Θοδωρής Αθερίδης: «Αλλο ψεύτης, άλλο ψεύτικος άνθρωπος»

Το ημερολόγιο έδειχνε 25 Δεκεμβρίου 2006 όταν ο Θοδωρής Αθερίδης πρωτοπάτησε –και επισήμως –το σανίδι στο Μικρό Παλλάς. Και έκτοτε δεν το έχει κατεβεί. Αντε, καλά, ψέματα, που έλεγε και στο επιτυχημένο του νούμερο με τους Αγαμους Θύτες ως Λιόσα από το Λονδίνο (άντε, καλά, ψέματα, από τα Σκόπια). Δύο χρονιές ήταν απών. Πάντως το δικαίωμα στην οικειότητα σε αυτόν τον χώρο, στο πλάσιμο του οποίου ως θεατρική σκηνή είχε εμπλακεί από την αρχή, το έχει κατακτημένο. Χώρια η οικειότητα που του δίνει η επανασύνδεση, στο θεατρικό σανίδι, με τη Σμαράγδα Καρύδη, ύστερα από έξι χρόνια. Χώρια και το έργο που επέλεξε να παίξει και να σκηνοθετήσει: «Το ψέμα» του Φλοριάν Ζελέρ, θεατρικού συγγραφέα εκ Γαλλίας, που πολύ προτιμάται τελευταία (και από τον Σταμάτη Φασουλή και από τον Σπύρο Παπαδόπουλο, τις προηγούμενες χρονιές). Μαζί με τη Σμαράγδα Καρύδη, τη Μυρτώ Αλικάκη και τον Κωνσταντίνο Κάππα.

«Σε πρώτο επίπεδο το έργο είναι ένα απολαυστικό μπουλβάρ, τόσο ωραίο που κυλάει σαν να πίνεις ένα ποτήρι νερό μονορούφι» μου εξηγεί λίγες ώρες πριν από την αποψινή πρεμιέρα στο Μικρό Παλλάς. «Διαρκώς όμως από κάτω τρέχει κάτι βαθύτερο, που μιλάει για την αλήθεια και το ψέμα, με νύξεις σαν του Χάρολντ Πίντερ. Κι ας έχει, όπως είπα, την απόλαυση του μπουλβάρ, επιφανειακά. Αυτό το πρώτα μιλάω κι ύστερα σκέφτομαι». Είναι και αυτή η ταχύτητα των ανάλογων έργων –της εποχής –για την οποία θα μιλήσουμε παρακάτω. Για τον Θοδωρή Αθερίδη, πάντως, όλα αυτά συνθέτουν το σκηνικό, στο οποίο η καθημερινότητα, η ρουτίνα του επαληθεύουν την ανάγκη να βρίσκεται στο θέατρο, λέει. «Μου αποδεικνύουν για ποιο λόγο έχω έρθει σε αυτήν τη γη. Για να ψυχαγωγώ τον κόσμο. Και δεν μιλάω γι’ αυτό που έχω μέσα στο κεφάλι μου», συνεχίζει χειμαρρώδης, «αλλά εκ των πραγμάτων, με βάση αυτό που κάνω κοντά τριάντα χρόνια τώρα. Αυτό είναι αυτοκαθοριστικό. Εκεί, στο θέατρο, βρίσκω τα γράδα μου. Και ισορροπώ».

ΠΕΡΙ ΑΠΙΣΤΙΑΣ. Αλήθεια, ψέμα. Κάτι θέλει να μας πει ο ποιητής εδώ, για το σήμερα, για το γύρω μας; «Υπάρχει μια παρεξήγηση» λέει ο σκηνοθέτης (εδώ). «Υπάρχουν τα γεγονότα, υπάρχει η απόκρυψη των γεγονότων και υπάρχουν και τα μη γεγονότα. Ηθικά είναι μεγαλύτερος ψεύτης όχι εκείνος που κρύβει την αλήθεια, αλλά αυτός που κατασκευάζει την αλήθεια. Να, όπως στο «Underground» του Εμίρ Κουστουρίτσα που η αλήθεια, το παρόν είναι κατασκευασμένα. Αυτό είναι κακούργημα. Αν το πάμε στο έργο και στην απιστία, το να έχεις απιστήσει και να το αποκρύψεις δεν είναι κατ’ ανάγκην καταδικαστέο ψέμα. Μπορεί να μη θέλεις να πληγώσεις τον άλλον ή να καλύψεις μια αδυναμία σου. Να μην αγαπώ τη γυναίκα μου και να παριστάνω ότι την αγαπώ όμως, αυτό δεν είναι ψέμα, είναι –γίνομαι –ψεύτικος άνθρωπος. Αλλο ψεύτης, άλλο ψεύτικος άνθρωπος. Πρέπει να την καταλάβουμε αυτήν τη διαφορά».

