Η επιλογή στον παρόντα, καλομεταφρασμένο από τον Θωμά Σκάσση τόμο, δέκα χαρακτηριστικών δοκιμίων της Βιρτζίνια Γουλφ –από τα πάμπολλα που είχε δημοσιεύσει σε εφημερίδες και περιοδικά για να συγκεντρωθούν αργότερα σε συλλογές –έγινε, φαντάζομαι, με κριτήριο τη θεματική τους. Καλύπτεται ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων που απασχολούσαν τους λογοτέχνες και το αναγνωστικό κοινό κατά την εποχή του Μεσοπολέμου, ενώ ασκείται οξυδερκής κριτική σε σύγχρονους λογοτέχνες της συγγραφέως αλλά και στην απελθούσα γενιά των βικτωριανών και εδουαρδιανών ρεαλιστών μυθιστοριογράφων. Τα κείμενα καλύπτουν μια μάλλον εκτεταμένη χρονική περίοδο καθώς δημοσιεύτηκαν από το 1919 μέχρι το 1940 και παρατίθενται εδώ με χρονολογική σειρά. Να σημειώσω ότι τα 500 και πλέον δοκίμια και κριτικές της Βιρτζίνια Γουλφ συγκεντρώθηκαν το 1967 στο ογκώδες έργο «Collected Essays» σε επιμέλεια του συζύγου της Λέοναρντ. Ορισμένα από αυτά μάλιστα έχουν εκδοθεί στη χώρα μας σε αυτόνομες εκδόσεις.
Τα λογοτεχνικά και κοινωνικά δοκίμια της Βιρτζίνια Γουλφ αναδεικνύουν ένα διεισδυτικό κριτικό πνεύμα. Αιχμηρή και ειλικρινής, διαυγής και σαρκάστρια, ανασκοπεί εδώ εν πολλοίς την ιστορία της λογοτεχνίας από τη σκοπιά του μοντερνισμού. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει τελειώσει αφήνοντας γύρω συντρίμμια και η πεποίθηση ότι η τεχνολογική πρόοδος μόνο βελτιώσεις μπορεί να προσκομίσει στην ανθρωπότητα κείται θρυμματισμένη στο έδαφος. Η λογοτεχνία αδυνατεί πλέον να απεικονίσει την πραγματικότητα με τα παραδοσιακά της εργαλεία. Η αλήθεια δεν είναι μία, αντικειμενικότητα δεν υφίσταται, ο κόσμος έχει στραβώσει σαν να τον βλέπεις από έναν «κεκλιμένο πύργο» και οι ατομικές παραστάσεις της πραγματικότητας δεν μπορούν να αποδοθούν, κατά τη Γουλφ παρά μέσα από θραύσματα συνειδητότητας. Ετσι θα ξεπηδήσει η έννοια της συνειδησιακής ροής που θα τύχει ειδικής επεξεργασίας στο έργο της και το ενδιαφέρον είναι ότι τα κριτικά της δοκίμια ρίχνουν ματιές στους ομοτέχνους της υπό αυτήν ακριβώς την σκοπιά.
Ποικίλοι λοιπόν συγγραφείς, ποιητές και κριτικοί παρελαύνουν στις σελίδες του βιβλίου: ο Πλάτωνας, ο Σαίξπηρ, ο Καρλάιλ, η Οστιν, ο Τολστόι, ο Φλομπέρ, ο Ντίκενς, ο Λόρενς, ο Φόρστερ, ο Ελιοτ και βεβαίως οι σύγχρονοί της Προυστ, Τζόις, και Χέμινγουεϊ, εμφανίζονται και αποσύρονται προκειμένου να τονίσουν τη συλλογιστική της συγγραφέως, να συμπαραταχθούν νοερά μαζί της, να φανερώσουν αν την έχουν επηρεάσει και πόσο. Μέσω αυτών η Γουλφ θα θίξει τα αιώνια ζητήματα της συγγραφής (έμπνευση, πλοκή, θεματικές γραμμές, μορφή, ύφος, αφηγηματικοί ήρωες), θα συγκρίνει σχολές σκέψης, θα αναλύσει τον φυσικό και κοινωνικό περίγυρο που διαμορφώνει τη συνείδηση των γραφιάδων, θα επισκοπήσει με εξαιρετική διαύγεια σημαντικές περιόδους και ρεύματα της λογοτεχνίας. Φέρ’ ειπείν, το δοκίμιό της «Γράμμα σε έναν νέο ποιητή», που δίνει τον τίτλο της στην παρούσα συλλογή, απαντά στο ερώτημα των δυσχερειών μιας ποιητικής σύλληψης του κόσμου στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο αλλά και γενικότερα σε περιόδους κοινωνικής αναστάτωσης, πολιτικών αλλαγών και αλλαγής επιστημονικού Παραδείγματος.
Εποικοδομητικός φθόνος
Virginia Woolf
Γράμμα σε έναν νέο ποιητή και άλλα κείμενα
Μτφ. Θωμάς Σκάσσης
Εκδ. Πατάκη 2015
Σελ. 336
Τιμή: 12,20 ευρώ