«Πάμε Χαβάη, με μία ρόδα»

«Θωμά, είσαι σπίτι; Γιατί σε παίρνω και μιλάει. Αν τελικά θα πάμε στη Χαβάη, πάρε κι εσύ λεφτά απ’ το σπίτι». Παρασυρθήκαμε λίγο; Ηταν βλέπετε κι αυτά τα χαβανέζικα πουκάμισα, οι συστάδες των τροπικών δέντρων, οι (πλαστικές;) πισίνες, η τεχνητή βροχή που λίγο μας επιτσίλισε, οι σοκολατομαχίες, τα μαγιό, τα σλιπάκια, τα καλσόν, τα σύνολα φούστα – μπλούζα, οι διαρκείς ηλεκτροπληξίες, η Νατάσσα Μποφίλιου που τραγουδούσε στα ισπανικά, τα τσέλα που έπαιζαν σαν δαιμονισμένα, τα βαφτίσια της Νεφελοκοκκυγίας με τις τούρτες, ο Δίας που κατέληξε σε… γεννητικό όργανο, οι αναφορές σε κρεβάτια οίκων ανοχής…

Ναι, είμαστε ακόμη στην Επίδαυρο και στην ανάγνωση των «Ορνίθων» του Αριστοφάνη, κατά Νίκο Καραθάνο και Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση (σε πρώτη παρουσία στα Επιδαύρια με λογική χορηγού παραγωγού – μάρτυρες και οι 3.000 χορηγικές προσκλήσεις που δόθηκαν σε καθεμιά από τις δύο παραστάσεις, ακόμη κι αν δεν πιστέψουμε τις πληροφορίες για γενναία συνολική ενίσχυση της τάξης των 700.000 ευρώ). Ανάγνωση που έκλεισε αισίως το φετινό Φεστιβάλ Επιδαύρου και μέτρησε συνολικά κάπου 94.000 θεατές – όχι όμως πάνω από 80.000 εισιτήρια – για επτά παραγωγές, έναντι των κάπου 100.000 θεατών πέρυσι, σε εννέα διήμερα (με την επανάληψη για τους «Αχαρνής» κατά Γιάννη Κακλέα), πάνω ακριβώς στο σοκ των capital controls βεβαίως.

Τι είναι όλα τα παραπάνω; Οσα θέλησε να χωρέσει ο σκηνοθέτης στους δικούς του «Ορνιθες», που σε πολλαπλές συνεντεύξεις σκηνοθέτης και ηθοποιοί απετάξαντο την ιστορική παράσταση του Θεάτρου Τέχνης και του Καρόλου Κουν. Αλλωστε από το δοκιμαζόμενο Θέατρο Τέχνης ξεκίνησε η φετινή παραγωγή και κατέληξε στην αιγίδα της Στέγης (ακόμη κι αν τελικά, παρά τα όσα φέρεται να είχαν συμφωνηθεί, δεν μετείχαν καν στον Χορό σπουδαστές της Σχολής του Τέχνης).

Σκηνοθετικά ευρήματα, πληθωρικά, εν χορώ; «Τα ευρήματα τα έχει ο Αριστοφάνης σε εκατοντάδες σελίδες και δεν σταματάει να ανοίγει θέματα κι άλλα κι άλλα» αντιτείνει ο Νίκος Καραθάνος, με τον ιδρώτα της δεύτερης παράστασης ακόμη στο μέτωπο. «Οπως εξηγούσα και σε ξένο σκηνοθέτη (σ.σ.: στον Νικίτα Μιλιβόγεβιτς), ο Αριστοφάνης εγκυμονεί, σαν σκύλα, δέκα παιδιά» προσθέτει ο σκηνοθέτης που ενδύθηκε – ή μάλλον εκδύθηκε για να τον αποδώσει με βρεγμένο μαγιό – και τον ρόλο του Πεισθέταιρου.

