Αφότου κορυφώθηκε η μεταναστευτική κρίση της EE, το 2015, ο αριθμός των παράτυπων μεταναστών που φτάνουν στην ΕΕ έχει μειωθεί κατά 95%. Μεταναστευτικές προκλήσεις παραμένουν, και υπάρχει κατεπείγουσα ανάγκη μεταρρύθμισης των ευρωπαϊκών μεθόδων διαχείρισης της μετανάστευσης, όπως κατέδειξε η πρόσφατη σκανδαλώδης αντιμετώπιση του πλοίου «Aquarius». Το τάιμινγκ όμως των συνομιλιών για τη μετανάστευση που είχαν ευρωπαίοι ηγέτες στις Βρυξέλλες τον περασμένο μήνα ήταν περισσότερο μια αντανάκλαση εγχώριων πολιτικών κρίσεων παρά μια απάντηση σε μια ραγδαία αύξηση των αφίξεων.
Ναι, οι σημερινές πολιτικές της Ευρώπης για το άσυλο, που ρίχνουν το βάρος σχεδόν αποκλειστικά στις χώρες που δέχονται τους περισσότερους μετανάστες, έχουν αποτύχει. Οι δεξιοί λαϊκιστές ωστόσο τροφοδοτούν φόβους και παρανοήσεις για τον αριθμό των ανθρώπων που φτάνουν στην Ευρώπη –και για τις επιπτώσεις της μετανάστευσης στις κοινωνίες μας –σε τέτοιο βαθμό που οι τακτικές τους ενισχύουν τις πολιτικές διαιρέσεις στην Ευρώπη.
Ως απάντηση στις εγχώριες ανησυχίες για τη μετανάστευση στη Γερμανία και την Ιταλία, οι ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν στη σύνοδό τους να εξερευνήσουν την ιδέα των «περιφερειακών πλατφορμών αποβίβασης» στη Βόρεια Αφρική, υπό την αιγίδα της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης. Οι πλατφόρμες αυτές, εφόσον οργανωθούν σύμφωνα με τα ανθρωπιστικά πρότυπα, θα μπορούσαν να επιτρέψουν ταχείες διαδικασίες για τον διαχωρισμό των οικονομικών μεταναστών από εκείνους που χρειάζονται διεθνή προστασία, περιορίζοντας παράλληλα για τους μετανάστες το κίνητρο να ξεκινούν επικίνδυνα ταξίδια στα χέρια διακινητών.
Οι προτάσεις αυτές πρέπει να υποβληθούν σε αυστηρή εξέταση. Εφόσον όμως εφαρμοστούν με απόλυτο σεβασμό προς τα ανθρώπινα δικαιώματα και συνδυαστούν με μια αναθεώρηση του επονομαζόμενου Κανονισμού του Δουβλίνου και τον διαμοιρασμό του βάρους ανάμεσα στα ευρωπαϊκά κράτη – μέλη, οι περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης θα μπορούσαν να συνεισφέρουν σε μία κοινή διαχείριση της μετανάστευσης. Αλλά η ΕΕ πρέπει επίσης να εξετάσει το ενδεχόμενο να επιτρέψει την κατάθεση αιτήσεων για άσυλο και ανθρωπιστικές βίζες απευθείας στις πρεσβείες της ΕΕ σε τρίτες χώρες. Αυτό πρέπει αναμφισβήτητα να είναι ένας από τους στόχους της ΕΕ.
Ο κίνδυνος τώρα είναι ότι, προκειμένου να επιλυθούν εγχώριες πολιτικές διαμάχες, όπως αυτή ανάμεσα στο CDU και το CSU στη Γερμανία, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν ανοίξει τον δρόμο σε μία υποχώρηση σε διμερείς συμφωνίες για την επίλυση ενδοευρωπαϊκών μεταναστευτικών ζητημάτων. Αυτό είναι και λυπηρό και επικίνδυνο, διότι μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω παζάρια μεταξύ μεμονωμένων χωρών για το ποιος είναι υπεύθυνος για τους αιτούντες άσυλο.
Η Ευρώπη πρέπει να συνεχίσει να αναζητεί μια συλλογική απάντηση –ένα ανθρώπινο, συνεκτικό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου και μετανάστευσης, που να σέβεται το διεθνές δίκαιο και τις ευρωπαϊκές μας αξίες –πριν χάσουν χιλιάδες ακόμη άνθρωποι τη ζωή τους. Με τις ΗΠΑ να έχουν ντροπιάσει εαυτόν υπό τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, η Ευρώπη πρέπει να δείξει πως μια δίκαιη ανθρωπιστική προσέγγιση είναι εφικτή. Αλλά για να το κάνει αυτό πρέπει να εξελιχθεί θεσμικά, ώστε να μπορεί να αντιδρά πιο γρήγορα και αποτελεσματικά στις κοινές προκλήσεις.
Ο Γκι Φέρχοφστατ, πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου, είναι πρόεδρος της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
