Η γεωμαγνητική καταιγίδα που έβαψε κόκκινο τον ουρανό

Δύο δεκαετίες μετά την τελευταία του εμφάνιση στην Ελλάδα, ένα από τα ωραιότερα φυσικά φαινόμενα επισκέφθηκε και πάλι τη χώρα μας σχηματίζοντας ένα εντυπωσιακό θέαμα στον ελληνικό ουρανό: το σέλας έβαψε κόκκινο τον ουράνιο θόλο το βράδυ της Κυριακής, σαν ένα μεγάλο πύρινο μέτωπο, πάνω από τη Βόρεια Ελλάδα, με το φαινόμενο να είναι ιδιαίτερα έντονο στις Σέρρες, στην Πιερία, στη Χαλκιδική και σε άλλες περιοχές της Μακεδονίας. Οσοι κατάφεραν να το θαυμάσουν στάθηκαν τυχεροί: ήταν μόλις η 12η εμφάνισή του πάνω από τον ελλαδικό χώρο τα τελευταία 500 χρόνια…

Οπως εξηγεί ο διευθυντής του Μετεωρολογικού Κέντρου της ΕΜΥ Θοδωρής Κολυδάς, «το σέλας είναι περισσότερο ορατό στους πόλους, στο βόρειο και στο νότιο ημισφαίριο, γι΄ αυτό και προσδιορίζεται ως βόρειο ή νότιο σέλας. Εχει, όμως, εμφανιστεί και σε νοτιότερα γεωγραφικά πλάτη, σε χώρες όπως η Ιταλία και η Ελλάδα. Η προηγούμενη εμφάνισή του στην Αθήνα ήταν στις 20 Νοεμβρίου του 2003. Εκείνη τη χρονιά μάλιστα υπήρξαν αναφορές για εμφάνισή του και ένα μήνα πριν, δηλαδή τον Οκτώβριο του 2003».

Πού οφείλεται η παρουσία του και το χρώμα του

Η παρουσία του φαινομένου ήταν το αποτέλεσμα μιας ισχυρής γεωμαγνητικής καταιγίδας που συνέβη στο βόρειο ημισφαίριο και η οποία χαρακτηρίστηκε από τους επιστήμονες ως έντασης G3 στην κλίμακα από G1 ως G5.

Σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, το σέλας «δημιουργείται από ηλεκτρόνια υψηλής ενέργειας που, καθώς κινούνται ελικοειδώς κατά μήκος των δυναμικών γραμμών του γεωμαγνητικού πεδίου, πλησιάζουν ενίοτε την ανώτερη ατμόσφαιρα της Γης, συγκρούονται με άτομα και μόρια αζώτου και οξυγόνου και τα διεγείρουν ενεργειακά. Τα διεγερμένα άτομα και μόρια, για να επανέλθουν στην αρχική, σταθερή κατάσταση ενεργειακής ισορροπίας, εκπέμπουν την περίσσεια ενέργειας υπό τη μορφή ορατής ακτινοβολίας», ενώ «το κόκκινο χρώμα του βόρειου σέλαος οφείλεται σε συγκρούσεις σωματιδίων μικρότερης ενέργειας με άτομα οξυγόνου σε μεγάλα υψόμετρα – 240 χιλιομέτρων», σημειώνει το Forecast Weather Greece και προσθέτει πως «το πράσινο χρώμα του βόρειου σέλαος οφείλεται στη σύγκρουση σωματιδίων μεγαλύτερης ενέργειας με άτομα οξυγόνου σε χαμηλότερα υψόμετρα, με αποτέλεσμα να παράγονται φωτόνια τα οποία εκπέμπουν πράσινο χρώμα».

Αυτό που έγινε ορατό στην Ελλάδα ήταν το ανώτατο τμήμα του σέλαος, που μπορούμε να δούμε λόγω της καμπυλότητας της Γης κοιτάζοντας προς τα βόρεια.

Με πλάνα από αυτό το θεαματικό φαινόμενο που σαγηνεύει τον άνθρωπο από την απαρχή του κόσμου γέμισαν το βράδυ της Κυριακής τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Τα «θεϊκά πέπλα» του 1940

Η πιο έντονη παρουσία σέλαος στην Ελλάδα τα τελευταία 150 χρόνια ήταν αυτή που σημειώθηκε στις 24 Μαρτίου του 1940 και που ανακοινώθηκε επισήμως από το Εργαστήριο Αστρονομίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ πολλοί Αθηναίοι της εποχής υποστήριζαν, μεταξύ άλλων, πως «θεϊκά πέπλα» σκεπάζουν την πόλη.

Παρά τη σπανιότητά του στην περιοχή της Μεσογείου, καταγραφές για το σέλας υπήρχαν από την αρχαιότητα, με πρώτο παρατηρητή τον Αναξαγόρα το 467 π.Χ. Αναφορά στο σέλας κάνει και ο Αριστοτέλης, ενώ η μαγεία του έχει εμπνεύσει λογοτέχνες και στην Ελλάδα, μεταξύ των οποίων ο Οδυσσέας Ελύτης, που το αναφέρει στη συλλογή «Ηλιος ο πρώτος», ο Ανδρέας Εμπειρίκος, ο στιχουργός Μανώλης Ρασούλης και ο Νίκος Καββαδίας, ο οποίος του αφιερώνει έναν στίχο στην ποιητική συλλογή «Μαραμπού».