Από την κακή στάση του σώματος έως την δυσφορία όταν κτυπούν τις πλέον ακατάλληλες ώρες, η κακή χρήση των κινητών τηλεφώνων μπορεί να δοκιμάσει πολύ περισσότερα από τις σχέσεις μας.

Πρόσφατη έρευνα της Nokia έδειξε ότι πολλοί χρήστες ελέγχουν το smartphones τους έως και 150 φορές την ημέρα, ενώ το περασμένο καλοκαίρι άλλη δημοσκόπηση έδειξε πως ο ένας στους δέκα ενήλικες κάνει σεξ με το κινητό στο χέρι και άλλοι τόσοι δεν τον αποχωρίζονται ούτε καν όταν κάνουν μπάνιο.

Για τους ειδικούς, αυτού του είδους οι συμπεριφορές υποδηλώνουν εξάρτηση. «Οι άνθρωποι που εκδηλώνουν τέτοιου είδους συμπεριφορές συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα ελέγχου της παρορμητικότητάς τους, απόσπαση της προσοχής ή ανάγκη για άμεση επιβράβευση», λέει στην εφημερίδα «DailyMail» ο δρ Φίλ Ρηντ, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σουώνσι και ειδικός σε θέματα εθισμού στα ψηφιακά μέσα.

Επιπλέον, «μπορεί να κάνουν διαταραγμένο ύπνο, να μπαίνουν στον πειρασμό να πουν ψέματα για την χρήση του κινητού ενώπιον των φίλων ή της οικογένειάς τους, να το ελέγχουν κρυφά σε διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις και να αγχώνονται όταν δεν το έχουν δίπλα τους».

Οι πάσχοντες μπορεί επίσης να εκδηλώνουν εκνευρισμό ή κακοδιαθεσία όταν ξεχνάνε το κινητό τους στο σπίτι ή να απομονώνονται ολοένα περισσότερο από τους αληθινούς ανθρώπους και να εμφανίσουν κατάθλιψη.

Εκτός, όμως, από τους ψυχικούς κινδύνους, πολυάριθμοι είναι και οι σωματικοί. Να ποιοι είναι μερικοί από τους σημαντικότερους, σύμφωνα με τις έως τώρα μελέτες.

* Νομοφοβία. Η νομοφοβία (σύντμηση των αγγλικών λέξεων No-mobile-phone-phobia) είναι ένας όρος που πρωτοεμφανίστηκε σε έρευνα των βρετανικών ταχυδρομείων και περιγράφει το άγχος που έχουν πολλοί χρήστες όταν χάνουν το κινητό τους, ξεμένουν από μπαταρία ή μονάδες, καθώς και όταν δεν έχουν κάλυψη δικτύου.

Σύμφωνα με την βρετανική έρευνα, το σχεδόν 53% των χρηστών έχουν αυτή τη φοβία, με τις γυναίκες να πάσχουν συχνότερα από τους άντρες. Οι πάσχοντες ελέγχουν συνεχώς το κινητό τους, το φορτίζουν όλη την ώρα, δεν το κλείνουν ποτέ και το παίρνουν μαζί τους ακόμα και στο μπάνιο.

Η νομοφοβία είναι συχνότερη στις ηλικίες 18-34 ετών: το 72% των χρηστών σε αυτή την ηλικιακή ομάδα βρίσκονται νυχθημερόν σε απόσταση μικρότερη από 1,5 μέτρο από το κινητό τους.

* Sleeptexting. Μερικοί χρήστες είναι τόσο «κολλημένοι» με το κινητό τους, ώστε στέλνουν γραπτά μηνύματα ακόμα και όταν… κοιμούνται. Το φαινόμενο του sleeptexting συνήθως εκδηλώνεται μέσα στις πρώτες δύο ώρες από τη στιγμή που πέφτει κάποιος για ύπνο, ενώ οι πάσχοντες δεν ξέρουν ότι πληκτρολογούν την ώρα που κοιμούνται.

