Ωτοβλεψίες

Κουίζ για αποφασισμένους λύτες: Ποια επιστήθια φίλη υπουργού, αφού με τροπολογία –που πέρασε καλοκαιριάτικα από τη Βουλή –εξασφάλισε τη θέση της ταυτόχρονα σε μεγάλο πολιτιστικό οργανισμό και σε ανεξάρτητη Αρχή (πέρα από τρίτη σε Ανοιχτό Πανεπιστήμιο), ευαγγελίζεται να διατηρήσει και τη θέση συγγενούς της σε άλλη ανεξάρτητη Αρχή (τώρα που θα ανοίξουν τα καζίνα της γειτονιάς και θα ρεύσει χρήμα) με άλλη τροπολογία που θεωρεί ότι θα την περάσει από τη Βουλή; Οι ευρόντες θα βραβευτούν με προσωπικές τροπολογίες (στη Βουλή, πάντα).

«Στον μαύρο Γολγοθά των ξεθεμελιωμών, / βοήθα, Αγγελε του Τραγουδιού, ν’ ανθίση ο άσπρος κρίνος / των Ευαγγελισμών» έγραφε το 1922 στο «Τραγούδι των Προσφύγων» ο ποιητής Κωστής Παλαμάς. Δεν είχε βέβαια κατά νου την εύπορη κατασκευάστρια κοσμημάτων Νουρ, που έγινε μάρτυρας της βίας – και του βιασμού – του ξεριζωμού, ούτε τον φτωχό φούρναρη Σαμίρ, που επίσης η βία τον έδιωξε και τον έφερε πρόσφυγα με μια βάρκα (όπως και τη Νουρ) στον Πειραιά. Και από κει στο Μόναχο, που και οι δύο επέλεξαν ως Γη της Επαγγελίας, ξεριζωμένοι από την πατρίδα τους. Κοινό τους στοιχείο η καταγωγή της από την – αρχαία πρωτεύουσα των Ασσυρίων – Νινευή, που έγινε γνωστή στην Ιστορία ως η πόλη της αιματοχυσίας, για τους απάνθρωπους βασανισμούς αιχμαλώτων πολέμου. Και όταν η ιστορία διέλυσε τη Νινευή εκ βάθρων, πάνω στα ερείπιά της στις όχθες του ποταμού Τίγρη χτίστηκε η Μοσούλη, την οποία μόλις το 2014 κατέλαβε το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε, οδηγώντας στον ξεριζωμό κάπου 500.000 κατοίκων της. «Το ψωμί της Νινευή» ονόμασαν οι αδελφοί Αντώνης και Κωνσταντίνος Κούφαλης την ιστορία της Νουρ και του Σαμίρ, των δύο προσφύγων, που συνθέτει το θεατρικό έργο παραγγελία του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά για το μεγάλο αφιέρωμα στα Προσφυγικά του διαρκώς ανερχόμενου θεσμού, στο «μεγάλο λιμάνι», χάρη στον διευθυντή του Νίκο Διαμαντή. Η Λήδα Πρωτοψάλτη και ο Σταύρος Ζαλμάς θα αναλάβουν να ενσαρκώσουν τους δύο πρόσφυγες που συναντιούνται σε πολιτιστικό κέντρο στο Μόναχο, όπου θα συνομιλήσουν με Γερμανούς σε μια προσπάθειά τους να ενταχθούν στην εκεί κοινωνία ως «κανονικοί» Γερμανοί. «Καθένας κουβαλάει ένα μεγάλο τραύμα» μου εξηγεί ο Αντώνης Κούφαλης το έργο που θα παρασταθεί στο εντυπωσιακό φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου, με τους πολυελαίους και τα μεγάλα παράθυρα, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μυλωνά (πέρυσι είχε προτείνει το «Καγκουρώ» του Βασίλη Κατσικονούρη, που φέτος το σκηνοθετεί ο συγγραφέας στο Σταθμός), ο οποίος θα σκηνοθετήσει και «Τρεις αδελφές» στον νεόκοπο χώρο Tempus Verum Εν Αθήναις, που έστησε ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Δημήτρης Λάλος στο Γκάζι, αλλά και «Δίκη» του Κάφκα στο Κυκλάδων.

