Τα παιδιά ήρθαν νωρίς και μας έφεραν πιο κοντά. Ολοκληρωθήκαμε. Ισως έπαιξε ρόλο ότι ο Μιχάλης βοηθούσε αρκετά, ξενυχτούσε μαζί μου και με υποστήριζε.
Το μυστικό στον γάμο είναι να κάνουν και οι δύο αμοιβαίους συμβιβασμούς και να λύνονται τα προβλήματα τη στιγμή που δημιουργούνται. Δεν πρέπει να υπάρχει αποξένωση και το ζευγάρι να πέφτει στο κρεβάτι τσακωμένο, με μούτρα. Πρέπει να ξέρουμε τι ζητάμε αλλά και τι μπορούμε να δώσουμε στον γάμο μας.
Γνωριστήκαμε το καλοκαίρι του 1992 σε μια παραλία στην Κόρινθο. Αν και παλαιότερα είχαμε ανταλλάξει κάποιες ματιές, δεν είχε τύχει να μιλήσουμε ποτέ ώς τη στιγμή που μας γνώρισαν οι ανιψιές του. Το πρώτο ραντεβού κανονίστηκε πολύ γρήγορα: αφού με ρώτησε τι ζώδιο είμαι, μου υποσχέθηκε πως θα μου εξηγούσε περισσότερα για τον Ζυγό το βράδυ που θα πηγαίναμε για χορό. Συναντηθήκαμε και κάπως έτσι ξεκίνησαν όλα.
Με τα χρόνια η σχέση μας πάει προς το καλύτερο. Η αγάπη μας γίνεται πιο βαθιά και έντονη, έχουμε περισσότερη εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλον και πολλή κατανόηση. Πλέον, όπως λέει και ο Ντάνι, μιλάμε με τα μάτια.
Τα παιδιά παίζουν και αυτά τον ρόλο τους στη σχέση μας. Με τον μεγάλο μας γιο τα πράγματα ήταν κάπως πιο δύσκολα γιατί άλλαξαν απότομα οι προτεραιότητες. Ο Ντάνι όμως έδειχνε κατανόηση και ήταν υπομονετικός, παρ’ όλο που μπήκε σε δεύτερη μοίρα. Με τον μικρό μας γιο τα πράγματα ήταν πιο εύκολα γιατί ήμασταν και εμείς πιο ώριμοι.
Το μυστικό στον γάμο είναι να μη θεωρείς τον άλλον δεδομένο. Να μην αφήνεις τη ρουτίνα να τρυπώσει στη σχέση, να κάνεις μικρές εκπλήξεις στον σύντροφό σου και να βρίσκεις χρόνο πότε πότε μόνο για εσένα και αυτόν.
Κρίσεις δεν έχουμε περάσει μεγάλες. Δύσκολες στιγμές έχουν υπάρξει, όπως σε κάθε ζευγάρι. Δεν συγκρουστήκαμε όμως ποτέ. Ο ένας πάντα στήριζε τον άλλον με όλες του τις δυνάμεις και λίγο χιούμορ. Βοηθάει κι αυτό.
Γνωριστήκαμε όταν πήγα το 1968 στο θέατρο μια μέρα και είδα τη γυναίκα μου να παίζει. Βγήκαμε μια-δυο φορές και μετά ήρθε ο έρωτας. Προτού παντρευτούμε μείναμε μαζί δέκα χρόνια. Αναρωτιόντουσαν πώς και με τόσες γυναίκες γύρω μου έμεινα μονογαμικός, αλλά όταν έχεις τον έρωτα ως ένα μεγάλο πάθος δεν πρέπει να τον προδίδεις.
Με τα χρόνια η σχέση δεν άλλαξε τόσο, αλλά ο έρωτας έγινε αγάπη. Ο ένας συμπαρίσταται στον άλλον. Ο,τι έχω κάνει ώς τώρα το οφείλω στη Ρένα, η οποία ως φιλόλογος και ηθοποιός που διαβάζει πολλά βιβλία μού λέει ποιο έργο να κάνω. Για παράδειγμα, εκείνη μου υπέδειξε τα «Βαμμένα κόκκινα μαλλιά» και την «Πρόβα νυφικού». Εχουμε μεγάλη πνευματική σχέση.
