Πέντε μητροπολιτικές παρεμβάσεις με έμφαση στις πολεοδομικές αναπλάσεις, τη διασύνδεση περιοχών –με στόχο να σπάσει η απομόνωση του ενός δήμου από τον άλλο –και την ενίσχυση της βιώσιμης κινητικότητας, τη χρήση δηλαδή όλων των μέσων μαζικής μεταφοράς, σχεδίασαν μελετητές του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) προκειμένου να μπει ένα τέλος στην υποβάθμιση του Λεκανοπεδίου. Η μελέτη παραδόθηκε ήδη στην Περιφέρεια Αττικής.

Σύμφωνα με τους μελετητές, σήμερα έχει ξεπεραστεί η λογική των μεμονωμένων επεμβάσεων σε κάθε δήμο ξεχωριστά. Αλλωστε στο Λεκανοπέδιο υπάρχουν 40 δήμοι. Οπως λένε, το μέλλον βασίζεται πλέον στις ολοκληρωμένες σχεδιαστικά και κοινωνικοοικονομικά παρεμβάσεις προκειμένου να εξασφαλιστεί χρηματοδότηση από κοινοτικά κονδύλια.

Οι παρεμβάσεις αφορούν: αναπλάσεις στον Κεραμεικό και μετατροπή του σε δυτική πύλη της Αθήνας, πολεοδομικές επεμβάσεις στις αστικές πύλες του Πειραιά (και στον άξονα της Πειραιώς), ανάπλαση των περιοχών εκατέρωθεν του Σταθμού Λαρίσης, της Ιεράς Οδού (στο ύψος του Ελαιώνα), καθώς και τη δημιουργία πλατείας στο σημείο συνάντησης του Ιλισού με τις γραμμές του Ηλεκτρικού και τη Χαμοστέρνας, όπου ενώνονται οι Δήμοι Ταύρου, Καλλιθέας και Αθηναίων.
Οι μελέτες για τις παρεμβάσεις που προτείνονται έγιναν στο πλαίσιο της έρευνας «Διερεύνηση στρατηγικών για τη δικτύωση των αστικών παρεμβάσεων στο μητροπολιτικό κέντρο της Αθήνας» με επιστημονικό υπεύθυνο τον καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) Γιώργο Παρμενίδη.
Το εύλογο ερώτημα που ωστόσο τίθεται είναι πώς σε μια εποχή οικονομικής κρίσης οι πολεοδομικές επεμβάσεις σε μεγάλους κοινόχρηστους χώρους και η κατασκευή πλατειών μπορούν να έχουν όφελος για τους κατοίκους και την οικονομία.
«Η αναζωογόνηση της οικοδομικής δραστηριότητας μπορεί να ενισχυθεί με μεγάλης κλίμακας επεμβάσεις» υποστηρίζει ο ομότιμος καθηγητής Πολεοδομίας στο ΕΜΠ Γιάννης Πολύζος. «Και αυτό σημαίνει επανεκκίνηση του κατασκευαστικού κλάδου και όσων επαγγελμάτων σχετίζονται με την οικοδομή». Την ίδια άποψη έχει και ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής στο ΕΜΠ Παναγιώτης Τουρνικιώτης. «Για να κατασκευαστούν αυτά τα έργα απαιτείται η συμμετοχή ενός συνόλου εργαζομένων. Επιπλέον, με την ολοκλήρωσή τους δημιουργούνται νέες δραστηριότητες, με συνέπεια να υπάρχουν νέες θέσεις απασχόλησης» αναφέρει.
Τι προβλέπουν οι παρεμβάσεις

1. Σύμφωνα με τον Γιάννη Πολύζο, ο Κεραμεικός είναι μια δυναμική περιοχή. Εξάλλου, όπως λέει, το 1833 το σχέδιο των Κλεάνθη – Σάουμπερτ προέβλεπε εκεί την κατασκευή του παλατιού του Οθωνα.

Εδώ, οι παρεμβάσεις αφορούν την επανάχρηση υφιστάμενων κτιρίων όπου θα μπορούσαν να στεγαστούν καινοτόμες επιχειρήσεις. Στόχος είναι και η ανάδειξη των υπαρχουσών λειτουργιών, όπως είναι για παράδειγμα η Τεχνόπολις στο Γκάζι και το Μικρό Μουσείο του Κεραμεικού. Και αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας που στηρίζεται κυρίως σε μικρά καταστήματα εστίασης και χώρους εκθέσεων.

2. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η αναβάθμιση της Πειραιώς με παρεμβάσεις σε διατηρητέα και βιομηχανικά κτίρια. Κατά μήκος του οδικού άξονα υπάρχουν η Σχολή Καλών Τεχνών, το Ιδρυμα Μείζονος Ελληνισμού και το Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, τα οποία αποτελούν πόλο έλξης για την περιοχή και τους γύρω δήμους.

«Στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν εγκαταλείπουν τις κεντρικές περιοχές. Προσπαθούν να γεφυρώσουν τις κοινωνικές – οικονομικές διαφορές μεταξύ των κέντρων και των προαστίων και για τον λόγο αυτόν επιλέγουν ολοκληρωμένες βιώσιμες πολεοδομικές παρεμβάσεις» υποστηρίζει ο ομότιμος καθηγητής Πολεοδομίας του ΕΜΠ. «Τέτοιου είδους μεγάλες διαδημοτικές παρεμβάσεις έχουμε για παράδειγμα στο Βόρειο Παρίσι και το Νότιο Λονδίνο».

3. Σε ό,τι αφορά την ανάπλαση των περιοχών εκατέρωθεν του Σταθμού Λαρίσης, ο στόχος είναι, σύμφωνα με την επίκουρη καθηγήτρια του ΕΜΠ Αριάδνη Βοζάνη, να δημιουργηθεί μια σύγχρονη πύλη εισόδου στο κέντρο της πόλης.

Προς την κατεύθυνση αυτή, ο σχεδιασμός προβλέπει –μέσω διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού –την κατασκευή ενός σύγχρονου σιδηροδρομικού σταθμού, ο οποίος θα έχει και τον ρόλο της σύνδεσης του Κολωνού με τα Πατήσια μέσω πεζοδρομήσεων είτε υπόγειων είτε υπέργειων.

Σημαντικό ρόλο στον σχεδιασμό παίζουν η ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων, όπως η Ακαδημία Πλάτωνος, αλλά και η αξιοποίηση των εγκαταλειμμένων υπόγειων χώρων με φοροαπαλλαγές και μείωση δημοτικών τελών για να μειωθεί η τάση φυγής των κατοίκων και να σταματήσει η απαξίωση των ακινήτων.

4. Για την περίπτωση του Ελαιώνα, η αναπληρώτρια καθηγήτρια του ΕΜΠ Νέλλη Μάρδα θεωρεί ότι η μη ύπαρξη ρυμοτομικού συστήματος και απρόσκοπτης κυκλοφορίας έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της παραβατικότητας. Η πρόταση των μελετητών είναι να δημιουργηθούν στην περιοχή όσο γίνεται περισσότεροι ελεύθεροι χώροι προκειμένου να γίνει ένα κέντρο πρότυπων αστικών καλλιεργειών. Παράλληλα, προτείνεται να δοθεί έμφαση στην ανακύκλωση σκουπιδιών. «Μας ενδιαφέρει η δημιουργία επιχειρηματικών πάρκων αλλά και η βιώσιμη διαχείριση του υδάτινου δυναμικού της περιοχής με την αποκατάσταση του ρέματος του Προφήτη Δανιήλ όπου καταλήγουν ακατέργαστα τα λύματα» συμπληρώνει η Νέλλη Μάρδα. «Πολλά νερά λιμνάζουν και προκαλούν πλημμύρες. Αν αυτά αξιοποιηθούν, θα μπορούσαν να πάνε στις καλλιέργειες».

5. Για την κατασκευή της πλατείας στο σημείο όπου ενώνονται οι Δήμοι Ταύρου, Καλλιθέας και Αθηναίων ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ Παναγιώτης Τουρνικιώτης επισημαίνει ότι είναι μια προσπάθεια να αποκτήσει η πόλη μια συνέχεια και να αλλάξει η έως τώρα λογική των δήμων να στρέφει ο ένας την πλάτη στον άλλο.