[Στιγμές] Επιστήμη και θρησκεία

Πολλοί κοινωνιολόγοι, μεταξύ των οποίων ο Καρλ Μαρξ και ο Μαξ Βέμπερ, θεωρούν ότι στην εξέλιξη των κοινωνιών που γίνεται σιγά σιγά η επιστήμη και η λογική θα αντικαταστήσουν τη θρησκεία ως τρόπο κατανόησης του κόσμου. Επιπλέον παρατήρησαν ότι, σε μεγάλο βαθμό, η επιστήμη και η θρησκεία εμφανίζονται συχνά ως ανταγωνιστικοί τρόποι αντιμετώπισης της πραγματικότητας. Εν μέρει τα στοιχεία που δείχνουν τη μείωση του αριθμού των θρησκευόμενων πολιτών στην Ευρώπη είναι σωστά όσον αφορά την πρώτη θεωρία. Ομως η αντίσταση σε τέτοιου είδους ιδέες σε χώρες όπως οι ΗΠΑ δείχνουν ότι η σχέση μεταξύ ανάπτυξης και πεποιθήσεων δεν είναι πάντα άμεση ή τουλάχιστον δεν αποτελεί μια σχέση τόσο απλή.

Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό της Αμερικανικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας, δύο ερευνητές μελέτησαν τις αντιλήψεις για την επιστήμη και τη θρησκεία στις ΗΠΑ όπου οι αντιφάσεις σε αυτό το θέμα είναι έντονες. Σε αυτή τη χώρα που αποτελεί τη μεγάλη επιστημονική και τεχνολογική ατμομηχανή του κόσμου, οι τρεις στους πέντε πολίτες διαφωνούν με την άποψη της επιστήμης για τη δημιουργία ή την εξέλιξη του Σύμπαντος.

Βάσει των απαντήσεων που έλαβαν, οι δύο ερευνητές χώρισαν τις απόψεις των αμερικανών πολιτών σε παραδοσιακές, μοντέρνες και μετα-λαϊκές. Οι πρώτες, που αντιστοιχούν στο 41% του πληθυσμού, τάσσονται περισσότερο υπέρ της θρησκείας. Οι δεύτερες με 36% δίνουν μεγαλύτερη βάση στην επιστήμη και οι τρίτες με 21% αποδέχονται τις επιστημονικές αρχές εφόσον δεν έρχονται σε σύγκρουση με τις πεποιθήσεις τους, όπως συμβαίνει στην περίπτωση της εξέλιξης του ανθρώπου από άλλα ζώα ή τη δημιουργία του Σύμπαντος με το Big Bang. Στα δύο συγκεκριμένα θέματα οι πολίτες αυτοί που είναι πιο θρήσκοι από τους παραδοσιακούς απορρίπτουν τις εξηγήσεις της επιστήμης σε ποσοστό άνω του 90%. Ομως αυτή η τελευταία κατηγορία δεν αγνοεί τις επιστημονικές ανακαλύψεις, κάτι που παρατηρείται πιο συχνά στην περίπτωση των παραδοσιακών, από τους οποίους μόνο το 47% γνωρίζει ότι η ραδιενέργεια εκτός από τις ατομικές βόμβες ή τους πυρηνικούς σταθμούς συναντάται στη φύση.

Οι απόψεις σχετικά με την επιστήμη και τη θρησκεία σχετίζονται άμεσα με τις κοινωνικο-οικονομικές πτυχές. Καλύτερη μόρφωση συνδέεται με μεγαλύτερη γνώση και αποδοχή της επιστήμης. Επιπλέον, το ανώτερο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο οδηγεί σε λιγότερη θρησκευτικότητα. Η άποψη σχετικά με την επιστήμη και τη θρησκεία δείχνει να επηρεάζεται και από το φύλο. Οι γυναίκες τείνουν να δηλώνουν πιο πιστές και λιγότερο θετικά προδιατεθειμένες απέναντι στην επιστήμη. Παραδοσιακές απόψεις δείχνουν εκτός από τις γυναίκες, οι Λατίνοι και οι μαύροι.

Υπάρχουν πάντα και αυτοί που δεν βρίσκουν καμία αντίφαση. Πριν από κάθε εκτόξευση διαστημικού οχήματος στο Μπαϊκονούρ καλείται πάντα ένας ιερέας να κάνει αγιασμό (φωτό). Επιστήμη και θρησκεία συνεργάζονται άψογα.