πολιτική απόφαση». Η ίδια η Τομπιρά, που έχει βρεθεί πολλές φορές λόγω καταγωγής στο στόχαστρο χυδαίων επιθέσεων, περιορίστηκε να δηλώσει ότι «οι δικαστές αποφασίζουν με βάση τον ποινικό κώδικα» και όχι «τη φαντασία τους». Αρκετοί νομικοί όμως, όπως ο Νικολά Γκαρντέρ, αναγνώρισαν πως η ποινή είναι ασυνήθιστα βαριά. Συμφώνησε και η πρόεδρος της Εθνικής Συμβουλευτικής Επιτροπής των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (CNDH), η Κριστίν Λαζέρζ. «Σε κάθε περίπτωση» πρόσθεσε μιλώντας στη «Λιμπερασιόν», «αυτή η απόφαση είναι ένα καλό σημάδι. Το δικαστήριο θέλησε να στείλει ένα μήνυμα, να πει: «Στοπ, υπάρχουν πράγματα που δεν γίνονται ανεκτά»».

ΠΡΟΣΤΙΜΟ ΣΤΟ ΚΟΜΜΑ. Υπάρχει πάντως ένα σημείο ως προς το οποίο εκφράζονται πολλές επιφυλάξεις. Πέραν της Λεκλέρ και σε πείσμα της εισήγησης του εισαγγελέα, το δικαστήριο καταδίκασε και το ίδιο το Εθνικό Μέτωπο σε πρόστιμο 30.000 ευρώ, ως «υποκινητή» του αδικήματος.

Ο γαλλικός νόμος όμως δηλώνει ρητά ότι ένα νομικό πρόσωπο, όπως είναι ένα συνδικάτο ή και ένα πολιτικό κόμμα, δεν μπορεί να καταδικαστεί για παραβιάσεις του νόμου περί Τύπου –ο οποίος περιλαμβάνει και την ελευθερία της έκφρασης στο Ιντερνετ –από μέλη ή υποστηρικτές του.

Σε κάθε περίπτωση, τόσο το Εθνικό Μέτωπο όσο και η Λεκλέρ σκοπεύουν να εφεσιβάλουν την απόφαση. Η συζήτηση μόλις άρχισε.