«Ο Χουάν Κάρλος μάς έδωσε 40 χρόνια ελευθερία»

Χωρίς τον βασιλιά δεν θα είχαμε ποτέ δημοκρατία, ή δεν θα την είχαμε τότε αλλά μερικά χρόνια αργότερα, ή μπορεί να μην ήταν και αυτή που γνωρίσαμε. Η δεύτερη πολύτιμη υπηρεσία που προσέφερε ήταν ότι στις 23 Φεβρουαρίου 1981 καταφέραμε να μην τελειώσει η δημοκρατία πριν ακόμη ξεκινήσει ή να μετατραπεί σε ημιδημοκρατία. Εκείνη την ημέρα άρχισε πραγματικά η δημοκρατία μας, εκείνη την ημέρα τελείωσαν η δικτατορία και ο εμφύλιος πόλεμος. Εκείνη την ημέρα ο βασιλιάς πέτυχε μια νομιμοποίηση που έως τότε δεν μπορούσε ούτε να ονειρευτεί ότι θα κατακτούσε. Γιατί έως τότε την εξουσία του την είχε παραχωρήσει ο Φράνκο. Και η μοναδική νομιμοποίησή του ήταν το γεγονός ότι είχε απαρνηθεί ένα μέρος εκείνης της εξουσίας για να το παραχωρήσει στη λαϊκή κυριαρχία επιλέγοντας την οδό της συνταγματικής μοναρχίας.

Εκείνη η ημέρα ήταν η πιο αντιφατική της βασιλείας του. Αλλά αυτό δεν είναι κάτι που πρέπει να μας εκπλήσσει. Πλέον η 23η Φεβρουαρίου 1981 είναι ένα συλλογικό αφήγημα, ένα αμάλγαμα από φαντασιώσεις, αβάσιμες θεωρίες, μυθιστορηματικές υπερβολές, μισές αλήθειες. Και εξηγείται από το γεγονός ότι εκείνη την ημέρα πραγματοποιήθηκε ένα απρόβλεπτο πραξικόπημα, για το οποίο δεν έχουν βρεθεί στοιχεία που να αντικρούουν με αδιαμφισβήτητο τρόπο τη μία ή την άλλη παραδοξολογία. Το πρώτο και πιθανότατα βασικό αφήγημα που αφορά το πραξικόπημα είναι ότι αυτό έγινε με διαταγή του βασιλιά. Εκτός από φανταστική, αυτή η πεποίθηση είναι και ανόητη. Μπορεί ωστόσο να βρει κανείς σε πολλά επίσημα ντοκουμέντα (όπως σε άλλα υποστηρίζεται ότι δεν έχει αποκαλυφθεί πλήρως η αλήθεια για το τρομοκρατικό χτύπημα στον σιδηροδρομικό σταθμό της Μαδρίτης το 2004, ή για τη δολοφονία του Αβελ από τον Κάιν).

Η αλήθεια είναι ότι κανένα ιστορικό γεγονός δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο. Αλλά το ότι η απόδοση του πραξικοπήματος στον βασιλιά είναι μια ανοησία αποδεικνύεται από το γεγονός ότι εάν ήταν έτσι το πραξικόπημα θα είχε πετύχει. Η αλήθεια βρίσκεται στο προφανές. Ηταν ο βασιλιάς που σταμάτησε τους πραξικοπηματίες αξιοποιώντας το τελευταίο χαρτί ενός βασιλιά χωρίς εξουσία: αυτό που διέθετε ως συμβολικός αρχηγός του στρατού και κληρονόμος του Φράνκο. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι πριν από το πραξικόπημα δεν είχε διαπράξει λάθη. Εκανε πολλά λάθη, πολλά από τα οποία ήταν σημαντικά. Αλλά δεν ήταν ο μόνος. Λάθη έκαναν και πολλοί πολιτικοί ηγέτες. Ηταν όλα αυτά τα λάθη, και όχι μόνο του βασιλιά, που οδήγησαν στο πραξικόπημα.

Οι ενέργειες που έκανε ο βασιλιάς για να σταματήσει το πραξικόπημα δεν ήταν όλες άμεμπτες. Αλλά είναι βέβαιο ότι με αυτές τις ενέργειες σώθηκε η δημοκρατία. Αρκεί αυτό για να του είμαστε ευγνώμονες. Επιτρέψτε μου να διευκρινίσω ότι δεν είμαι μοναρχικός. Πολλοί της γενιάς μου αποδίδουν όλα τα κακά του παρόντος στις ανεπάρκειες της περιόδου της μετάβασης. Κατά τη γνώμη μου, αυτή είναι μια υποκριτική και άκοπη προσέγγιση: η μετάβαση ήταν αναμφίβολα ένα τέχνασμα, αλλά πρέπει να είναι κανείς τρελός για μην προτιμάει αυτό το τέχνασμα από έναν καταστροφικό εμφύλιο που όλος ο κόσμος περίμενε ότι θα γινόταν μετά το τέλος της δικτατορίας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα σχεδόν σαράντα χρόνια της βασιλείας του Χουάν Κάρλος ήταν τα καλύτερα στη σύγχρονη Ιστορία της Ισπανίας και ότι αυτή η περίοδος συμπίπτει με τη μεγαλύτερη ελευθερία και ευημερία που είχαμε ποτέ.