Εως τη στιγμή που οι Βρετανοί ψήφισαν την έξοδο της χώρας τους από την ΕΕ, η προσφυγική κρίση ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετώπιζε η Ευρώπη. Η κρίση αυτή, μάλιστα, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του αποτελέσματος υπέρ του Brexit.
Αυτή η ψήφος αποτέλεσε μεγάλο σοκ. Το επόμενο πρωί η διάλυση της Ευρωπαϊκής Ενωσης φαινόταν πρακτικά αναπόφευκτη. Κρίσεις σε άλλες χώρες της ΕΕ, ιδιαίτερα στην Ιταλία, έκαναν ακόμα πιο ζοφερές τις προβλέψεις για την επιβίωση της ΕΕ.
Ομως καθώς το αρχικό σοκ για το βρετανικό δημοψήφισμα φθίνει, κάτι αναπάντεχο συμβαίνει: η τραγωδία δεν δείχνει πια ως νομοτέλεια. Πολλοί βρετανοί ψηφοφόροι έχoυν αρχίσει να αισθάνονται «μετανιωμένοι» καθώς το υποθετικό γίνεται πραγματικό. Η στερλίνα πέφτει συνεχώς. Ενα δεύτερο δημοψήφισμα στη Σκωτία φαίνεται πιθανό. Οι επικεφαλής της εκστρατείας του Brexit έχουν εμπλακεί σε έναν περίεργο χορό αυτοκαταστροφής και αρκετοί από τους οπαδούς τους διακρίνουν το μέλλον να διαγράφεται δύσκολο. Τέσσερα εκατομμύρια Βρετανοί με υπογραφές στο Ιντερνετ ζητούν τη διεξαγωγή δεύτερου δημοψηφίσματος.
Οπως το Brexit αποτέλεσε δυσάρεστη έκπληξη, αυτή η αυθόρμητη αντίδραση είναι θετική. Πολίτες όλων των απόψεων –ακόμα και εκείνοι που δεν ψήφισαν –και κυρίως οι νέοι, κινητοποιούνται. Ενα είδος κινήματος που η ΕΕ δεν έχει κατορθώσει να κινητοποιήσει. Οι ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η ΕΕ βρίσκεται στα πρόθυρα της διάλυσης. Αντί να ανταλλάσσουν κατηγορίες, ας συνεργασθούν για να υιοθετήσουν έκτακτα μέτρα.
Πρώτον, ας γίνει ένας καθαρός διαχωρισμός μεταξύ των μελών της ΕΕ και της ευρωζώνης. Δεν πρέπει να γίνονται διακρίσεις εις βάρος όσων χωρών δεν ανήκουν στην ευρωζώνη. Εκείνες που ανήκουν θα πρέπει να αποκτήσουν ένα κοινό υπουργείο Οικονομικών και κοινό προϋπολογισμό.
Δεύτερον, η ΕΕ θα πρέπει να χρησιμοποιήσει τη δύναμή της. Οι ηγέτες της θα δράσουν ανεύθυνα εάν δεν καταφέρουν να ενεργοποιήσουν την τεράστια πιστοληπτική ικανότητα της Ενωσης όταν τίθεται εν αμφιβόλω η ύπαρξή της.
Τρίτον, η ΕΕ θα πρέπει να ενισχύσει τις άμυνές της έναντι εξωτερικών εχθρών, που σκοπεύουν να εκμεταλλευθούν τη σημερινή αδυναμία της. Η Ουκρανία θα πρέπει να προστατευθεί και να της δοθεί υποστήριξη.
Τέταρτον, τα σχέδια της ΕΕ για να αντιμετωπίσει την προσφυγική κρίση θα πρέπει να επανεξετασθούν ενδελεχώς. Αυτή τη στιγμή είναι γεμάτα ασάφειες και ασυνέπειες που τα καθιστούν αναποτελεσματικά.
Εάν η ΕΕ σημειώσει πρόοδο σε αυτά τα ζητήματα, θα γίνει ένας οργανισμός στον οποίο οι πολίτες θα θέλουν να ανήκουν. Τότε, οι αλλαγές των συνθηκών –και η περαιτέρω ενοποίηση –θα γίνουν και πάλι εφικτές. Εάν οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν δράσουν, όσοι θέλουν να σώσουν την ΕΕ ώστε να την επανεφεύρουν θα πρέπει να αντιγράψουν τους νεαρούς ακτιβιστές στη Βρετανία. Σήμερα περισσότερο από ποτέ, οι υπερασπιστές της ΕΕ θα πρέπει να βρουν τρόπους να αυξήσουν την επιρροή τους.
Ο Τζορτζ Σόρος είναι επιχειρηματίας, συγγραφέας πολλών βιβλίων και πρόεδρος του ομώνυμου Ιδρύματος.