Το παιδί άλλαξε αρκετά τη σχέση μας. Βέβαια τώρα ο γιος μας είναι 45 χρονών, παντρεμένος στην Κρήτη. Ηταν μεγάλο λάθος που δεν κάναμε και δεύτερο και τρίτο παιδί. Ηθελα πάντα μια κόρη γιατί μόνο από κόρη θα πιεις καφέ στα γεράματα.
Το μυστικό στον γάμο κρύβεται στο να είναι και οι δύο αληθινοί και γνήσιοι και να ξέρουν να συγχωρούν. Ολα λύνονται αν συνειδητοποιήσει το ζευγάρι ότι είμαστε εύθραυστοι, τυχαίοι και πρέπει να σκεφτόμαστε πιο λογικά.
Γνωριστήκαμε: Με τον Αλέξανδρο ανταμωθήκαμε πρώτη φορά στο γραφείο του. Είχα πάει για μια πολύ σοβαρή υπόθεσή μου. Στις επόμενες συναντήσεις μας, πάντα στο γραφείο του, μου ζήτησε να βγούμε. Με φλέρταρε και ήταν αποφασισμένος να πετύχει αυτό που ήθελε. Λίγους μήνες μετά ήμασταν παντρεμένοι.
Με τα χρόνια: Οπως σε κάθε σχέση, έτσι και στη δική μας, περνώντας τα χρόνια, έπρεπε να υπερβούμε τον θυελλώδη ενθουσιασμό της πρώτης περιόδου και την ίδια τη φθορά του χρόνου. Γιατί μετά έρχεται η αγάπη. Η συντροφικότητα. Η συμπόρευση. Ο άθλος να «επιβιώσεις» από τη θύελλα του έρωτα γίνεται άθλος να αγαπήσεις, να είσαι δηλαδή κάπου έξω, πάνω και πέρα από τον έρωτα. Αυτό καταφέραμε με τον Αλέξανδρο.
Τα παιδιά: Το παιδί δεν ήταν καθοριστικός παράγοντας της συμπόρευσής μας. Ηταν για μας μια μεγάλη ευτυχία, μια πολύ όμορφη στιγμή, αλλά δεν ήταν αυτό που μας βοήθησε να υπερβούμε τον χρόνο, τη φθορά, την καθημερινότητα, τα προβλήματα. Γιατί τα παιδιά, γενικά, μπορεί να ενώσουν αλλά και να απομακρύνουν δύο ανθρώπους. Πολλές φορές οι γυναίκες αφιερώνονται αποκλειστικά στα παιδιά και παραμελούν τον σύντροφό τους. Οι άνδρες όμως είναι μεγάλα μωρά και ζητάνε συνέχεια τρυφερότητα και φροντίδα.
Τα μυστικά: Δεν υπάρχουν ούτε μυστικά ούτε συνταγές.
Οι κρίσεις: Ξεπερνιούνται με αμοιβαία κατανόηση και πολλή ταπείνωση. Πείσματα στην αγάπη δεν χωράνε. Στα προβλήματα, που υπήρξαν πολλά όπως σε όλα τα ζευγάρια, δεν υπήρξαν λύσεις, υπήρξαν υπερβάσεις. Και κυρίως το ότι είχαμε κοινό προσανατολισμό.
Γνωριστήκαμε όταν η Εύη ως νεαρή δημοσιογράφος ήρθε να μου πάρει συνέντευξη. Το μαγνητοφωνάκι της όμως δεν είχε μπαταρίες και έτσι δεν έγραψε τίποτα από όσα είχα πει. Εκείνη βέβαια δεν είχε πονηρές προθέσεις. Μου είπε μάλιστα πως θυμόταν όλα όσα είχαμε κουβεντιάσει. Εγώ όμως επέμενα να τα ξαναπούμε, μου άρεσε κιόλας, και κάπως έτσι την πάτησε για πάντα.
Με τα χρόνια η σχέση μας έχει ωριμάσει, η ποιότητά της έχει αλλάξει. Είναι απαραίτητο άλλωστε, δεν μπορεί να μείνει για πάντα σε νηπιακό στάδιο. Οποιος πει ότι με τα χρόνια δεν έρχεται και η κόπωση λέει ψέματα. Αν όμως θέλεις να μείνεις με τον σύντροφό σου και να μη χωρίσεις ούτε λεπτό, υπάρχουν τρόποι να το κάνεις. Σε βοηθά το ένστικτο. Δεν υπάρχει ένα «χάπι» για όλες τις περιπτώσεις.
