Από την πρώτη ημέρα που οι Ελληνίδες άναψαν τσιγάρο, λίγο παραπάνω από έναν αιώνα πριν, αυτή τους η πράξη συνδέθηκε με τη γυναικεία χειραφέτηση. Δεν ήταν δε τυχαίο ότι το κάπνισμα ως σπάσιμο ταμπού και κατάρριψη ενός οχυρού ανδρικού βρήκε θέση πρώτα στην (αγαπημένη του ελληνικού κοινού) οπερέτα.
Στη θρυλική επιθεώρηση-οπερέτα «Παναθήναια» του 1908, με τη μεγάλη σταρ της εποχής Μαρίκα Κοτοπούλη, τοποθετείται η πρώτη δημόσια διατυμπάνιση της καπνιστικής… επανάστασης: το τραγούδι «Εγώ είμαι η νέα γυναίκα / που θα καπνίζω / και θα ψηφίζω», ένα φοξ του μετρ της ελληνικής οπερέτας Θεόφραστου Σακελλαρίδη, σε στίχους Γιώργου Τσοκόπουλου – Μπάμπη Αννινου, έγινε σύμβολο και πέρασε από χείλη σε χείλη, λίγους μήνες προτού στην Ελλάδα εισαχθεί η πρώτη σιγαροποιητική μηχανή από τους βιομηχάνους Βάρκα και Καραβασίλη. Και προτού εμφανιστούν οι ξεμπράτσωτες και ξεκάλτσωτες εγχώριες «σουφραζέτες». Η δε ηχογράφηση με τη Σωτηρία Ιατρίδου είχε γίνει μεγάλο σουξέ και σημαία χειραφέτησης, όταν οι Ελληνίδες άρχισαν να γίνονται εργάτριες σε καπνεργοστάσια, πωλήτριες, ακόμη και οδηγοί λεωφορείων.
Και ενώ το τσιγάρο εν γένει αναδυόταν ως… καπνός από τους τεκέδες και τα καταγώγια για να ξεφύγει από το περιθώριο και να φθάσει ώς τα σαλόνια, χάρη στα αμέτρητα «καπνιστικά» ρεμπέτικα, στην οπερέτα γράφτηκε η επόμενη πράξη αυτής της ιστορίας.
Η καλλίπυγη, όμορφη ξανθιά Ζωζώ Νταλμάς εκτός από δεινή χορεύτρια, τραγουδίστρια και σταρ της οπερέτας έγινε και σύμβολο του λάιφσταϊλ, λανσάροντας από τις πρώτες και το κόκκινο κραγιόν. Κι εκεί που η θηλυκότητα συνδυάστηκε με τη χειραφέτηση του τσιγάρου (η Νταλμάς υπήρξε μανιώδης καπνίστρια ώς το τέλος, το 1988) και η θυελλώδης ερωτική της σχέση με τον Κεμάλ Ατατούρκ σηματοδότησε το πρώτο εκρηκτικό ελληνικό κουτσομπολιό, η καλλονή από την Πόλη πέρασε από τα εξώφυλλα των πρώτων λάιφσταϊλ περιοδικών στις διαφημίσεις σιγαρέτων (πάντα με ένα τσιγάρο στο χέρι) και στο κουτί των άφιλτρων Σαντέ.
Δεν άργησε δε το τσιγάρο να γίνει και ερωτική πρόσκληση, με την Καίτη Γκρέυ να τραγουδάει το «Αναψε το τσιγάρο, δώσ’ μου φωτιά» των Γεράσιμου Κλουβάτου – Χαράλαμπου Βασιλειάδη, την ώρα που η μανιώδης καπνίστρια Μελίνα Μερκούρη συνδύαζε τη χειραφέτηση με τα πιο… ελεύθερα ήθη στην εμβληματική «Στέλλα» του Μιχάλη Κακογιάννη ώς τις Κάννες. Ομως ήδη από το 1952 στην κινηματογραφική «Αγνή του λιμανιού» είχε λανσαριστεί το κάπνισμα ως συνήθεια για… τροτέζες. Οπως για τη Μάρω Κοντού στο «Κάθαρμα», αλλά και στα «Κόκκινα φανάρια» του Βασίλη Γεωργιάδη.
