[Γνώμη] Η Ελλάδα σε λάθος μονοπάτι*

«Οσο κι αν οι ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Ρωσίας είναι προβληματικές, η Ελλάδα ως μέλος της ΕΕ δεν έχει κανένα περιθώριο διαφοροποίησης» ισχυρίζεται η κυβέρνηση. Ετσι ψήφισε αγόγγυστα και τους τρεις γύρους κυρώσεων. Οταν η Ρωσία ανήγγειλε αντίμετρα, καθησύχαζε ότι «τα ελληνικά προϊόντα θα εξαιρεθούν»(!). Ταυτόχρονα εκλιπαρούσε δημόσια τη Ρωσία να πάρει υπόψη τους «μακροχρόνιους δεσμούς» ανάμεσα στις χώρες μας.

Η εξωτερική πολιτική, όμως, είναι μια υπόθεση αμοιβαιότητας –ή σύγκρουσης –συμφερόντων. Οι «μακροχρόνιοι δεσμοί» βοηθούν πολύ –με όρους αμοιβαίου οφέλους. Η κυβέρνηση τους μετέτρεψε σε νεκρό γράμμα, αγνοώντας επιδεικτικά την πραγματικότητα: Ελλάδα, κράτος-μέλος της ΕΕ σε έναν πολυπολικό κόσμο.

Αυτό που μπορεί να προσδώσει βάρος σε μια μικρή χώρα-μέλος της ΕΕ σε έναν κρίσιμο γεωπολιτικά χώρο, με πολεμικές συγκρούσεις ολόγυρα και ψυχροπολεμικό κλίμα στα διεθνή fora, δεν είναι να τη θεωρούν «δεδομένη» –με αντάλλαγμα ένα «χτύπημα στην πλάτη». Είναι η εκπόνηση μιας ουσιαστικά ανεξάρτητης εξωτερικής πολιτικής. Με αξιοποίηση κάθε δυνατού διεθνούς στηρίγματος και μακροχρόνιο σχεδιασμό. Σε βάση quid pro quo και γνώμονα τα συμφέροντα του λαού και του τόπου.

Τι έκανε η Ελλάδα; Στο έκτακτο Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ συνεπιβεβαίωσε αγόγγυστα τη «συνεχιζόμενη ισχύ των κυρώσεων» («Συμπεράσματα», 15/8/2014).

Ο «λογαριασμός»

Αγόγγυστα, ναι. Ανέξοδα, όχι.

Οι συνολικές συναλλαγές με τη Ρωσία, αναπτυγμένες ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, όταν το σάρωμα της χώρας από τις μνημονιακές πολιτικές έκανε ευπρόσδεκτη και την παραμικρή ανάσα, έφθασαν ετησίως τα 9,3 δισ. ευρώ. Αυτό εμφανίζεται ως οροφή των απωλειών στην πιο ακραία περίπτωση: κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου μέχρι τελικής πτώσης (όλων;). Μια προοπτική προς την οποία κλίνουν τα «Συμπεράσματα», συνδέοντας άμεσα τα αντίποινα με την Κριμαία. Απαντώντας έτσι έμμεσα ότι τα αντίποινα θα τερματιστούν όταν η Ρωσία την «επιστρέψει» στην Ουκρανία, στην ερώτηση που σήμερα τίθεται όλο και συχνότερα: Υπάρχει στρατηγική απεμπλοκής από τα αντίποινα ή η κλιμάκωση είναι τυφλή; Ποιος στόχος πρέπει να επιτευχθεί για να αρθούν οι κυρώσεις, ώστε να σταματήσουμε να «πυροβολούμε το πόδι μας»; Οταν τα αντίποινα –χωρίς ακόμη αντίμετρα –φαίνεται να συμβάλλουν σε τριπλή παγίδα ύφεσης, αποπληθωρισμού και χρέους στην ευρωζώνη, ενώ μια υφεσιακή προοπτική ΕΕ και Ρωσίας τροφοδοτεί φόβους για παγκόσμια ύφεση;

Ωστόσο, ουσιαστικά η οροφή των ελληνικών απωλειών τοποθετείται ακόμη ψηλότερα: συνυπολογίζοντας και τις σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης, που θυσιάζονται.

