Η NASA ανακοίνωσε ένα από τα πιο εντυπωσιακά και απρόσμενα ευρήματα στην ιστορία της αστροβιολογίας – μια ανακάλυψη που μπορεί να μεταμορφώσει πλήρως τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την απαρχή της ζωής στον πλανήτη μας. Οι ερευνητές που μελετούν τα δείγματα του αστεροειδούς Bennu, τα οποία έφτασαν στη Γη μέσω της αποστολής OSIRIS-REx, εντόπισαν στο εσωτερικό τους όλα τα βασικά συστατικά του RNA. Το RNA αποτελεί μία από τις δύο κρίσιμες μοριακές «γλώσσες» της ζωής και η παρουσία του σε εξωγήινα υλικά ανοίγει νέους δρόμους στην επιστημονική σκέψη.
Ανάμεσα στις χημικές ενώσεις που ανιχνεύθηκαν ξεχωρίζει η ριβόζη, το σάκχαρο που σχηματίζει την κεντρική δομή του RNA. Η ανίχνευσή της θεωρείται ιστορική στιγμή, καθώς μέχρι σήμερα η ριβόζη είχε παρατηρηθεί μόνο σε υποθετικά μοντέλα εργαστηριακής προσομοίωσης ή σε αμφίβολης ποιότητας δείγματα. Στα δείγματα του Bennu όμως, βρέθηκε σε καθαρή, τέλεια διατηρημένη μορφή.
Εκτός από τη ριβόζη, τα δείγματα περιείχαν γλυκόζη και άλλα σημαντικά σάκχαρα που παίζουν βασικό ρόλο στους βιοχημικούς κύκλους των ζωντανών οργανισμών. Το εντυπωσιακό στοιχείο είναι ότι αυτές οι ενώσεις ήταν εγκλωβισμένες μέσα σε αρχαίους κόκκους ορυκτών, σχηματισμένους πριν από 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια – στην απαρχή του ηλιακού μας συστήματος.
Αυτό σημαίνει ότι τα συστατικά του RNA και άλλες βασικές οργανικές ενώσεις προϋπήρχαν της ίδιας της Γης. Όταν ο πλανήτης μας ήταν ακόμη μια μάζα λιωμένου βράχου, στο διάστημα ήδη υπήρχαν οι πρώτες «ύλες» που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τον σπόρο της ζωής.
Η «διαστημική τσίχλα»: ένα μυστηριώδες νέο υλικό
Ένα άλλο αξιοσημείωτο εύρημα ήταν η παρουσία ενός άγνωστου πολυμερούς οργανικού υλικού, που οι επιστήμονες περιέγραψαν προσωρινά ως «διαστημική τσίχλα».
Πρόκειται για μια κολλώδη ουσία, πλούσια σε άζωτο και οξυγόνο, που δεν αντιστοιχεί σε κανένα γνωστό ορυκτό ή οργανικό υλικό στη Γη. Η σύστασή της παραμένει υπό διερεύνηση, αλλά οι ειδικοί εκτιμούν ότι μπορεί να αποτελέσει νέο «κλειδί» για την κατανόηση των πρώιμων χημικών διεργασιών που συνέβησαν πριν από τη δημιουργία της ζωής.
Η ανακάλυψη ενισχύει σημαντικά τη θεωρία του RNA World Hypothesis, σύμφωνα με την οποία πριν από την κυριαρχία του DNA, οι πρώτες πρωτο-μορφές ζωής χρησιμοποιούσαν το RNA τόσο για την αποθήκευση γενετικής πληροφορίας όσο και για την εκτέλεση χημικών αντιδράσεων.
Αν τα συστατικά του RNA υπήρχαν σε αστεροειδείς όπως ο Bennu και έπεσαν στη Γη μέσω προσκρούσεων, τότε τέτοια ουράνια σώματα θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως «διαστημικοί ταχυδρόμοι» μεταφέροντας τις πρώτες πρώτες ύλες της ζωής.
Είναι ο Bennu απόδειξη ζωής στο διάστημα;
Οι επιστήμονες είναι ξεκάθαροι: η παρουσία οργανικών μορίων δεν σημαίνει ότι υπήρχε ζωή στον Bennu. Όμως αποτελεί ισχυρό δείκτη ότι η προβιοτική χημεία —η χημεία πριν από την εμφάνιση της ζωής— μπορεί να είναι πολύ πιο διαδεδομένη στο σύμπαν απ’ ό,τι πιστεύαμε.
Η ανακάλυψη θέτει κρίσιμα ερωτήματα: Πόσοι άλλοι αστεροειδείς περιέχουν τα ίδια συστατικά; Μπορεί να είναι καθολικός ο μηχανισμός δημιουργίας οργανικών μορίων; Έχει η ζωή κοινή χημική προέλευση σε όλο το σύμπαν;
Η OSIRIS-REx, που επέστρεψε στη Γη το 2023, μετέφερε τα πιο καλοδιατηρημένα εξωγήινα δείγματα που έχουν αναλυθεί ποτέ. Τα δείγματα του Bennu αποτελούν «χρονοκάψουλα» από την απαρχή του ηλιακού συστήματος και οι αναλύσεις τους θα συνεχιστούν για πολλά χρόνια.
Όπως σημειώνουν οι επιστήμονες, η έρευνα αυτή δεν απαντά μόνο σε ερωτήματα για το παρελθόν της Γης· μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για την κατανόηση της ζωής σε άλλους κόσμους.
Το εύρημα είναι τόσο σημαντικό, ώστε πολλοί το χαρακτηρίζουν ήδη ως μία από τις κορυφαίες ανακαλύψεις του 21ου αιώνα.
Και ίσως —όπως λένε οι ίδιοι οι ερευνητές— να βρισκόμαστε μόλις στην αρχή.