Δεν άργησε ωστόσο να λανσαριστεί και η τάση της ντερμπεντέρισσας σε τραγούδια και σινεμά. «Στο ‘να χέρι το τσιγάρο, στ’ άλλο χέρι το μπεγλέρι» τραγουδούσε η Μαίρη Χρονοπούλου ως μαγκίτισσα «Κυρία στα μπουζούκια», την ώρα που η Μάρθα Καραγιάννη δανειζόταν τη μακριά πίπα για τσιγάρο της «Τζίλντα» στην ελληνική οθόνη, η Τζένη Καρέζη κρατούσε τσιγάρο όπου στεκόταν κι όπου βρισκόταν, η Ρένα Βλαχοπούλου πλασαριζόταν ως θεριακλού «Χαρτοπαίκτρα», η Γεωργία Βασιλειάδου άναβε το ένα τσιγάρο μετά το άλλο ως «Θεία απ’ το Σικάγο» (τόπος των πρώτων αγώνων για τη γυναικεία χειραφέτηση) ψάχνοντας για γαμπρό στις ανιψιές της και όλες οι πρωταγωνίστριες του ελληνικού σινεμά κάπνιζαν –είτε στ’ αλήθεια, είτε έκαναν ότι κάπνιζαν επί της οθόνης. Ακόμη και η Αλίκη Βουγιουκλάκη στο «Δόλωμα», που αρπάζει και τον αναπτήρα του Αλέκου Αλεξανδράκη.
Στις επόμενες δεκαετίες το τσιγάρο περνάει στα χέρια των διανοούμενων γυναικών, που συνδυάζουν συνήθως τον λόγο και την τέχνη με ένα τσιγάρο στο χέρι. Η ποιήτρια Κική Δημουλά δεν το κρύβει, η συγγραφέας Ζυράννα Ζατέλη το δείχνει, η γλύπτρια Νάτα Μελά ζητά να φωτογραφιστεί με το τσιγάρο στο χέρι. Σύμβολα ενός διαφορετικού λάιφσταϊλ, την ώρα που η τηλεόραση λανσάρει θεριακλούδες στα σίριαλ: την Ντίνα Κώνστα στους «Δύο ξένους», τη Βίκυ Σταυροπούλου στο «Είσαι το ταίρι μου»…
Και την ώρα που οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Χερμπ Ρις με ημίγυμνα μοντέλα σε στάσεις… καπνίσματος φθάνουν και στην Ελλάδα, η φανατική αντικαπνίστρια Αλκηστη Πρωτοψάλτη εμφανίζεται με ανάλογο στυλ στη σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Παπαϊωάννου, με ένα τσιγάρο-σύμβολο στο χέρι «Σαν ηφαίστειο που ξυπνά» στα τέλη του ’90. Την ώρα που και οι κατά Διαμαντόπουλο φωτογραφίες του λάιφσταϊλ σχεδόν επιβάλλουν το τσιγάρο σε γυναικεία δάχτυλα, πάντα σε ασπρόμαυρο, και η Λιάνα Κανέλλη προκαλεί σεισμούς και σκανδαλάκια ανάβοντας τσιγάρο στα τηλεοπτικά πλατό, στον αέρα.
Εχει σβήσει πια ο απόηχος του σκανδάλου που είχε προκαλέσει το 1989 η σκηνοθετική επιμονή του Ρόμπερτ Στούρουα να ανάψει το πρώτο τσιγάρο στη θυμέλη του Αρχαίου Θεάτρου της Επιδαύρου, στον «Οιδίποδα τύραννο», στα χέρια της Αννας Μακράκη –αν και η θεωρούμενη ως κατακραυγή έπεσε στους ώμους της μανιώδους καπνίστριας Τζένης Καρέζη. Οδηγίες αντίστοιχες με αυτές που έδωσε πέρυσι ο Νίκος Μαστοράκης στη γυναικεία παρέα τής κατά Εθνικό Θέατρο «Τριλογίας του παραθερισμού» και που έχουν από τον Αντολφ Σαπίρο η Ζωή Λάσκαρη και η Βέρα Κρούσκα στην επικείμενη παράσταση «Ωραία χρόνια».
