«Ποιος είπε ότι εγώ τον μοιράζομαι; Είναι ο μπαμπάς μου. Ναι, είναι ο δικός μας Τσε, αλλά δεν είναι ο μπαμπάς σου, είναι ο δικός μου»: η Αλέιδα Γκεβάρα Μαρτς, η κόρη του Ερνέστο Γκεβάρα, που βρέθηκε στην Αθήνα στην επέτειο του θανάτου του Τσε, γελάει όταν τη ρωτούν πώς είναι για ένα παιδί να μοιράζεται τον πατέρα της με όλον τον κόσμο. «Για να μιλήσω σοβαρά, καταλάβαμε από πολύ μικρά παιδιά ότι ο Τσε ανήκει σε όλους. Και το είχε κερδίσει ο ίδιος. Δεν μπορούσαμε να τον φυλακίσουμε στη δική μας αγάπη. Επρεπε να είναι πολύ πιο ελεύθερος. Θυμάμαι ένα κοριτσάκι στην μπριγάδα καφέ Ερνεστίτος στην Κούβα, δεν ήταν πάνω από έξι χρονών. Με πλησίασε και μου είπε, με ύφος, «εσύ θα θυμώσεις αν εγώ πω ότι ο δικός σου μπαμπάς είναι και δικός μου;». Και είπα όχι, μπορούμε να τον μοιραζόμαστε. Για εμάς είναι από τα ομορφότερα πράγματα να μοιραζόμαστε τον μπαμπά μας. Και να τον αγαπάνε όλοι» λέει η Αλέιδα Γκεβάρα Μαρτς μιλώντας στα «ΝΕΑ». Αλήθεια, ο Τσε θα ήταν περήφανος για την Κούβα του σήμερα; «Σε γενικές γραμμές ναι. Σίγουρα θα ασκούσε κριτική σε αρκετά πράγματα, αλλά θα ήταν για να μεταδώσει τη γνώση του. Αν δεν ασκούσε κριτική, ίσως δεν θα μπορούσε να δώσει και λύσεις», μας λέει.

Η Αλέιδα είναι γιατρός, έχει κάνει τέσσερα εμβόλια κουβανικής παραγωγής κατά του COVID-19 και ετοιμάζεται για το πέμπτο. Τονίζει ότι στην Κούβα ο κόσμος δεν έχει αμφιβολίες, ούτε σκεπτικισμό απέναντι στα εμβόλια. Θεωρεί ωστόσο ότι η Δύση δεν κατάφερε να μάθει πολλά από την κρίση της πανδημίας. Σημειώνει ότι «οι ανεπτυγμένες χώρες δεν είχαν ούτε αυτές τη δυνατότητα να την αντιμετωπίσουν (…) Ενα συμπέρασμα που πρέπει να βγει από την πανδημία είναι η ανάγκη επαναφοράς και διάσωσης του δημόσιου συστήματος υγείας, αλλιώς θα σημαίνει ότι δεν μάθαμε τίποτα». Η εικόνα που έχει για τον πόλεμο στην Ουκρανία δεν είναι η ίδια με την ευρωπαϊκή. «Οι Ευρωπαίοι υπέκυψαν στις ΗΠΑ και τιμώρησαν τη Ρωσία», σχολιάζει. «Ο πόλεμος είναι καταστροφή για την ανθρωπότητα. Είμαστε στα πρόθυρα ενός τρίτου (και τελευταίου) παγκοσμίου πολέμου. Και αυτό που είναι λυπηρό είναι ότι η γηραιά Ευρώπη, που γνώρισε δύο Παγκόσμιους Πολέμους, συμμετέχει σ’ αυτό. Δεν σκέφτονται πως ο χειμώνας έρχεται. Από πού θα πάρουν αέριο; Πώς θα ζεσταθεί ο κόσμος;», αναρωτιέται. Περιγράφει τον ρωσικό λαό ως λαό με μεγάλη δύναμη, που νίκησε τον Ναπολέοντα και κέρδισε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και «δεν θα επιτρέψει να τον απειλούν». Αντιδρά όταν της επισημαίνουμε πως η Ουκρανία είναι σε άμυνα και η Ρωσία σε επίθεση. Λέει πως η Ουκρανία «δημιουργήθηκε από τον Λένιν» και πως η ουκρανική κυβέρνηση «δεν σεβάστηκε» τους κατοίκους των συνόρων και τις πολιτιστικές τους διαφορές. «Εσείς κινδυνεύετε, ζείτε εδώ, στην πρώτη βόμβα θα έχετε πρόβλημα. Πώς είναι δυνατόν να το υπερασπίζεστε αυτό; Δεν καταλαβαίνω», λέει, αρνούμενη πως είναι η Ρωσία εκείνη που απείλησε πρώτη με πυρηνικά.

