Η επέκταση των χωρικών υδάτων σε 12 ναυτικά μίλια αποτελεί δικαίωμα της Ελλάδας και ασκείται μονομερώς, εκτός κι αν υπάρχει επικάλυψη με τη χωρική θάλασσα γειτονικού κράτους. Σε αυτή την περίπτωση ακολουθείται η αρχή της μέσης γραμμής ανάμεσα στις ακτές των δύο κρατών. Συνεπώς, η Ελλάδα μπορεί οποιαδήποτε στιγμή, όπως έχει δηλώσει κατά την επικύρωση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (1995), να επεκτείνει την άσκηση της κυριαρχίας της προσθέτοντας 6 ν.μ.

Η Τουρκία δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση, αλλά δεσμεύεται νομικά από τους αντίστοιχους εθιμικούς κανόνες. Eπομένως, δεν μπορεί να αντιταχθεί νομικά στην επέκταση της ελληνικής χωρικής θάλασσας και γι’ αυτό επιλέγει την άσκηση πολιτικής εντάσεων με κορωνίδα την απειλή πολέμου (casus belli) ήδη από το 1974. Επιπλέον, η Τουρκία αντιλαμβάνεται ότι ενδεχόμενη επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην εγκατάλειψη της υιοθέτησης της φυσικής ακτογραμμής/κανονικής γραμμής βάσης ως μεθόδου υπολογισμού του πλάτους της χωρικής θάλασσας. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα θα κλείσει τους κόλπους με άνοιγμα έως 24 ν.μ. και θα χαράξει ευθείες γραμμές βάσης ενώνοντας τις εξοχές των ακτών της, αυξάνοντας έτσι τα εσωτερικά της ύδατα και μεταφέροντας την αφετηρία του υπολογισμού των χωρικών υδάτων της αρκετά πιο μπροστά σε σχέση με τον υφιστάμενο τρόπο υπολογισμού (φυσική ακτογραμμή). Επιπλέον, η χάραξη γραμμών βάσης δεν χρησιμοποιείται μόνο για τον υπολογισμό της χωρικής θάλασσας, αλλά εφαρμόζεται και για τον υπολογισμό του εύρους (200 ν.μ.) της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Συνεπώς, η δήλωση του απελθόντος υπουργού Εξωτερικών κατά την τελετή παράδοσης/παραλαβής για την επέκταση των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο από τους Οθωνούς ως τα Αντικύθηρα αντιμετωπίζεται από την Τουρκία και ως ενδεχόμενη πρόθεση ανακήρυξης ΑΟΖ στο Αιγαίο.

Εν όψει των παραπάνω, η δήλωση του πρώην ΥΠΕΞ ήταν ανεπίκαιρη, διότι έτσι χάσαμε το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού και παράλληλα ενεργοποιήσαμε νέο κύκλο έντασης με την Τουρκία, ενώ υποτίθεται ότι επιδιώκαμε το κλείσιμο «δευτερευόντων» διαφορών με την πΓΔΜ και την Αλβανία. Επιπλέον, ήταν και πολιτικά ανορθόδοξη, διότι κατά την αποχώρησή του επιχείρησε να δεσμεύσει προγραμματικά τον Πρωθυπουργό, εκτός βέβαια κι αν ο τελευταίος συμφωνεί. Επίσης, η δήλωση πυροδότησε τις αναμενόμενες προκλητικές δηλώσεις της Τουρκίας για casus belli. Αυτό πρέπει να συνεπάγεται ότι το ελληνικό ΥΠΕΞ έχει σχέδιο και θα αξιοποιήσει τη διεθνή έκθεση της Τουρκίας, εφόσον η τελευταία προκαλεί με την απειλή χρήσης βίας κατά παράβαση θεμελιωδών κανόνων του Διεθνούς Δικαίου. Τέλος, η χάραξη ευθέων γραμμών βάσης και η επέκταση των χωρικών υδάτων πρέπει να γίνουν στο σύνολο των ελληνικών ακτών, και όχι μόνο στο Ιόνιο ή στις ηπειρωτικές ακτές. Αν εξαιρέσουμε το Αιγαίο, τότε αντιγράφουμε την πολιτική της Τουρκίας, η οποία ήδη διαθέτει 12 ν.μ. χωρική θάλασσα στον Εύξεινο Πόντο και στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά 6 ν.μ. στο Αιγαίο επικαλούμενη «ειδικές συνθήκες». Επομένως, οι ενέργειές μας δεν πρέπει να ενισχύσουν την προσπάθεια της Τουρκίας να επιβάλει ειδικό καθεστώς για τον προσδιορισμό των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο. Παράλληλα, η επέκταση των χωρικών υδάτων πρέπει να συνοδευτεί από την ταυτόχρονη επέκταση του εθνικού εναέριου χώρου (σήμερα είναι 10 ν.μ.). Οφείλουμε να εξορθολογίσουμε την άσκηση κυριαρχίας σε αέρα και θάλασσα με ένα συμπαγές συνεχές, ώστε να διαφυλάξουμε τους θαλάσσιους φυσικούς πόρους και να εγγυηθούμε πιο αποτελεσματικά την άμυνα και την ασφάλεια της χώρας μας. Σε κάθε περίπτωση, η εξωτερική πολιτική ασκείται αποτελεσματικά και με τρόπο επωφελή, όταν εξασφαλίζεται ισχυρό πολιτικό consensus και δεν επιλέγονται αποσπασματικές λύσεις, οι οποίες στοχεύουν στη μικροπολιτική κατανάλωση και δεν υπηρετούν ούτε το αληθές ούτε το εθνικό.