Τα παιδιά καθορίζουν μια συμβίωση. Σε πολλές περιπτώσεις είναι το άλλοθι για να μείνει μαζί ένα ζευγάρι. Τα δικά μου παιδιά σαφώς άλλαξαν και έσωσαν κάποιες φορές τη σχέση μου με τη μητέρα τους. Ο Νικηφόρος και ο Γιάννης είναι πολύ ώριμοι και μόνο καλό μας έχουν κάνει.
Το μυστικό ενός γάμου κρύβεται στην ανανέωση της σχέσης, στην ελευθερία, στον σεβασμό και στη στωικότητα. Τα ζευγάρια δεν πρέπει να ξεχνούν πως έναν άνθρωπο τον παντρευόμαστε όχι για να τον αλλάξουμε αλλά για να αλλάξει εμάς. Να γεμίσει τα κενά και τις αδυναμίες μας. Να μας συμπληρώσει.
Γνωριστήκαμε πριν από 27 χρόνια στο θέατρο, όπως συμβαίνει σχεδόν με όλους τους ηθοποιούς που ερωτεύονται ηθοποιούς. Παίζαμε τότε μαζί στο Θεσσαλικό Θέατρο στο έργο της Λούλας Αναγνωστάκη «Κασέτα». Αν δεν υπήρχε έρωτας, δύσκολα θα κρατούσε αυτή η σχέση τόσα χρόνια.
Με τα χρόνια η σχέση μας εξελίσσεται. Περνά από τη μετεφηβική κατάσταση σε φάση ωρίμασης. Αποκτάς μεγαλύτερη κατανόηση για τον σύντροφό σου, συμβιβάζεσαι με τα ελαττώματά του, που πλέον δεν έχουν τόσο αιχμηρές «γωνίες» όπως παλαιότερα, και αγαπάς περισσότερο τα θετικά στοιχεία του χαρακτήρα του. Εγώ στην Κάτια αγαπώ και εκτιμώ πολύ την υπομονή της.
Τα παιδιά αλλάζουν τη σχέση του ζευγαριού και είναι αφορμή για χωρισμό σε αρκετές περιπτώσεις. Είναι όμως και μια επιβεβαίωση ότι πορευόμαστε καλά μαζί.
Μυστικά στον γάμο δεν υπάρχουν. Κάθε γάμος άλλωστε είναι μια εξατομικευμένη περίπτωση. Δεν έχει συνταγή, όπως ακριβώς και το θέατρο. Η ελευθερία, όμως, η συντροφικότητα και ο σεβασμός είναι βασικά στοιχεία σε μια σχέση αγάπης.
Δυσκολίες πάντα υπάρχουν σε ένα ζευγάρι. Εμείς δεν αποτελούμε εξαίρεση. Οταν όμως εμφανιστούν στην κοινή πορεία με τον άνθρωπό σου αποδεικνύεται τελικά αν αξίζει να είναι δίπλα σου και εσύ δίπλα του.
Γνωριστήκαμε και αρραβωνιαστήκαμε το 1963. Δύο χρόνια αργότερα παντρευτήκαμε. Αφού συναντηθήκαμε σε κάποιες γιορτές στο χωριό και άρεσε ο ένας στον άλλον, μίλησα με τον πατέρα της, ο οποίος καταγόταν και αυτός όπως και εγώ από το Καλοσκόπι Φωκίδας, και αποφασίσαμε έκτοτε να είμαστε μαζί. Ηταν ένα μείγμα έρωτα και προξενιού που, όπως αποδείχθηκε, δούλεψε καλά.
Με τα χρόνια μάθαμε καλύτερα ο ένας τον άλλον. Μπορεί για παράδειγμα ο Αλέκος να μην εκδηλώνεται, ξέρω όμως ότι με αγαπάει με τον τρόπο του. Την τελευταία φορά που αρρώστησα μου συμπαραστάθηκε πολύ. Δεν μπορώ να ξεχάσω πώς έτρεχε να μου φέρει τα φάρμακα και ό,τι άλλο χρειαζόμουν.
Τα παιδιά δένουν τη σχέση του ζευγαριού. Φέρνουν όμως και ανατροπές. Στο πρώτο μας παιδί αφοσιώθηκα πολύ και παραμέλησα για λίγο τον Αλέκο. Του κακοφάνηκε, αλλά σύντομα πάλι βρήκαμε τις ισορροπίες μας.
Τα μυστικά του γάμου δεν είναι άλλα από την υπομονή, την ειλικρίνεια, τις αμοιβαίες υποχωρήσεις και την αλληλοκατανόηση. Κανείς μας άλλωστε δεν είναι τέλειος.