Η συζήτηση επιστρέφει στην Κούβα: το νέο Σύνταγμα κάνει στροφή στον καπιταλισμό; «Οχι, το σύστημα παραμένει σοσιαλιστικό» σημειώνει. Η ανάγκη για θέσεις εργασίας, όπως λέει, ήταν αυτή που επέβαλε τις αλλαγές σε σχέση με τη νομιμοποίηση των ελεύθερων επαγγελματιών. Δεν πιστεύει ότι αυτό θα αλλάξει την Κούβα, αλλά όπως λέει θα δημιουργήσει «σπαζοκεφαλιές» στο μέλλον. Το κράτος, λέει, πρέπει να δουλέψει πιο ιδεολογικά με τον κόσμο «γιατί ο παππούς Μαρξ είχε δίκιο όταν έλεγε ότι ο άνθρωπος σκέφτεται ανάλογα με το πώς ζει. Αν ζει μόνο για να αυξήσει το κέρδος του μπορεί να ξεχάσει ότι ζει σε μια διαφορετική κοινωνία». Αλλαγές έγιναν και στο κουβανέζικο οικογενειακό δίκαιο. Επετράπη ο γάμος και η υιοθεσία στα ομόφυλα ζευγάρια, ενώ συμπεριελήφθησαν διατάξεις που ενισχύουν τα δικαιώματα των παιδιών, των ηλικιωμένων και των αναπήρων, και εισάγουν τη δυνατότητα νομικής αναγνώρισης αρκετών πατέρων και μητέρων, εκτός των βιολογικών γονέων, επιτρέποντας επίσης την «αλληλέγγυα παρένθετη μητρότητα» (χωρίς αμοιβή). Η Αλέιδα σημειώνει ότι έγινε προσπάθεια αυτές οι αλλαγές να συμπεριληφθούν και στο Σύνταγμα, ωστόσο το σχετικό άρθρο αφαιρέθηκε λόγω της αντίδρασης της Καθολικής Εκκλησίας. Ετσι αποφασίστηκε νομοθετική παρέμβαση, λέει, περιγράφοντας το κείμενο ως «πολύ προοδευτικό, που σέβεται όλους τους ανθρώπους και τα δικαιώματα».

Το εμπάργκο παραμένει

Οσο και αν η Κούβα αλλάζει, τα ζητήματα που δημιουργεί το εμπάργκο παραμένουν. Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να απαγορεύουν στην Κούβα να χρησιμοποιήσει το δολάριο για τις διεθνείς συναλλαγές της. Με τις τιμές να αυξάνονται ραγδαία, οι αυξήσεις στους μισθούς των Κουβανών εξανεμίζονται, λέει η Αλέιδα. Σημειώνει ότι στη μαύρη αγορά ένα δολάριο πωλείται έναντι περίπου 190 πέσος. Και αυτοί που προσπαθούν να το αγοράσουν είναι αυτοί που θέλουν να μεταναστεύσουν. Επομένως «οι μαυραγορίτες προσπαθούν να εκμεταλλευθούν τον πόνο των ανθρώπων αυτών. Δεν έχουν αρχές, δεν έχουν ανθρωπιά, δεν έχουν τίποτα. Αλλά δυστυχώς υπάρχουν». Οπως λέει, το κράτος έχει αρχίσει να αγοράζει δολάρια, ακόμα και σε πολύ υψηλότερες τιμές, ωστόσο δεν μπορεί να τα χρησιμοποιήσει. Αναφερόμενη στο εμπάργκο σημειώνει ότι αυτό «το αντιμετωπίζουμε κάθε μέρα και προσπαθούμε να το σπάσουμε μέσα από την αλληλεγγύη των λαών». Κάνει ιδιαίτερη αναφορά στο κίνημα MediCuba που ξεκίνησε από την Ελβετία και αναπτύχθηκε και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που έδωσε δυνατότητα στην Κούβα να έχει πρόσβαση σε προϊόντα σημαντικά για την παραγωγή φαρμάκων για ασθένειες όπως ο καρκίνος και το AIDS. Φάρμακα που, όπως λέει, η Κούβα μπορεί να παράγει και να τα διαθέτει σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές ή και δωρεάν ακόμα και σε χώρες του «τρίτου κόσμου».

Σχολιάζοντας τη «ροζ παλίρροια», την εκλογή προοδευτικών κυβερνήσεων στη Λατινική Αμερική, μιλάει θετικά για τον πρόεδρο του Μεξικού. «Είναι αξιόλογος, θαρραλέος, αλληλέγγυος και δίνει μία μάχη πολύ σημαντική. Θέλει να φέρει κοινωνική σταθερότητα στο Μεξικό, κάτι δύσκολο, γιατί έχει μεγάλη συνοριογραμμή με τις ΗΠΑ, όπου γίνεται το εμπόριο ναρκωτικών, εμπόριο γυναικών. Είναι ένας πρόεδρος που πρέπει να τον υπερασπιστούμε. Εχουμε τη Βενεζουέλα, τη Νικαράγουα, τη Βολιβία, λίγο την Αργεντινή, να δούμε τι θα γίνει με τη Βραζιλία».