Οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ ετοιμάζονται αυτή την εβδομάδα να υποστηρίξουν την αναστολή της συμφωνίας διευκόλυνσης της έκδοσης θεωρήσεων της ΕΕ με τη Μόσχα. Αυτό γίνεται σε μια προσπάθεια να περιοριστεί ο αριθμός των ταξιδιωτικών αδειών που εκδίδονται μετά την απειλή ορισμένων ανατολικοευρωπαϊκών κρατών να κλείσουν μονομερώς τα σύνορά τους στους ρώσους τουρίστες.

Ορισμένες χώρες ζήτησαν συλλογική δράση για να εμποδίσουν τους ρώσους πολίτες να ταξιδεύουν στην ΕΕ με τουριστικές βίζες, καθώς η Ενωση προσπαθεί να τιμωρήσει τη Μόσχα για την εισβολή της στην Ουκρανία διατηρώντας την ενότητα μεταξύ των 27 μελών της. Χώρες όπως η Τσεχική Δημοκρατία και η Πολωνία σταμάτησαν την έκδοση βίζας σε ρώσους τουρίστες λίγο αφότου ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν διέταξε την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο. Εκτοτε ζήτησαν από τις Βρυξέλλες να θεσπίσουν πλήρη απαγόρευση, απηχώντας την έκκληση του προέδρου της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Η Φινλανδία, η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής, που συνορεύουν με τη Ρωσία, δηλώνουν έτοιμες να σταματήσουν να επιτρέπουν σε Ρώσους με τουριστικές βίζες να εισέρχονται στα εδάφη τους, επικαλούμενες τις εξαιρέσεις εθνικής ασφάλειας της συμφωνίας Σένγκεν. Με την αναστολή των αεροπορικών ταξιδιών μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας, πολλοί ρώσοι τουρίστες χρησιμοποιούν αυτές τις χώρες ως οδό διέλευσης προς άλλους προορισμούς της ΕΕ. Ο Κάγια Κάλας, πρωθυπουργός της Εσθονίας, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι το 30% των Ρώσων που ταξιδεύουν στην ΕΕ το κάνουν μέσω αυτού του κράτους της Βαλτικής. «Ανυπομονώ να βρούμε μια κοινή ευρωπαϊκή λύση για το πώς θα περιοριστούν σημαντικά οι ροές ρώσων τουριστών προς την Ευρώπη», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας Γκαμπριέλιους Λαντσμπέργκις, περιγράφοντας μια συμφωνία μεταξύ των 27 ως «την πιο βιώσιμη και νομικά σωστή». Ωστόσο, πρόσθεσε: «Εάν δεν βρεθεί κοινή λύση, δεν αποκλείουμε μια περιφερειακή συμφωνία μεταξύ των χωρών που πλήττονται περισσότερο από τις τεράστιες ροές ρώσων τουριστών οι οποίοι κάνουν κατάχρηση της ευρωπαϊκής φιλοξενίας».

Ως πρώτο βήμα, οι υπουργοί σχεδιάζουν να παράσχουν πολιτική υποστήριξη στην αναστολή της συμφωνίας διευκόλυνσης της έκδοσης θεωρήσεων ΕΕ – Ρωσίας σε μια διήμερη συνάντηση στην Πράγα που ξεκινά αύριο. «Δεν είναι σωστό ρώσοι τουρίστες να κάνουν βόλτες στις πόλεις μας, στις μαρίνες μας», δήλωσε στους «F» ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ που συμμετείχε στις συνομιλίες. «Πρέπει να στείλουμε ένα μήνυμα στον ρωσικό πληθυσμό ότι αυτός ο πόλεμος δεν είναι εντάξει, δεν είναι αποδεκτός».

Μέρη της συμφωνίας του 2007 σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία κυβερνητικών αξιωματούχων και επιχειρηματιών ανεστάλησαν στα τέλη Φεβρουαρίου. Μια ευρύτερη αναστολή θα καταργούσε την προνομιακή μεταχείριση για τους Ρώσους όταν υποβάλλουν αίτηση για όλες τις βίζες της ΕΕ, απαιτώντας περισσότερα έγγραφα, καθιστώντας τα πιο ακριβά και αυξάνοντας σημαντικά τον χρόνο αναμονής. «Είμαστε σε μια μοναδική κατάσταση που απαιτεί ασυνήθιστα βήματα. Θέλουμε να προχωρήσουμε πέρα ​​από την αναστολή της διευκόλυνσης της έκδοσης θεωρήσεων», είπε ο ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ, προσθέτοντας ότι θα μπορούσαν να εισαχθούν βαθύτερες αλλαγές μέχρι το τέλος του έτους.

