Η παρουσία και ο ρόλος του ΔΝΤ στην ελληνική κρίση είναι το βασικό ίσως νήμα για την κατανόηση της ίδιας της κρίσης και των λόγων για τους οποίους συνεχίζει ακάθεκτη. Η γνώση αυτή οφείλει να λειτουργήσει σαν καμπανάκι για το πόσο οριακά είναι τα πράγματα σήμερα.

Οι φάσεις από τις πέρασε η εμπλοκή και η στάση του ΔΝΤ συμπίπτουν με τις βασικές στιγμές της «ελληνικής περιπέτειας».

Στην πρώτη φάση, του απόλυτου αυτοσχεδιασμού, ένα μη ευρωπαϊκό όργανο (παρα)κλήθηκε εσπευσμένα από τις ευρωπαϊκές αρχές και κράτη, ιδίως τη Γερμανία, για να υποστηρίξει με την «τεχνογνωσία» του, που αφορούσε όμως εντελώς διαφορετικές καταστάσεις, μια αχαρτογράφητη διάσωση από τη χρεοκοπία χώρας της ευρωζώνης.

Στη δεύτερη φάση, της χαμένης ευκαιρίας, ο συνδυασμός ενός ηγέτη του ΔΝΤ (Στρος-Καν) που ήξερε τι ήθελε, και ήθελε πολιτικά και πρακτικά να βοηθήσει, καθώς και ενός επικεφαλής της αποστολής στην Ελλάδα (Τόμσεν) που προερχόταν κι αυτός με θετικό και «σοσιαλδημοκρατικό» φορτίο, εξουδετερώθηκε από τους κακούς χειρισμούς σχετικά με την αναγκαία αναδιάρθρωση και την απώλεια της κυβερνητικής αξιοπιστίας (για την οποία η καλύτερη απόδειξη είναι η σταδιακή μετατροπή του Τόμσεν σε βασικό «εχθρό» μας).

Την τρίτη φάση, της σκλήρυνσης, σηματοδοτεί το πέρασμα της μπαγκέτας του ΔΝΤ στα χέρια μιας επιφανειακής πολιτικού (υπουργού Οικονομικών του Σαρκοζί, από την οποία είχε «ξεφύγει» το μέγιστο σκάνδαλο Ταπί) και μιας επιφανειακής «ορθοδοξίας» (σημασία έχουν τα συμφωνημένα, όχι τα αποτελέσματα) υπό πλήρη γερμανική επιρροή.

Η τέταρτη φάση, της αυτοκριτικής, που έγινε μέσα από επίσημες εκθέσεις και δηλώσεις στελεχών του ίδιου του ΔΝΤ, τόσο για τεχνικές επιλογές (πολλαπλασιαστές) όσο και για τη γενικότερη αντιαναπτυξιακή φιλοσοφία του προγράμματος, συνέπεσε με την έξοδο των υπόλοιπων κρατών από τα δικά τους Μνημόνια, την απομόνωση της Ελλάδας, την κυβερνητική της αλλαγή και την παραλίγο έξοδο από την ευρωζώνη (την οποία το ΔΝΤ δεν έδωσε καμία μάχη για να αποφύγει).

Βρισκόμαστε τώρα στην πέμπτη και πιο ύπουλη φάση: το ζήτημα της βιωσιμότητας του χρέους έγινε όψιμα το βασικό σημείο ενδιαφέροντος του ΔΝΤ αλλά και το βασικό σημείο τριβής του με τα ευρωπαϊκά μέλη του προγράμματος.

Με μια άλλη ελληνική στάση και βούληση θα μπορούσε αυτή τη στιγμή να είναι βασικός σύμμαχος της χώρας μας. Ομως η ασυναρτησία της ελληνικής κυβέρνησης, η επιμονή του ΔΝΤ σε έναν συνδυασμό ελάφρυνσης του χρέους και νέων «μεταρρυθμίσεων», δηλαδή περικοπών, που δεν μπορούν να αντέξουν ούτε η κυβέρνηση ούτε η κοινωνία, καθώς και το ταμπούρωμα της Ευρώπης, δηλαδή της πρόωρα προεκλογικής Γερμανίας, στη γραμμή «μόνο με το ΔΝΤ, αλλά χωρίς καμία συζήτηση για το χρέος», έχουν στήσει μια ιδιαίτερα επικίνδυνη παγίδα.

Αν δεν μείνει στο πρόγραμμα το ΔΝΤ πιθανότατα θα πάψει όλο το πρόγραμμα σε μια περίοδο που οποιαδήποτε σκέψη για έξοδο της Ελλάδας στις αγορές είναι απαγορευμένη.

Η σύγκρουση του «απρόθυμου διασώστη» (Γερμανία) και του «αμήχανου διασώστη» (ΔΝΤ) απειλεί να σπρώξει το άπραγο αντικείμενο της διάσωσης (Ελλάδα) στον γκρεμό από τον οποίο νόμιζε ότι είχε ξεφύγει. Το δράμα παρεξηγήσεων οδεύει στο σκέτο δράμα.

Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος