Η καφεΐνη απορροφάται πλήρως μέσα σε μία ώρα μετά την κατανάλωσή της και μοιράζεται σε όλους τους ιστούς του σώματος, επιτυγχάνοντας παρόμοιες σταθερές συγκεντρώσεις στο πλάσμα καθώς και στο ενδοκυττάριο και εξωκυττάριο υγρό ποικίλων ιστών του σώματος. Ο μεταβολισμός της πραγματοποιείται στο ήπαρ, όπου μετατρέπεται κυρίως σε παραξανθίνη, θεοφυλλίνη και θεοβρωμίνη. Η καφεΐνη παρουσιάζει παρόμοιους μηχανισμούς δράσης με τις διμεθυλοξανθίνες εξαιτίας της παρόμοιας δομής πουρινών που έχουν.
Η καφεΐνη έχει κάποιες φυσιολογικές αλλά και μεταβολικές δράσεις.
1 Απελευθερώνει κατεχολαμίνες, όπως επινεφρίνη και νορεπινεφρίνη σε επίπεδο ηρεμίας αλλά και κατά την άσκηση.
2 Αυξάνει τη λιπόλυση στον λιπώδη και μυϊκό ιστό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της συγκέντρωσης των ελεύθερων λιπαρών οξέων πλάσματος και σε μικρότερο βαθμό της γλυκερόλης τόσο κατά την ηρεμία όσο και κατά την άσκηση. Εχει προταθεί ότι η αυξημένη διαθεσιμότητα ελεύθερων λιπαρών οξέων για οξείδωση κατά τη διάρκεια της μέτριας έντασης άσκησης οδηγεί σε εξοικονόμηση γλυκογόνου.
3 Προκαλεί εξοικονόμηση γλυκογόνου (άρα παρατείνει τον χρόνο εξάντλησης). Τα αποτελέσματα των ερευνών σε αυτό τον τομέα είναι αμφιλεγόμενα. Κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι η εξοικονόμηση γλυκογόνου περιορίζεται μόνο στα πρώτα 15-20 λεπτά της άσκησης. Κάποιες άλλες έχουν δείξει ότι μόνο ένα μέρος των εξεταζομένων παρουσίαζε εξοικονόμηση γλυκογόνου κατά τα πρώτα 15 λεπτά της άσκησης μετά την κατανάλωση καφεΐνης σε σχέση με εικονικό σκεύασμα, ενώ σε κάποιους άλλους δεν παρουσιάστηκε εξοικονόμηση γλυκογόνου.
4 Προάγει τη νευρομυϊκή λειτουργία στους σκελετικούς μυς.
5 Διεγείρει το κεντρικό νευρικό σύστηµα. Ετσι µειώνεται η αίσθηση της κούρασης κατά την άσκηση.
Βέβαια, η μορφή με την οποία χορηγείται στον οργανισμό παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς η χορήγηση σε μορφή κάψουλας φαίνεται να βελτιώνει τον χρόνο έως την εξάντληση. Ενας άλλος πιθανός παράγων που καθορίζει την αποτελεσματικότητα της καφεΐνης είναι η κατάσταση καφεΐνης στους εθελοντές. Σε πολλές μελέτες, οι εθελοντές απείχαν από τη χρήση καφεΐνης για 2-4 ημέρες πριν από το πείραμα. Ομως, σε πρόσφατη μελέτη οι Graham και Spreat υποστήριξαν ότι η αποχή από την καφεΐνη δεν φαίνεται να έχει συνέπειες στην απόδοση και ότι οι εθελοντές μπορούν να καταναλώνουν προϊόντα καφεΐνης ακόμη και την ημέρα του αγώνα. Αλλωστε, η καφεΐνη δεν έχει διουρητική επίδραση.
Με τη συνεργασία του medNutrition.gr.
Ο Παναγιώτης Κλειάσιος είναι κλινικός – αθλητικός διαιτολόγος, MSc*D