Αν και η πρώτη συνέπειά του είναι η προφανής (δηλαδή να δημιουργηθεί κάποιο πρόβλημα με τον παραλήπτη του SMS), πολύ μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η διαταραχή του ύπνου καθ’ εαυτού και ιδίως του σταδίου του βαθέως ύπνου, το οποίο παίζει καθοριστικό ρόλο σε βασικές εγκεφαλικές λειτουργίες. Εξαιτίας αυτής της διαταραχής πολλοί πάσχοντες νιώθουν εξουθενωμένοι το επόμενο πρωί.

* Σύνδρομο φανταστικών δονήσεων. Πρόκειται για την αίσθηση ότι δονείται το κινητό, όταν στην πραγματικότητα κανείς δεν καλεί ούτε έχει στήλη μήνυμα. Προσβάλλει την πλειονότητα των χρηστών των κινητών, οι οποίοι έχουν συνηθίσει τόσο πολύ την δόνηση του κινητού τους, ώστε ο εγκέφαλός τους αντιδρά σαν να συμβαίνει.

Οι ειδικοί λένε ότι οι φανταστικές δονήσεις είναι επακόλουθο του άγχους της αναμονής. Υπολογίζεται ότι το 68% των χρηστών κινητών πάσχουν από αυτό το σύνδρομο, με το 87% εξ αυτών να αισθάνονται τη φανταστική δόνηση τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα και το 13% καθημερινά.

* Ναυτία των κινητών. Είναι η ναυτία της σύγχρονης εποχής και αποτελεί παρενέργεια των τρισδιάστατων χαρακτηριστικών των iPhones και των iPads. Η ναυτία αυτή οφείλεται σε έλλειψη συγχρονισμού μεταξύ των ματιών και της κίνησης όπως την αντιλαμβάνεται το σύστημα ισορροπίας του οργανισμού.

Ουσιαστικά εμφανίζεται όταν ο εγκέφαλος «πιστεύει» ότι ο χρήστης κινείται, μολονότι αυτός παραμένει ακίνητος. Εκτός από ναυτία, η έλλειψη συγχρονισμού προκαλεί επίσης κόπωση των ματιών και ίλιγγο.

Η λύση σε αυτό το πρόβλημα είναι να αλλάξει κανείς τα settings του κινητού του ή να κοιτάζει κάπου μακριά, στον ορίζοντα, για λίγα λεπτά.

* Τενοντίτιδα των SMS. Τα υπερβολικά πολλά παιχνίδια και SMS μπορεί να προκαλέσουν αισθήματα πόνου και κράμπες στα δάκτυλα, τον καρπό και τον πήχη.

Τα συμπτώματα αυτά αποτελούν ενδείξεις τενοντίτιδας, που οφείλεται στις μονότονες κινήσεις – κινήσεις που κατά κανόνα γίνονται με τον αντίχειρα, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να κάνει με τις ώρες μία κίνηση που δεν του είναι διόλου φυσιολογική.

Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι το 43% των μανιωδών χρηστών κινητών τηλεφώνων παρουσίασαν πόνο στον αντίχειρα κάποια στιγμή την τελευταία πενταετία.

Επιπλέον, οι μισοί χρήστες των smartphones εκδηλώνουν κόπωση του αντίχειρα εξαιτίας του κινητού και το 41% λένε ότι συχνά αναγκάζονται να ξεκουράσουν λίγο τον αντίχειρά τους για να μπορέσουν να ολοκληρώσουν το παιχνίδι ή το SMS που γράφουν.

* Αυχενοπάθεια. Η πάθηση αυτή περιγράφει τον πόνο που νιώθει κάποιος στον αυχένα, το κεφάλι και τους ώμους έπειτα από την πολύωρη παραμονή με (ακούσια) σκυμμένο τον κορμό προς τα εμπρός. Το ανθρώπινο κεφάλι ζυγίζει σχεδόν πέντε κιλά και έτσι, όταν κάποιος σκύβει με τις ώρες, ασκούνται πρόσθετες πιέσεις στην σπονδυλική στήλη, οι οποίες προκαλούν πόνο.