Και το πάει και παραπέρα αυτό ο Θοδωρής Αθερίδης: «Και μόνον ότι ανοίγουμε την κουβέντα για το ψέμα και την αλήθεια, αυτό έχει σημασία. Πρέπει να το καταλάβουμε, ειδικά όσοι φέρουν και τις ευθύνες για τις ζωές των άλλων. Στην πολιτική το ψέμα είναι κοινός τόπος, όχι η αλήθεια. Με την έννοια των ψεύτικων ανθρώπων».

Στη σκηνοθεσία, έχοντας ως ατού και τη γνώση των κωδίκων της Σμαράγδας Καρύδη τόσα χρόνια, θέλησε να περάσει από όλη την γκάμα: από τον άγριο άντρα και την ήρεμη γυναίκα που αλλάζουν ρόλους και στάση και από την υποταγμένη γυναίκα στη γυναίκα-αφέντρα. Βασικός άξονας; Μια φράση στο τέλος: «Πίστεψέ με αν θες να σε πιστέψω κι εγώ». Μου την εξηγεί: «Η συνεπαγωγή είναι διπλή και γίνεται σαν συμφωνία. Το ζήτημα είναι, αν σε μία σχέση είσαι άπιστος, να μη θεωρείς ότι έτσι είναι και ο άλλος απέναντί σου. Να τον πιστέψεις. Για να πιστέψει κι εκείνος εσένα. Το ίδιο συμβαίνει και με την πίστη στον Θεό. Νομίζω ότι με αυτήν κινητοποιείς και τον Θεό να πιστέψει σε σένα –έτσι το σκέφτομαι εγώ».

Από την άλλη πλευρά, ο Θοδωρής Αθερίδης –που την επόμενη εβδομάδα ετοιμάζεται να ενδυθεί τον ρόλο του Ζορμπά στα γυρίσματα της ταινίας του Γιάννη Σμαραγδή «Καζαντζάκης», στα Λεγρενά –εξετάζει εκείνους που συγχωρούν την απιστία. «Πιστεύουν στον άνθρωπο, αλλά δεν πιστεύουν στις ενέργειές του» το εξηγεί.

ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΜΠΟΥΛΒΑΡ. Σύμπτωση; Ομως όλα τα γύρω θέατρα, το Αθηνών, το Αλίκη, με σχέσεις ζευγαριών και φίλων και με ανάλογα του Ζελέρ έργα έχουν να κάνουν. «Είναι παγκόσμια η τάση» μου το εξηγεί. «Ο κόσμος θα ανακυκλώνει κατά εποχές τα είδη θεάτρου που τον ενδιαφέρουν. Σήμερα θεωρώ ότι αναβιώνει το μπουλβάρ, με τη γοητεία, τη λάμψη και κυρίως την ταχύτητά του, που έχει να κάνει με την εποχή και με την ταχύτητα με την οποία παίρνουμε τις πληροφορίες, κυρίως διαδικτυακά. Ετσι και στη σκηνή, με τις ατάκες δίχως παύση παρακολουθείς –διότι έτσι έχεις συνηθίσει –τη διάδραση των προσώπων δίχως να στέκεσαι στο κίνητρο. Είναι σαν το ταχύτατο μοντάζ στο σύγχρονο σινεμά. Τρία καρέ φτάνουν για να πάρει την πληροφορία ο θεατής».