PROJECT SYNDICATE

Μόνο να στενοχωριόμαστε μπορούμε για την Ελλάδα. Εδώ και πέντε χρόνια, η τρόικα επιχειρεί πάνω της ένα αποτυχημένο πείραμα λιτότητας που έχει αυξήσει την οικονομική κρίση στη χώρα. Τώρα η κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα δείχνει να βυθίζει την Ελλάδα στην άβυσσο.

Δεν χρειαζόταν να γίνουν τα πράγματα έτσι. Οταν ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε την εξουσία τον Ιανουάριο, μια νέα συμφωνία με πιο αναπτυξιακή κατεύθυνση ήταν εφικτή. Ακόμα και οι σκληροπυρηνικοί γερμανοί υποστηρικτές της λιτότητας –και σίγουρα η καγκελάριος Μέρκελ –είχαν αρχίσει να επανεξετάζουν τη θέση τους, λόγω των αδιάψευστων αρνητικών επιπτώσεων που είχε η πολιτική τους στο ευρώ και στη σταθερότητα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Η κυβέρνηση Τσίπρα, δικαιολογημένα, θα μπορούσε να είχε εμφανιστεί ως ο καλύτερος εταίρος της Ευρώπης για την προώθηση μεγάλων μεταρρυθμίσεων και εκσυγχρονισμού της Ελλάδας. Τα μέτρα ενίσχυσης των πιο φτωχών αντιμετωπίστηκαν με σχετική συμπάθεια από τους άλλους Ευρωπαίους και η θετική αντιμετώπιση θα είχε ισχυροποιηθεί αν η Ελλάδα μείωνε τον αμυντικό προϋπολογισμό της (όπως θα ανέμενε κάποιος από μια αριστερή κυβέρνηση).

Ο Τσίπρας σπατάλησε αυτή την ευκαιρία για την Ελλάδα επειδή τόσο ο ίδιος όσο και άλλα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορούν να δουν πέραν του ριζοσπαστικού ακτιβισμού της αντιπολίτευσης, από όπου προήλθε το κόμμα τους. Δεν κατανόησαν –και δεν ήθελαν να κατανοήσουν –τη διαφορά μεταξύ της προεκλογικής εκστρατείας και της διακυβέρνησης. Η ρεαλπολιτίκ, κατά τη γνώμη τους, ήταν ξεπούλημα.

Φυσικά, είναι ακριβώς η αποδοχή της αναγκαιότητας που κάνει τη διαφορά μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Οσο πιο πολύ οι υποσχέσεις ενός κόμματος της αντιπολίτευσης βασίζονται σε όνειρα τόσο μεγαλύτερη είναι η πρόκληση να γεφυρωθεί το χάσμα με την πραγματικότητα αν, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, τελικά κερδίσει τις εκλογές. Ο Τσίπρας φαίνεται να έχει ξεχάσει την έμφαση της μαρξιστικής παράδοσης στη διαλεκτική ενότητα θεωρίας και πράξης. Αν θέλεις να διαπραγματευτείς μια αλλαγή πορείας με τους πιστωτές σου, είναι απίθανο να επιτύχεις αν καταστρέψεις την αξιοπιστία σου και καταφέρεσαι συνεχώς εναντίον εκείνων που σε δανείζουν.

Η αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ να διαφύγει από τη φούσκα του ριζοσπαστισμού δεν εξηγεί γιατί συνεργάστηκε με το ακροδεξιό κόμμα των Ανεξάρτητων Ελλήνων, όταν θα μπορούσε να έχει συμμαχήσει με ένα από τα κεντρώα φιλοευρωπαϊκά κόμματα. Ωστόσο ο σκεπτικισμός μου εντάθηκε από δύο βήματα του Τσίπρα μετά την εκλογική νίκη του: το φλερτ με τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και την προσπάθειά του να απομονώσει τη Γερμανία μέσα στην ευρωζώνη, κάτι που δεν θα πετύχαινε ποτέ.

Μέσα στην νομισματική ένωση της Ευρώπης υπάρχει συναίνεση ότι πρέπει να γίνει το παν δυνατόν προκειμένου να παραμείνει η Ελλάδα. Η ελληνική κυβέρνηση όμως χρειάζεται να καταλάβει ότι τα άλλα μέλη της ευρωζώνης δεν θα ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις της αν αυτό σημαίνει ότι έτσι θα απονομιμοποιήσουν τις δικές τους οδυνηρές μεταρρυθμίσεις. Επιπλέον, με την πτώχευση να μπορεί να έρθει ακόμα και στις αρχές Ιουλίου, οι ελληνικές Αρχές πρέπει να πείσουν τους εταίρους τους με έργα και όχι υποσχέσεις. Και άλλοι στην Ευρώπη πρέπει να αφήσουν τις ψευδαισθήσεις. Η ελληνική κρίση δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ούτε για να πλήξει τους ευρωπαίους Συντηρητικούς και να αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων μέσα στην ΕΕ ούτε για να εκδιωχθεί η ελληνική Αριστερά από την εξουσία.

Η σημερινή κρίση και οι διαπραγματεύσεις αφορούν μόνο ένα πράγμα: το μέλλον της Ελλάδας μέσα στην Ευρώπη και το μέλλον του ευρωπαϊκού σχεδίου. Οποιαδήποτε συμφωνία επιτευχθεί, απαιτείται να δείξει ότι και η Ελλάδα μοιράζεται τον ίδιο στόχο.

Ο Γιόσκα Φίσερ, ιδρυτικός στέλεχος του κόμματος των Γερμανών Πρασίνων, διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας και αντικαγκελάριος από το 1998 έως το 2005.