Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Η προσπάθεια σκιαγράφησης της άποψης της κοινής γνώμης για τα πολιτικά πρόσωπα βασίζεται συνήθως σε δύο δείκτες. Στον δείκτη της αναγνωρισιμότητας, ο οποίος αποτυπώνει το εάν οι αποκρινόμενοι γνωρίζουν ή όχι το συγκεκριμένο πολιτικό πρόσωπο, και στον δείκτη της δημοφιλίας, ο οποίος φανερώνει αν η κοινή γνώμη έχει θετική, αρνητική ή ουδέτερη άποψη για τον συγκεκριμένο πολιτικό.
Ο δείκτης της δημοφιλίας είναι ένας «περιεκτικός» δείκτης. Επιχειρεί να συμπτύξει σε δύο ή τρεις επιλογές (θετική, αρνητική ή ουδέτερη) ένα πλήθος διαφορετικών χαρακτηριστικών μιας προσωπικότητας.
Πολλές φορές οι διακυμάνσεις που παρατηρούνται από έρευνα σε έρευνα οφείλονται και στις διαθέσιμες επιλογές απαντήσεων. Οταν, για παράδειγμα, παρέχεται η επιλογή της ουδέτερης άποψης, αυτή μπορεί να επιλεγεί ευκολότερα από τον αποκρινόμενο, έναντι μιας θετικής ή αρνητικής αξιολογικής τοποθέτησης.
Είναι αξιόπιστοι οι δείκτες;
Η αξιοπιστία ενός δείκτη δηλώνει αφενός τον βαθμό που αποτυπώνει αυτό που πραγματικά θέλουμε να μετρήσουμε και αφετέρου εάν οι διακυμάνσεις του οφείλονται σε πραγματικές αλλαγές στάσης της κοινής γνώμης.
Ο δείκτης της αναγνωρισιμότητας είναι εξαιρετικά αξιόπιστος, παρότι για τους πολιτικούς αρχηγούς δεν παρέχει σημαντικές πληροφορίες. Ακόμη και όσοι έχουν χαμηλή αναγνωρισιμότητα, σύντομα θα την αυξήσουν. Αντίθετα, είναι εξαιρετικά χρήσιμος για άλλα πολιτικά πρόσωπα, όπως υποψήφιοι βουλευτές ή δήμαρχοι, καθώς μετρά την αποτελεσματικότητα μιας προεκλογικής καμπάνιας. Εξάλλου, για να σε ψηφίσουν, πρέπει να σε ξέρουν.
Ο δείκτης της δημοφιλίας δεν είναι ιδιαίτερα αξιόπιστος. Η αποτύπωση μιας θετικής ή αρνητικής άποψης συναντά συχνά διακυμάνσεις που μπορεί οφείλονται:
(α) Στα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά του δείκτη, αν δηλαδή παρέχει την ουδέτερη επιλογή στους αποκρινόμενους.
(β) Στην πόλωση. Σε περιόδους πόλωσης, οι ψηφοφόροι των μεγάλων κομμάτων μπορεί να δώσουν μια αρνητική αξιολόγηση για τον αντίπαλο αρχηγό όχι ως αποτέλεσμα αλλαγής στάσης αλλά εξαιτίας της κομματικής στοίχισης. Αυτό φυσικά μπορεί να ευνοεί τους αρχηγούς μικρότερων κομμάτων.
(γ) Στη συγκυρία. Ενας νέος αρχηγός τυγχάνει ευνοϊκότερης μεταχείρισης έναντι ενός αρχηγού που το κόμμα του έχει ηττηθεί στις εκλογές. Ακόμη, μια πολιτική πρωτοβουλία μπορεί να επηρεάσει τις θετικές απόψεις, χωρίς όμως να επιφέρει μια αλλαγή στη στάση της κοινής γνώμης για τις ικανότητες του αρχηγού.
(δ) Στην ανατροφοδότηση, από τις έρευνες κοινής γνώμης. Η επαναλαμβανόμενη προβολή μιας παγιωμένης εικόνας μπορεί να αναπαράγεται από τους αποκρινόμενους στις απαντήσεις τους στις έρευνες.
Ποιες είναι οι εναλλακτικές μας;
Υπάρχουν πιο αξιόπιστοι αλλά και πιο ουσιαστικοί δείκτες αποτύπωσης της στάσης της κοινής γνώμης έναντι των πολιτικών προσώπων. Τέτοιοι, για παράδειγμα, είναι ο βαθμός εμπιστοσύνης ή ικανοποίησης από την πολιτική τους δράση, η αξιολόγηση χαρακτηριστικών της προσωπικότητας τους και της διαχειριστικής τους ικανότητας, ή ο βαθμός συμφωνίας με τις πολιτικές τους θέσεις.
Η μέτρηση των παραπάνω χαρακτηριστικών είναι πιο αξιόπιστη, και οι διακυμάνσεις που μπορούν να παρατηρηθούν φανερώνουν πραγματικές αλλαγές στάσεων παρά συγκυριακές ή τυχαίες μεταβολές.
Η σημερινή εικόνα που αποτυπώνεται με τον δείκτη δημοφιλίας προσφέρει κυρίως μια φωτογραφία της στιγμής, με μειωμένη όμως αξία συγκριτικής ανάλυσης ή βαθύτερης αξιολόγησης.
Ο Γιώργος Σιάκας είναι διευθυντής Ερευνών της Μονάδας Ερευνών Κοινής Γνώμης και Αγοράς του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και επισκέπτης λέκτορας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