Ο μέχρι σήμερα γνωστός «λογαριασμός» αφορά τα αγροτοδιατροφικά, τον τουρισμό και τους συναφείς κλάδους. Η νέα ΚΑΠ θα αποζημιώσει «κατ’ εξαίρεση» παραγωγούς με ψίχουλα: πλαφόν τα 420 εκατ. του Ταμείου, που διεκδικούν όλοι. Και οι συναφείς κλάδοι, από τα συσκευαστήρια έως τους αυτοκινητιστές; Και του χρόνου, με τι κεφάλαια, προοπτικές αγορών και τιμών θα καλλιεργήσουν;

Οι συμφωνίες υποκατάστασης που συνάπτει η Ρωσία με τις χώρες της Ευρασιατικής Ενωσης, BRICS και χώρες της Λατινικής Αμερικής, καθώς και με Τουρκία, Αίγυπτο, Μαρόκο, Ιράν, Σερβία, είναι συμφωνίες προοπτικής: οι παραγωγοί τους, προκειμένου να ανταποκριθούν, προχωρούν σε επενδύσεις. Με άλλα λόγια, χάνεται ουσιαστικά μια αγορά και οι θέσεις, που οι έλληνες παραγωγοί είχαν κατακτήσει με αγώνες χρόνων…

Ο τρέχων «λογαριασμός» για τον τουρισμό θα γίνει γνωστός αρχές 2015: η υποτίμηση του ρωσικού νομίσματος λόγω των αντιποίνων αύξησε βίαια τα κόστη των τουριστικών πακέτων και οδήγησε στη χρεοκοπία έξι ρωσικά τουριστικά γραφεία –και σε ανάλογα φέσια.

Ο επόμενος «λογαριασμός» για την Ευρώπη και τη χώρα έρχεται λογικά μαζί με τον εκκρεμή τέταρτο γύρο αντιποίνων. Θα αφορά έναν πολύ βαρύ χειμώνα, αν περιλαμβάνει και την ενέργεια.

Ναι. Οπως το έκανε η Φινλανδία (που δεν έχει χάσει το 25% του ΑΕΠ της), ενημερώνοντας την ΕΕ ότι δεν θα συμμετάσχει στα αντίποινα επειδή πλήττουν ιδιαίτερα την οικονομία της. Παράλληλα ζητεί αποζημίωση για τους αγρότες της από τις Βρυξέλλες.

Θα μπορούσε να συνταχθεί με την κοινή δήλωση των πρωθυπουργών Τσεχίας, Σλοβακίας και Ουγγαρίας για τερματισμό των αντιποίνων.

Θα μπορούσε να επιδιώξει η κοινή επιστολή Γαλλίας, Ιταλίας, Ελλάδας, με τη συμμετοχή και άλλων χωρών του Νότου, να μην αφορά μόνο την αποζημίωση των ροδακινοπαραγωγών αλλά και την άρση της πολιτικής που δημιουργεί τέτοιες ανάγκες.

Θα μπορούσε να ξεκινήσει άμεσα: επιτρέποντας να ταξιδέψει στην Ελλάδα η ελληνομαθής πρόεδρος της Δούμας Β. Μετβιένκο, γνωστή για την ιδιαίτερη συμβολή της στις ελληνορωσικές σχέσεις –επιθυμία που μας εξέφρασε η ίδια, στη συνάντηση αντιπροσωπείας του ΣΥΡΙΖΑ μαζί της στη Μόσχα. «Παραμερίζοντας» την αρνητική απάντηση του υφυπουργού Εξωτερικών σε δική μου κοινοβουλευτική ερώτηση: «Η πρόεδρος… συμπεριλαμβάνεται σε κατάλογο περιοριστικών μέτρων της ΕΕ».

Από κάπου ξεκινάς για να υπάρξει αλλαγή πλεύσης.

* Κατά το άρθρο του G. Steingart στη «Handelsblatt» (8/8/2014) «Η Δύση σε λάθος μονοπάτι»