Θα είναι «Ορνιθες» κατά Αριστοφάνη ή «Ορνιθες» κατά Καραθάνο ρωτήθηκε σε πρόσφατη ραδιοφωνική του συνέντευξη κι εκείνος διαδόθηκε ότι απάντησε «κατά Καραθάνο». Με διορθώνει τώρα: «Είπα ότι ακόμη και τα Ευαγγέλια κατά κάποιον είναι». Κατά όποιον και να ήταν, πάντως, τα στοιχεία με τα οποία εμφορήθηκαν αυτοί οι επιδαύριοι «Ορνιθες» που τον Σεπτέμβριο θα παρασταθούν στη Στέγη, παρέπεμπαν κατ’ άλλους σε μια παιδική ή παιδιάστικη ονείρωξη, κατ’ άλλους σε εικαστικές αναφορές και κατ’ άλλους σε «τσίρκο» ή σε «Φλίντστοουνς σε μπαρ στη Χαβάη» (ναι, ακούστηκε κι αυτό).

Ως σπουδαγμένος δάσκαλος ο ίδιος, που άφησε την παιδαγωγική για να ακολουθήσει καλλιτεχνικό δρόμο, θα το έδειχνε σε μαθητές; «Ναι», μου απαντάει. «Αλλωστε τα παιδιά ονειρεύονται πιο παλαβά απ’ ό,τι οι μεγάλοι. Ακόμη κι αν γυμνώσεις κάποιον, ένα παιδί είναι καλό να το δει. Να τα βλέπει όλα. Στο καμαρίνι ήρθε μια κυρία από την Ιεράπετρα μαζί με τρία επτάχρονα. Είχαν ανεβάσει “Ορνιθες” στο σχολείο και φορούσαν μπλουζάκια της παράστασής τους. Τους χάρισα μπλουζάκια από αυτά που έβγαλε η Στέγη για όταν μεγαλώσουν. Τα παιδιά δεν έχουν κανένα πρόβλημα. Οι μεγάλοι έχουν».

Το – επιδαύριο – αποτέλεσμα, κατά τον Νίκο Καραθάνο, τον δικαίωσε. «Υπάρχουν κάποιες καλλιτεχνικές διεργασίες που γίνονται ακόμη και ερήμην σου, οι οποίες πηδούν ένα χαντάκι και είναι σημαντικότερο ότι το κάνουν αυτό παρά πώς το κάνουν» είναι η σιβυλλική παρατήρησή του. Με εκείνους που θεώρησαν ότι το πολιτικό μήνυμα του Αριστοφάνη (για τον ηγέτη που καθοδηγεί τα πουλιά και καταλήγει δικτάτορας ακόμη και στην ουτοπία) εξέλιπε από την ανάγνωσή του, ο Νίκος Καραθάνος διαφωνεί: «Ηταν πιο πολιτικό ακριβώς επειδή βγήκαν όλα τα άλλα και οι αναφορές στην πολιτική του σήμερα από τη μέση. Αλλωστε, το να βγάλεις τον εαυτό σου στο κέντρο, έτσι όπως είσαι, είναι πιο πολιτικό».

Και αυτό καθώς τα φετινά Επιδαύρια αφήνουν πίσω τους, σαν υποθήκη, το πρώτο βήμα για τη λειτουργία του Λυκείου Επιδαύρου, με συμμετοχές σπουδαστών και καθηγητών από όλο τον κόσμο, παιδικά εργαστήρια πάνω στον Αριστοφάνη, την υποσχετική για την ανάπλαση του πάρκινγκ του αρχαίου θεάτρου και την είδηση – στο περιθώριό τους – ότι η λήξη του Φεστιβάλ Αθηνών από του χρόνου θα μετατεθεί στις 15 Ιουλίου.

Αντί για φινάλε, ένα παραλειπόμενο: θωρακισμένη λιμουζίνα που φέρεται ότι ανήκε στον πρόεδρο του Ιδρύματος Ωνάση, αφού άφησε κοντά στη σκηνή του αρχαίου θεάτρου τους επιβάτες της, κάνοντας όπισθεν σφήνωσε σε γεφυράκι και χρειάστηκε να επιστρατευθεί τρακτέρ για να επανέλθει στα ίσια της.