Χρυσές καρέκλες

Τρεις άνθρωποι, δύο καρέκλες. Τρεις πρόεδροι, δύο καρέκλες. Μία γυναίκα, δύο άνδρες, δύο καρέκλες. Είναι πασιφανές ποιος περισσεύει, έτσι δεν είναι; Κάποια στιγμή στη ζωή μας όλες βρεθήκαμε να πρέπει να διεκδικήσουμε τη θέση μας. Μόνο που κανείς δεν φαντάστηκε ότι η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα χρειαζόταν να κάνει το ίδιο, εντελώς αναπάντεχα, σε μια επίσημη επίσκεψη στην Αγκυρα. Τα έχασε και η ίδια, η αμηχανία ήταν εμφανής στην αντίδρασή της. Ομως, για να μην υπάρχουν αυταπάτες: η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν την έπαθε γιατί είναι Ευρωπαία ή γιατί εκπροσωπούσε την Ευρωπαϊκή Ενωση. Την έπαθε γιατί είναι γυναίκα.

Μια χαρά τη σεβάστηκε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την Ευρώπη, κανείς δεν μπορεί να τον κατηγορήσει πως δεν έδρασε με βάση το πρωτόκολλο - τουλάχιστον το μισό. Μια ολόχρυση, φανταχτερή πολυθρόνα, τοποθετημένη ισότιμα (παρότι σε απόσταση ασφαλείας) με αυτή του Ερντογάν, περίμενε τον Σαρλ Μισέλ, πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και κύριο εκπρόσωπο της ΕΕ στην παγκόσμια σκηνή. Και ο Μισέλ αποδέχτηκε την υποδοχή που του επεφύλαξαν στην Τουρκία. Κάθισε αναπαυτικά, άπλωσε τα πόδια του, έφτιαξε το κοστούμι του και τότε μόνο γύρισε το κεφάλι του προς το μέρος της Φον ντερ Λάιεν.

Αυτή ήταν ίσως η μεγαλύτερη ήττα της Ευρώπης σ' αυτό το σύντομο τελετουργικό: εκείνος που θα μπορούσε να αναδείξει το πρόβλημα και να διαχωρίσει τη θέση του, τραβώντας μια ξεκάθαρη γραμμή στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στην Ευρώπη και στην Τουρκία, έμεινε εντελώς σιωπηλός, περιμένοντας τη Φον ντερ Λάιεν να κάτσει στον παραδίπλα καναπέ. Δεν της πρόσφερε τη θέση του, δεν πήγε να κάτσει δίπλα της για συμπαράσταση. Αν φοβόταν το διπλωματικό επεισόδιο, έκανε λάθος - το κακό είχε ήδη συμβεί. Ο προνομιούχος αξιωματούχος προτίμησε το προνόμιό του. Πώς ο Μισέλ θα μπορέσει να θέσει ξανά θέμα δικαιωμάτων στις ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία; Δεν παρενέβη στα πιο απλά.

Αν αυτός είναι ο τρόπος που ο Ερντογάν φέρεται συνήθως στους εκάστοτε προέδρους της Κομισιόν, ίσως η συζήτηση να μην είχε νόημα. Ομως αυτό δεν ισχύει, γιατί τον έχουμε όλοι δει στο παρελθόν να αντιμετωπίζει ισότιμα τον Ντόναλντ Τουσκ και τον Ζαν - Κλοντ Γιούνκερ, που εκπροσωπούσε τον εκτελεστικό βραχίονα της ΕΕ. Η μοναδική διαφορά είναι το φύλο της προέδρου της Κομισιόν. Η έλλειψη καρέκλας ήταν και ένα μήνυμα. Η αποχώρηση από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης προκάλεσε διεθνή κατακραυγή και οι δύο Ευρωπαίοι έφτασαν στην Αγκυρα για να θυμίσουν στον Ερντογάν πως «θετική ατζέντα» δεν υπάρχει χωρίς τουρκικά βήματα προόδου σε θέματα δικαιωμάτων. Πριν καν ολοκληρωθούν οι επαφές, πήραν την απάντησή τους. Κι ας έκαναν πως δεν την κατάλαβαν, προσπερνώντας «ζητήματα πρωτοκόλλου» στις επίσημες δηλώσεις τους.

Μωρέ, τόση σημασία σε μια καρέκλα; Καμιά φορά οι συμβολισμοί είναι αυτοί που κάνουν τη διαφορά. Η αίσθηση πως ακόμα και η αυτονόητη ένδειξη σεβασμού μετριέται αλλιώς για τους άνδρες και αλλιώς για τις γυναίκες επιβεβαιώνει πως τίποτα δεν είναι όσο αυτονόητο φαίνεται. Καμία νίκη δεν είναι οριστική. Πάντα θα υπάρχει κάποιος που θα αρνείται σε μια γυναίκα ίση θέση στο τραπέζι, πάντα θα υπάρχουν εκείνοι που θα κοιτούν από την άλλη πλευρά, γιατί τάχα η στιγμή δεν είναι κατάλληλη. Τουλάχιστον αυτοί οι δεύτεροι οφείλουν να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους.