Αναζήτηση
To ερώτημα παραμένει αναπάντητο και όσο πλανάται φουντώνουν τα γεωπολιτικά παιχνίδια. Ο κοροναϊός διέφυγε από κινεζικό εργαστήριο ή μεταφέρθηκε από τα ζώα στον άνθρωπο; Η ισπανική εφημερίδα «El Pais» ζήτησε από έγκριτους λοιμωξιολόγους να αναλύσουν τις πιθανότητες των δύο υποθέσεων.
Η επιτροπή εμπειρογνωμόνων του ΠΟΥ που μετέβη στην Κίνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είναι πιο πιθανό ο ιός να πέρασε από τα ζώα στον άνθρωπο. Ομως λίγες ημέρες αργότερα, στις 14 Μαΐου, με επιστολή τους που δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «Science» 18 έγκριτοι επιστήμονες ζήτησαν να εξεταστεί πιο σοβαρά η περίπτωση ο ιός να ξέφυγε από εργαστήριο. Και έτσι η συζήτηση πυροδοτήθηκε και πάλι. Ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν πήρε τη σκυτάλη και ζήτησε από τις μυστικές υπηρεσίες της χώρας του μια έρευνα, η οποία μέσα σε 90 ημέρες να οδηγήσει σε ασφαλές συμπέρασμα.
Υπάρχει και μια ενδιάμεση πιθανότητα: Υπάρχουν λόγοι να υποπτευόμαστε ότι ο κοροναϊός πέρασε στους ανθρώπους μέσα σε εργαστήριο. Δηλαδή δεν δημιουργήθηκε εκεί, όπως θέλουν κάποιες ακραίες θεωρίες συνωμοσίας. Η πρώτη ανθρώπινη μόλυνση μπορεί να ήταν αποτέλεσμα ατυχήματος στη διάρκεια πειράματος. «Οι πιθανότητες είναι λίγες αλλά όχι ελάχιστες» λέει ο Στίβεν Γκολντστάιν, ειδικός στον κοροναϊό στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα. «Είναι σημαντικό να διεξαχθεί εξαντλητική έρευνα για την πηγή της πανδημίας, που περιλαμβάνει την πιθανότητα ατυχήματος στο εργαστήριο. Ομως περισσότερο βάρος πρέπει να δοθεί στην πιθανότητα να πέρασε από τα ζώα στον άνθρωπο μέσω της συνήθους οδού».
Οπως εξηγεί η λοιμωξιολόγος Ιζαμπέλ Σόλα, αυτή η υπόθεση είναι η πιο πιθανή, επειδή είναι γνωστό φαινόμενο, το οποίο ήδη έχει συμβεί και στο παρελθόν. Μια έξαρση ενός είδος κορωνοϊού το 2003 είναι το πιο άμεσο προηγούμενο, ενώ παρόμοιος ήταν και ο ιός MERS έξι χρόνια αργότερα. Η διαφορά είναι πως τότε ο ενδιάμεσος ξενιστής είχε βρεθεί: στην πρώτη περίπτωση ήταν η μοσχογαλή και στη δεύτερη η καμήλα.
Ο βασικός ύποπτος
Ο κύριος ύποπτος για την πρόσφατη πανδημία είναι η νυχτερίδα, που έχει τον ιό RaTG13, ο οποίος είναι όμοιος κατά 96% με τον SARS-CoV-2 που προκαλεί τον COVID-19. «Ο συνήθης εξελικτικός χρόνος για τον ιό να μπορέσει να προκαλέσει λοίμωξη στους ανθρώπους είναι περίπου 20 χρόνια. Οταν μεσολαβεί κάποιο ζώο, επιταχύνει την εξέλιξη του ιού. Ομως, αφού δεν έχει βρει αυτό το ενδιάμεσο ζώο, δεν μπορούμε να το αποδείξουμε 100%» προσθέτει.
Οι επιστήμονες του ΠΟΥ ζητούν να γίνει περαιτέρω έρευνα. «Τα στοιχεία δείχνουν πως ο ιός προέκυψε την ίδια στιγμή σε διάφορες αγορές σε διαφορετικές πόλεις» εξηγεί ο λοιμωξιολόγος Χοσέ Αντόνιο Λόπεζ του Πανεπιστημίου της Μαδρίτης. Κάτι που καταρρίπτει την υπόθεση ότι διέφυγε από εργαστήριο. Ομως η πιο πιθανή υπόθεση δεν έχει αποδειχθεί. «Ξέρουμε για τον ιό στις νυχτερίδες και μετά στον άνθρωπο. Ομως τι βρίσκεται ενδιάμεσα; Οσο δεν εντοπίζεται αυτό το ζώο, μπορούμε να χρησιμοποιούμε τις άλλες πιθανότητες, ακόμα και εάν δεν αποδεικνύονται ούτε εκείνες» παρατηρεί η Ιζαμπέλ Σόλα.
Ο Μιγκέλ Ανχελ Μαρτίνεθ-Γκονθάλεθ, καθηγητής Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Ναβάρα, ετοιμάζει βιβλίο όπου παραθέτει τους παράγοντες που τον κάνουν να θεωρεί πιθανό ότι η πρώτη μόλυνση έγινε μέσα σε εργαστήριο και από εκεί επεκτάθηκε. Καταρχήν, υπάρχει η αναφορά ότι τρεις ερευνητές του εργαστηρίου της Ουχάν νοσηλεύτηκαν τον Νοέμβριο του 2019 με συμπτώματα πνευμονίας. Εάν επιβεβαιωθεί ότι οι τρεις επιστήμονες μολύνθηκαν με SARS-CoV-2, κάτι που αρνείται επίμονα η Κίνα, τότε η υπόθεση του εργαστηρίου θα πάρει προτεραιότητα. «Θα είναι μια φυσική μόλυνση, όμως αντί για την αγορά θα έχει συμβεί αλλού» διευκρινίζει.
Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που πάνε ακόμα πιο μακριά και πιστεύουν πως όχι μόνο η μόλυνση συνέβη μέσα στο εργαστήριο, αλλά ήταν οι επιστήμονες εκείνοι που ανέπτυξαν τις απαραίτητες μεταλλάξεις ώστε να γίνει ανθρώπινο παθογόνο. Αλλά και αυτοί βασίζονται μόνο σε υποθέσεις, όχι αποδείξεις.
Το εργαστήριο της Ουχάν έκανε πειράματα με κορωνοϊούς επί χρόνια. Η Ζενγκλι Λι Σι συνέλεξε χιλιάδες δείγματα κορωνοϊού από νυχτερίδες για μελέτη. Οπως εξηγεί ο Μαρτίνεθ, το Ινστιτούτο της Ουχάν έκανε δημοσίευση το 2015 ότι μετάλλαξαν έναν τέτοιο ιό ώστε να γίνει πιο μολυσματικός. Γεγονός «που προκάλεσε πολλές αντιδράσεις από το Ινστιτούτο Παστέρ, το οποίο ζήτησε προσοχή επειδή, εάν ο ιός αυτός διέφευγε, κανείς δεν θα μπορούσε να προβλέψει τι θα επακολουθούσε» λέει. Σε έρευνα του 2018 βρέθηκε ότι η ασφάλεια σε τέτοια εργαστήρια δεν ήταν αυτή που έπρεπε.
