Video art μέχρι το ξημέρωμα

Σε λίγα εικοσιτετράωρα από τώρα το νέο τοπόσημο της Αθήνας, τοΚέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ)ανοίγει τις πόρτες του στο κοινό. Και ειδικά για την περίσταση, από την ερχόμενη Πέμπτη έως την Κυριακή προσκαλεί το κοινό όλων των ηλικιών στο τετραήμερο πρόγραμμα εκδηλώσεων –μεελεύθερη είσοδο –«Metamorphosis: Το ΚΠΙΣΝ στον κόσμο». Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, είναι ένα ταξίδι γνωριμίας με το πνεύμα της τέχνης και των ευρύτερων εκδηλώσεων σύγχρονου πολιτισμού στο οποίο θα συμμετέχουν περισσότεροι από 400 καλλιτέχνεςαπό όλον τον κόσμο. Σ’ αυτό το πλαίσιο, το πρόγραμμαπροβολώνκαλλιτεχνικού βίντεο (video art) μετον ποιητικό τίτλο «Οι πυγολαμπίδες φτεροκοπούν μέσα στη νύχτα» («FirefliesintheNightTake Wing») είναι μία από τις εντυπωσιακές ψηφίδες.

Με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Ρόμπερτ Στορ, πρύτανη της Σχολής Καλών Τεχνών του ΠανεπιστήμιουYale και τη συνεπιμελητική ομάδα των Μπάρμπαρα Λόντον,Καλλιόπης Μηνιουδάκη καιΦραντσέσκα Πιετροπάολο, οι προβολές συμπληρώνουν το περσινό πρόγραμμα που ήταν αφιερωμένο στην ιστορία του πρώιμου βίντεο. Οι προβολές τότε ήταν βασισμένες στην ιδέα του θερινού σινεμά και της ροκ συναυλίας και πραγματοποιήθηκαν πάνω σε μια ειδική κατασκευή έξι οθονών που επιμελήθηκε η ομάδα του Ρέντσο Πιάνο. Οι επισκέπτες του Πάρκου τις παρακολούθησαν μάλιστα ξαπλωμένοι για τρεις νύχτες στο γκαζόν από τις 21.00 μέχρι τις 06.00.

ΘΕΑΤΕΣ ΣΕ ΚΙΝΗΣΗ. Φέτος, οι «Πυγολαμπίδες» διασπείρονται σε 11 τοποθεσίες του Κέντρου και του Πάρκου. Τα βίντεο 50 καλλιτεχνών από τη διεθνή σκηνή, ανάμεσά τους Ελλήνων και Κυπρίων, χαρτογραφούν κατά κάποιον τρόπο το Κέντρο και παρουσιάζονται συνδυασμένα σε 11 μονόωρα προγράμματα,τα οποία θα επαναλαμβάνονται από τις 24.00 μέχρι τις 04.00 ανά ώρα μετά το τέλος των άλλων εκδηλώσεων του Metamorphosis. «Οι πυγολαμπίδες μας είναι λάμψεις φωτός, αναλαμπές της ομορφιάς και της ασχήμιας που κατακλύζουν το ΚΠΙΣΝ το βράδυ κατά τη διάρκεια του εορτασμού των εγκαινίων του Κέντρου. Συλλογικά δείχνουν το ευρύ φάσμα της σύγχρονης video art από την άποψη του θέματος, την ιδεολογία, την αισθητική και την ιδιοσυγκρασία των καλλιτεχνών» λέει στο «Νσυν» ο Ρόμπερτ Στορ. «Φέτος φανταζόμαστε τονθεατή σε κίνηση και περιπατητική κατάσταση να ανακαλύπτει τα βίντεο. Οπως ο μποντλερικόςflâneur, οπλάνηταςτου Παρισιού του 19ου αιώνα που ανακαλύπτει τααξιοθαύμαστα της μοντέρνας πόλης με βάση τη διάθεσή του, την περιέργειά του ή την τύχη» προσθέτει η Καλλιόπη Μηνιουδάκη.

Η ποικιλομορφία της σύγχρονης παραγωγής βίντεο καθόρισε την επιλογή των καλλιτεχνών ενώ ο σχολιασμός της σύγχρονης κοινωνικοπολιτικής κατάστασης δεν θα μπορούσε να λείπει. Ο Στορ προσεγγίζει μάλιστα την έννοια του «κοσμοπολιτικού πολιτισμού» διακρίνοντάς την από την «παγκόσμια κουλτούρα» επειδή, όπως λέει, η πρώτη «δεν σημαίνει ότι κάποιος ασκεί εξουσία πάνω στους άλλους, αλλά επιτρέπει την ελεύθερη κυκλοφορία, την κατανόηση και την αναγνώριση όλων. Σε αντίθεση προς αυτή την ξαφνική μαζική μετανάστευση που συμβαίνει τώρα μέσα και γύρω από την περιοχή της Μεσογείου, είναι σημαντικό να θυμόμαστε τον κοσμοπολιτισμό των αρχαίων κοινωνιών της περιοχής και είναι σημαντικό να το δούμε ως παράδειγμα, όταν σκεφτόμαστε πώς να αντιμετωπίσουμε αυτή τη ροή».

«Δεν είναι τυχαίο ότι αφήσαμε αυτόν τον σχολιασμό να ακουστεί φέτος περισσότερο από Ελληνες. Η επιλογή των ελληνικών βίντεο δεν υπαγορεύτηκε από διαφορετικά κριτήρια και έγινε συλλογικά από όλους μας με βάση τους παραπάνω άξονες, μολονότι η Ελληνίδα της ομάδας είμαι συνυπεύθυνη για διεθνείς και ελληνικές συμμετοχές. Το πρόγραμμά μας δεν έχει χαρακτήρα μαθήματος διεθνούς βίντεο, ούτε στοχεύει να δημιουργήσει νέες τοπικές ιεραρχίες» λέει η Καλλιόπη Μηνιουδάκη. «Υπάρχουν και άλλοι που θα θέλαμε να δούμε στο πρόγραμμά μας αν ήταν μεγαλύτερο. Ωστόσο είναι ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα από διαφορετικές πτυχές της εγχώριας και μη συμβολής καλλιτεχνών ελληνικής καταγωγής στο διεθνές τοπίο του σύγχρονου βίντεο, που αναμειγνύεται με κλασικά έργα πρωτεργατών όπως ο Νίκος Ναυρίδης αλλά και επίκαιρους στοχασμούς νέων δημιουργών. Οπως ο έμφυλος ηχητικός υπαρξιακός στοχασμός για τη μητέρα της Σοφίας Πετρίδη. Αρκετές Ελληνίδες βρήκαν τη θέση τους στο πρόγραμμά μας όχι γιατί είναι γυναίκες φυσικά, αλλά για τους ενδιαφέροντες τρόπουςμε τους οποίουςπροάγουν τη διαφορετική προβληματική τους που συνδιαλέγεται με την ιστορία της τέχνης, τη διεθνή φεμινιστική ή έμφυλη καλλιτεχνική παραγωγή, τη σύγχρονη ιστορική στιγμή και γιατί αφήνει πίσω πολλά εγχώρια ταμπού».