Ωστόσο, δεν υπάρχει συναίνεση σχετικά με πρόσθετα μέτρα που θα μπορούσαν να λάβουν οι Βρυξέλλες, που είτε θα μείωναν τον αριθμό των θεωρήσεων της ΕΕ που θα εκδίδονται στους Ρώσους είτε θα σταματήσουν εντελώς την έκδοσή τους, είτε για προτάσεις όπως η επέκταση οποιασδήποτε απαγόρευσης στους πολίτες της Λευκορωσίας, η οποία υποστηρίζει τον Πούτιν. Ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, έχουν προειδοποιήσει για την πλήρη απαγόρευση. Ο Ζοζέπ Μπορέλ, επικεφαλής διπλωμάτης της ΕΕ που θα προεδρεύσει των συνομιλιών της Πράγας, έχει δηλώσει ότι αντιτίθεται στην απαγόρευση όλων των ρωσικών εκδόσεων βίζας, λέγοντας ότι το μπλοκ πρέπει να είναι «πιο επιλεκτικό».

Διχασμένες οι χώρες

Οπως μεταδίδει ο ανταποκριτής των «ΝΕΩΝ» στο Βερολίνο, Γιώργος Παππάς, οι χώρες της ΕΕ είναι διχασμένες. Οι χώρες της Βόρειας και της Ανατολικής Ευρώπης που γειτνιάζουν με τη Ρωσία υιοθετούν τη σκληρή γραμμή Ζελένσκι. Ηδη οι βαλτικές χώρες χορηγούν βίζα μόνον σε εξαιρετικές περιπτώσεις ανάγκης, η Φινλανδία τις περιόρισε στο 10%, αντίστοιχα μέτρα σχεδιάζουν Πολωνία, Τσεχία, Δανία και Νορβηγία.

Αντίθετα, οι χώρες της Δυτικής και της Νότιας Ευρώπης, Γερμανία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Κύπρος, Πορτογαλία, αντιδρούν στη γενική απαγόρευση βίζας – οι μεσογειακές χώρες έχουν και σοβαρούς, οικονομικούς λόγους. Το 2019 είχαν επισκεφθεί την Ιταλία 1,3 εκατ. ρώσοι τουρίστες, την Ισπανία 1,1 εκατ. και 800.000 την Ελλάδα. Για πολιτικούς λόγους απορρίπτει τη γενική απαγόρευση βίζας στους Ρώσους ο καγκελάριος της Γερμανίας. «Αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία δεν είναι πόλεμος των ρώσων πολιτών, αλλά πόλεμος του Βλαντίμιρ Πούτιν», επιχειρηματολογεί ο Ολαφ Σολτς. Ως εκ τούτου δεν πρέπει τιμωρηθούν συλλήβδην όλοι οι Ρώσοι. Στη γραμμή αυτή συντάσσονται και οι δύο κυβερνητικοί του εταίροι, Πράσινοι και Φιλελεύθεροι.

Αμφισβητούμενη είναι και η νομική θεμελίωση μιας γενικής απαγόρευσης βίζας. Η βίζα είναι προνόμιο και όχι ανθρώπινο δικαίωμα, λέει η Σάρα Γκάντι από το Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Πανεπιστημίου της Γάνδης στη «Νόιε Τσίρχερ Τσάιτουνγκ», αλλά τα βασικά δικαιώματα όσων υποβάλλουν αίτηση βίζας πρέπει να τηρούνται ανεξαρτήτως εθνικότητας. Αλλωστε, για να θεμελιωθεί νομικά μία γενική απαγόρευση βίζας στους Ρώσους θα πρέπει να περιληφθεί σχετικό μέτρο σε ένα νέο πακέτο κυρώσεων της ΕΕ στη Ρωσία, είτε να αλλάξουν οι κανονισμοί του Σένγκεν. Πολιτικά, και οι δύο εκδοχές είναι σήμερα ανέφικτες.