Σύμφωνα με βρετανική έρευνα, πάνω από οκτώ στους δέκα νεαρούς (ηλικίες 18-24 ετών) χρήστες κινητών έχουν εκδηλώσει συμπτώματα αυχενοπάθειας κάποια στιγμή κατά το τελευταίο έτος.

Αιτία γι’ αυτό είναι ότι ο μέσος νέος σήμερα περνάει σχεδόν 9 ώρες την ημέρα μπροστά σε μία οθόνη – και σχεδόν επτά στους δέκα δεν δίνουν καμία σημασία στη στάση που έχει το σώμα της την ώρα που διαβάζουν, γράφουν ή παίζουν.

* Εξελισσόμενη μυωπία. Αν και η όραση κανονικά σταθεροποιείται σε ηλικία περίπου 21 ετών, οι ειδικοί βλέπουν ολοένα περισσότερους νέους με μυωπία που εξελίσσεται πολύ πέραν αυτής της ηλικίας.

Ο δρ Ντέιβιντ Άλαμπαϊ, ιδρυτής της Οφθαλμολογικής Κλινικής Focus, στο Λονδίνο, λέει ότι ο αριθμός των ανθρώπων με εξελισσόμενη μυωπία έχει αυξηθεί κατά 35% τις τελευταίες δεκαετίες. Αιτία γι’ αυτό είναι η πολύωρη εστίαση των ματιών σε μία οθόνη (του κινητού, αλλά και των κομπιούτερ και της τηλεόρασης).

Όπως εξηγεί, όταν εστιάζονται τα μάτια σε μία οθόνη που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση, τα γονίδια που ελέγχουν τη μυωπία παραμένουν ενεργά και έτσι η οφθαλμοπάθεια δεν σταθεροποιείται όπως αιώνες τώρα συνέβαινε. «Παλιά η μυωπία αυξανόταν μέχρι τα 21-22 χρόνια, αλλά πλέον βλέπουν ασθενείς που χρειάζονται καινούργια γυαλιά και στα 30 ή και στα 40 τους ακόμα», τονίζει.

* Ξηροφθαλμία. Η ξηρότητα των ματιών επίσης είναι συχνό φαινόμενο σε όσους κοιτάζουν μετ’ επιτάσεως μία οθόνη. Όταν «καρφώνουμε» κάπου τα μάτια μας, ο ρυθμός του βλεφαρίσματος μειώνεται κατά το ένα τρίτο, με συνέπεια να εξατμίζονται περισσότερα δάκρυα και έτσι να ξεραίνονται τα μάτια.

Τι να κάνετε

Καλά όλ’ αυτά, αλλά τι πρέπει να κάνουν οι χρήστες; Ο δρ Ρηντ παρέχει τις εξής συμβουλές:

* Μην ελέγχεται το Facebook και τα email σας στο κρεβάτι. Ο φωτισμός της οθόνης από τα κινητά μπορεί να αναστείλει την παραγωγή της ορμόνης του ύπνου, της μελατονίνης.

* Να κλείνετε τα κινητά και τα κομπιούτερ μία ώρα πριν μπείτε για ύπνο – και να τα ανοίγετε αρκετή ώρα μετά την πρωινή έγερση.

* Μην παίρνετε μαζί τον φορτιστή του κινητού, ώστε να αναγκασθείτε να χρησιμοποιείτε με φειδώ το κινητό σας.

* Να παίρνετε μαζί ένα βιβλίο για τις διαδρομές με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, ώστε να μην παίζετε με το κινητό σας.

* Αρχίστε ένα ημερολόγιο στο οποίο θα γράφετε κάθε φορά που κάνετε κάτι με το κινητό σας – από το να μιλήσετε έως το να βάλετε μουσική – και πόση ώρα ασχοληθήκατε με αυτό. Ίσως αν δείτε πόσες ώρες σας «τρώει» το κινητό, να θέσετε υπό έλεγχο την χρήση του.