Οι κρίσεις και οι δυσκολίες φέρνουν πιο κοντά το ζευγάρι. Είναι οι στιγμές που σε κάνουν να λες «με αυτόν τον άνθρωπο θα είμαι για πάντα μαζί». Ο χαμός ενός από τα δύο παιδιά μας ήταν η πιο άσχημη στιγμή μας. Πέρα, όμως, από τον θάνατο τίποτα άλλο δεν θεωρούμε δύσκολο. Ολα τα άλλα προσπερνιούνται.
…και η σύγχρονη εφαρμογή του έρωτα
Για να μείνει ένα ζευγάρι παντρεμένο για πολλές δεκαετίες δεν θέλει τόσο κόπο όσο τρόπο, ώστε να καταφέρει να ξεπεράσει ανώδυνα τα εμπόδια και τα προβλήματα που δημιουργούνται στη σχέση με την πάροδο των χρόνων. Στην εποχή της πληροφορίας, ωστόσο, που ένα μεγάλο κομμάτι της καθημερινότητας των ανθρώπων εξαρτάται από τις ηλεκτρονικές συσκευές, οι ισορροπίες αλλάζουν και γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο το να βρει κάποιος το ιδανικό άλλο του μισό. Ετσι, ακόμα και το κομμάτι του έρωτα περνάει κι αυτό πλέον από μια εφαρμογή για έξυπνα κινητά.
Οι σύγχρονοι singles που έχουν απελπιστεί από τους ακατάλληλους συντρόφους του παρελθόντος και δεν αντέχουν να ξαναπεράσουν το μαρτύριο του δείπνου, όπου τους καλούν φίλοι και εντελώς τυχαία στην παρέα έρχεται και κάποιος γνωστός γνωστού που χώρισε πρόσφατα, έχουν πλέον ένα ηλεκτρονικό «αποκούμπι». Πρόκειται για εφαρμογές όπως το Tinder, το οποίο τους τελευταίους μήνες έχει γίνει αρκετά δημοφιλές.
Η λογική του άλλωστε είναι σχετικά απλή: Μετά την εγγραφή στην υπηρεσία, ο χρήστης περιηγείται τους καταλόγους των μελών του και επιλέγει ανάμεσα σε φωτογραφίες και σύντομα βιογραφικά εκείνον ή εκείνη που νομίζει ότι του ταιριάζει. Το έτερον ήμισυ λαμβάνει μια σχετική ειδοποίηση και αν κι αυτό ανταποκριθεί στο κάλεσμα, τότε μπαίνουν σε μια κοινή συνομιλία για να προχωρήσουν μόνοι τους παρακάτω. Κάτι σαν speed dating λοιπόν, χωρίς ωστόσο την άβολη συζήτηση.
Η πρωτοτυπία του Tinder είναι πως αν κάποιος δεν αποδεχτεί την πρόσκληση σε κουβέντα, αυτός που τον επέλεξε δεν ενημερώνεται ποτέ για την άρνηση, οπότε γλιτώνει την απογοήτευση. Μέχρι στιγμής έχουν γίνει 50 εκατομμύρια «e-συνοικέσια», αριθμός που μεγαλώνει καθημερινά. Αλλωστε, όπως υποστηρίζει και πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύουν οι βρετανικοί «Τάιμς», 38% των αναγνωστών τους γνώρισαν τον σύντροφό τους μέσω Διαδικτύου.
Κερκ Ντάγκλας –Αν Μπάιντενς [60 χρόνια]
αλλά στο πρόσωπο της Αν του βρήκε την αιώνια σύντροφό του.
Πολ Νιούμαν –Τζόαν Γούντγουορντ [50 χρόνια]
Μέριλ Στριπ –Ντον Γκάμερ [36 χρόνια]
Τζεφ Μπρίτζες –Σούσαν Γκέστον [37 χρόνια]
Μπλέικ Εντουαρντς –Τζούλι Αντριους [41 χρόνια]
Σον Κόνερι –Μισελίν Ρόκεμπρουν [39 χρόνια]
Αν και ο 83χρονος σήμερα ηθοποιός στα νιάτα του ήταν μεγάλος γυναικοκατακτητής, η γαλλομαροκινή ζωγράφος κατάφερε να του κλέψει την καρδιά αλλά όχι να του χαρίσει ένα παιδί.