«Μια παρτίδα πινγκ πονγκ, ένας διάλογος των δύο ανθρώπων που ο ένας συμμετείχε στην ζωή του άλλου» είναι η «Νινευή» κατά τον Αντώνη Κούφαλη, ο οποίος μαζί με τον αδελφό του προτείνουν στο τέλος τη συμφιλίωση Νουρ και Σαμίρ. «Βρίσκουν έναν τρόπο, διότι η ανθρώπινη επαφή είναι τελικά πάνω απ’ όλα». Η παράσταση, την οποία ντύνει μουσικά «και με ήχους της Μοσούλης» ο νέος συνθέτης Παύλος Κατσιβέλης, θα μπορεί να φιλοξενεί στο φουαγιέ – τέσσερις φορές την εβδομάδα από το Νοέμβριο – έως 160 θεατές, που θα γίνονται μάρτυρες του πώς η πόλη της Νουρ «έγινε το νέο Στάλινγκραντ», όπως λέει η ίδια. Το έργο θα είναι κεντρικό στην πρώτη ενότητα των Προσφυγικών στο Δημοτικό Πειραιά, από Οκτώβριο έως Φεβρουάριο, και κατά τον Νίκο Διαμαντή «φιλοδοξεί να είναι μια μεγάλη κοινωνική παρέμβαση». Τα Προσφυγικά, τότε – τώρα είναι ο τίτλος του αφιερώματος, που περιλαμβάνει μεγάλη έκθεση αδημοσίευτων φωτογραφιών, όπως εικόνες των μικρασιατών προσφύγων που βρήκαν κατάλυμα στα θεωρεία του Δημοτικού Θεάτρου, όταν κατέληξαν γυμνοί και ξεριζωμένοι στον Πειραιά, υπό τον τίτλο «Κερδισμένη πατρίδα» και με επιμέλεια του πανεπιστημιακού Βάσια Τσοκόπουλου, ενώ ετοιμάζονται – από την Ελένη Κυραμαριού – συνέδρια για το πώς αντιμετωπίστηκε η προσφυγική κρίση στον Πειραιά σήμερα και πώς θα αντιμετωπιστεί στο μέλλον, σε συνεργασία με το Συμβούλιο Ενταξης Προσφύγων του δήμου και τη συμμετοχή πολιτειακών παραγόντων.

Η ανίχνευση της διαδρομής των προσφύγων και η χαρτογράφηση των προσφυγικών οδών στον Πειραιά και στους δήμους (Κοκκινιά, Δραπετσώνα κ.λπ.) θα αποτελέσουν θέμα άλλης έκθεσης από το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ, ενώ περιπάτους – ξεναγήσεις και συνολικά 20 δράσεις ετοιμάζουν η Ελένη Κυραμαριού, ο Νίκος Μπελαβέλας (ΕΜΠ) και η Εύη Μπρούσαλη. Το καλοκαίρι στο πλαίσιο του Φεστιβάλ ετοιμάζεται η δράση «Γεφυρώνοντας τις διαφορετικότητες», με παραστάσεις και εργαστήρια. Στις 2 Οκτωβρίου θα ανοίξει τις εκδηλώσεις θεατρικά το Ενιαίο Λύκειο Καμινίων με τη «Σμύρνη της καρδιάς μας», τον Νοέμβριο το Ανοιχτό Σχολείο Μεταναστών θα στήσει έκθεση φωτογραφίας από το Σχιστό και τον Φεβρουάριο το Σχολείο Σεν Πολ ετοιμάζει εκδήλωση με τη «Μουσική των προσφύγων». Στα μέσα Οκτωβρίου μια εγκατάσταση – εργαστήρι της Ραφίκα Σαουίς (φωτογραφία) θα «μιλήσει» για τον τρόπο πρόσληψης του Προσφυγικού από το κοινό του Πειραιά, με τη συνεργασία καλλιτεχνών όπως ο Αντώνης Βολανάκης, η Ιόλη Ανδρεάδη κ.ά. Μία φορά τον μήνα, από τον Νοέμβριο, στον σταθμό του ΗΣΑΠ Πειραιά η Ανθή Γουρουντή και το Libro Coro θα παρουσιάζουν το δρώμενο «Στης θάλασσας την άβυσσο να πνίξουμε τον δράκο». Και αυτό σε απόσταση… βολής από το Δημοτικό Πειραιά, που φέτος προτείνει ως μεγάλες παραγωγές του τον σαιξπηρικό «Αμλετ» κατά Γιάννη Κακλέα με τον Κωνσταντίνο Ασπιώτη και τον «Καλιγούλα» του Καμί κατά Αλίκη Δανέζη-Knutsen με τον Γιάννη Στάνκογλου, που έσκισε στους «Επτά επί Θήβας» του ΚΘΒΕ.