Λίγο μετά το περιπετειώδες τέλος του νικηφόρου αγώνα της Ελλάδας επί της Ακτής του Ελεφαντοστού, στο Μουντιάλ, οι Ελληνες σχεδόν παντού στην Ελλάδα βγήκαν στους δρόμους πανηγυρίζοντας. Κάτι ανάλογο έγινε και στο κέντρο της Πάτρας, όπου βρισκόμουν. Αμέσως μετά το σφύριγμα λήξης του αγώνα, μια αυθόρμητη μεγάλη διαδήλωση νέων κυρίως, με σημαίες και με ταμπούρλα, γέμισε το κέντρο της πόλης. Με συνθήματα, δυναμιτάκια και ελληνικές σημαίες, το πλήθος έκανε τη νύχτα μέρα.
Ημουν εκεί. Κέφι και περιέργεια ανάκατα, με έβαλαν στον ρυθμό και ακολούθησα τα πλήθη που πανηγύριζαν. Στην αρχή της πορείας, ηγούνταν καμιά δεκαριά άντρες με τεράστιες ελληνικές σημαίες. Τα συνθήματα, τα τατουάζ στα χέρια τους, τα κουρέματα και ο συντονισμός έδειχναν χρυσαυγίτες σε δράση (το επιβεβαίωσε και ντόπιος, που γνωρίζει καλά τα πρόσωπα). Κάποια στιγμή, η πορεία σταμάτησε. Ο αρχηγός ανέβηκε σε ένα πεζούλι και έδωσε το σύνθημα: «Μ@λάκες, τον Εθνικό Υμνο». Κι ύστερα, τραγούδησαν με τα χέρια να χαιρετούν ναζιστικά. Και συνέχισαν –για να επαναλάβουν αρκετές φορές την περφόρμανς, ουσιαστικά καπελώνοντας και επιχειρώντας να δώσουν το νόημα σε μια αυθόρμητη γιορτή της χαράς.
Δυο πράγματα διέκρινα στο πάθος αυτής της αυθόρμητης αλλά και καπελωμένης γιορτής. Το ένα, η δίψα των Ελλήνων, και ιδίως των νέων, για συμβολισμούς εθνικών θριάμβων. Το δεύτερο, η δίψα για εκδίκηση από ξένους που πιστεύουμε ότι στις δυσκολίες μας μάς έχουν φερθεί με βαναυσότητα –το σύνθημα που δέσποζε ήταν: «Ετσι γ@μάνε αυτοί που σας χρωστάνε».
Η δίψα για θριάμβους δεν σημαίνει, αυτονοήτως, την κατάκτησή τους. Η δίψα από μόνη της δεν καταργεί τους κανόνες, τα σύμβολα από μόνα τους δεν αλλάζουν την πραγματικότητα. Και η πραγματικότητα της χώρας είναι δυσάρεστη. Η έξοδος από τη θέση αυτή προϋποθέτει και αλλαγές νοοτροπίας, και μεταρρυθμίσεις που έχουν κόστος, και πολιτικούς αποφασισμένους, και πολιτικές συχνά αντιδημοφιλείς, και ώριμους πολίτες. Δύσκολα πράγματα.
Η δίψα για εκδίκηση είναι μεγαλύτερη παρεξήγηση. Διότι στηρίζεται σε έναν πολύ δημοφιλή νεοελληνικό μύθο: ότι για όσα μας συμβαίνουν πάντα φταίνε κάποιοι άλλοι. Η συνωμοσιολογία τείνει να γίνει συστατικό στοιχείο της εθνικής μας ιδεολογίας. Αλλά όταν συμβαίνει αυτό, μην απορούμε που το νόημα των εθνικών διεκδικήσεων, των συμβολικών νικών και των συλλογικών αποτυχιών το δίνουν εκπρόσωποι βίαιων και ολοκληρωτικών ιδεολογιών.
Εγραφα προχθές ότι τα παιχνίδια της Εθνικής Ελλάδας είναι σαν να μην έχουν στόχο, μέθοδο και τρόπο να κερδηθούν. Το προχθεσινό ματς ήταν διαφορετικό: και στόχος υπήρχε, και μέθοδος, και δύναμη. Η Ελλάδα κέρδισε επειδή δούλεψε, η νίκη και η πρόκριση στις 16 του Μουντιάλ δεν της χαρίστηκε. Δίκαιη λοιπόν η χαρά των φιλάθλων. Αλλά πάλι δεν υπάρχει μεγαλύτερη συλλογική αποτυχία από το να δίνουμε χάρισμα τη μονοπωλιακή έκφραση μιας εθνικής χαράς στη μιζέρια, στην εσωστρέφεια, σε ιδεολογίες που χωρίζουν.
