Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Η πανδημία του τελευταίου διμήνου έθεσε σε δοκιμασία την αντοχή του υφιστάμενου συνταγματικού πλαισίου για την αντιμετώπιση μιας πολλαπλώς πρωτόγνωρης κατάστασης, τόσο ως προς τη διαδικασία λήψης αποφάσεων όσο και ως προς τις ουσιαστικές συνέπειές τους για τα συνταγματικά δικαιώματα. Η θεσμική αποτίμηση αυτής της περιόδου μπορεί να θεωρηθεί ιδιαιτέρως ενθαρρυντική: Η συνταγματική πρόβλεψη της εξαιρετικής δυνατότητας άσκησης της νομοθετικής λειτουργίας μέσω Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου και ο κεντρικός συντονισμός της επεξεργασίας των Πράξεων αυτών, όπως άλλωστε και των σχετικών πολυάριθμων υπουργικών αποφάσεων από την Προεδρία της Κυβέρνησης, συνέτειναν στην έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της κρίσης. Μήπως όμως τα συνταγματικά δικαιώματα θυσιάσθηκαν στον βωμό της αντιμετώπισης της κρίσης; Μήπως από την άλλη πλευρά η κρίση ανέδειξε τα όρια μιας συνταγματικής σκέψης που εστιάζει στην προστασία των δικαιωμάτων; Ποια είναι εν τέλει τα θεσμικά διδάγματα της υγειονομικής κρίσης;
Η υγειονομική κρίση πράγματι αναδεικνύει τα όρια μιας κλασικής πρόσληψης των συνταγματικών δικαιωμάτων ως αμυντικών αξιώσεων που μπορούν να περιορισθούν μόνο κατ' εξαίρεση και στον αναγκαίο βαθμό. Αν όμως δικαιώματα όπως η προσωπική ελευθερία, η οικονομική ελευθερία, η ελευθερία του συνέρχεσθαι, η θρησκευτική ελευθερία μπορούν να περιορισθούν για λόγους προστασίας άλλων δικαιωμάτων, όπως της ανθρώπινης ζωής και της υγείας, στην πραγματικότητα συγκρούονται περισσότερα αγαθά συνταγματικής περιωπής. Επεξεργασμένα συνταγματικά εργαλεία για την επίλυση τέτοιου είδους συγκρούσεων μπορεί να θεωρηθεί ότι υφίστανται σε περιορισμένο μόνο βαθμό. Προκύπτει έτσι αναγκαία ο πρωταρχικός ρόλος της πολιτικής εξουσίας στη διενέργεια των σχετικών σταθμίσεων. Αν όμως η πολιτική εξουσία μπορεί να λειτουργήσει για τον λόγο αυτό ανεξέλεγκτα, το συνταγματικό κράτος δικαίου, όπως το έχουμε γνωρίσει, παύει να υφίσταται.
Η αντίδραση της ελληνικής πολιτείας στην υγειονομική κρίση υποδεικνύει έναν άλλο δρόμο αποτελεσματικής αντιμετώπισης μιας έκτακτης ανάγκης, κατά τρόπο που συνάδει προς τις θεμελιώδεις δικαιοκρατικές επιταγές. Χαρακτηρίζεται από την αναγνώριση προτεραιότητας σε συνταγματικά αγαθά όπως η ανθρώπινη ζωή και η υγεία έναντι άλλων, ακόμη και συνταγματικών, αγαθών. Αναδεικνύει τη σημασία της επιστημονικής γνώσης για τη διατύπωση τεκμηριωμένων εισηγήσεων προς την πολιτεία ως προς τον τρόπο στάθμισης αντικρουόμενων επιταγών και άρα και ως προς τα όρια των περιορισμών των συνταγματικών δικαιωμάτων. Δίνει, τέλος, ιδιαίτερη έμφαση στη συστηματική και εμπεριστατωμένη ενημέρωση της κοινής γνώμης για τις εισηγήσεις αυτές. Χωρίς να κρύβεται πίσω από επίπλαστες βεβαιότητες, αναγνωρίζει την ειλικρινή αμφιβολία ως προς τις μελλοντικές εξελίξεις και σχεδιάζει τις δημόσιες πολιτικές στη βάση της πληρέστερης δυνατής πληροφόρησης σε μια δεδομένη χρονική στιγμή. Μέσω της αναγνώρισης σαφών αξιακών προτεραιοτήτων και της εμπέδωσης μιας σχέσης εμπιστοσύνης προς την επιστημονική κοινότητα και ειλικρίνειας προς τους πολίτες, θέτει τα θεμέλια για μια νέα σχέση κράτους - πολίτη, αλλά και για τον έμπρακτο επαναπροσδιορισμό της θεσμικής και συνταγματικής σκέψης στην Ελλάδα και διεθνώς.
Ο Στυλιανός - Ιωάννης Γ. Κουτνατζής είναι γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου, γενικός γραμματέας Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων της Προεδρίας της Κυβέρνησης
