Μία από τις παράξενες εικόνες που εντυπωσιάζουν έναν Δυτικό ο οποίος επισκέπτεται για πρώτη φορά κάποια χώρα της Υποσαχάριας Αφρικής είναι η διείσδυση της σύγχρονης τεχνολογίας ακόμη και σε χώρες όπου ο πληθυσμός υποσιτίζεται ή ζει στα όρια της φτώχειας. Στη Σενεγάλη, στο Κονγκό αλλά και στο Σουδάν ή στην Ουγκάντα το κινητό τηλέφωνο δεν συνιστά πολυτέλεια ούτε ένδειξη καταναλωτισμού. Η Αφρική αποτελεί πλέον μεγαλύτερη αγορά από την Ευρώπη ή τις Ηνωμένες Πολιτείες για τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας καθώς μετρά ήδη 650 εκατ. συσκευές κινητών σε ολόκληρη την ήπειρο.
Βέβαια πολλές από αυτές τις συσκευές αντιστοιχούν στους κατοίκους της Αιγύπτου, της Λιβύης ή της Αλγερίας, οι οποίοι άλλωστε άνοιξαν τον δρόμο για την Αραβική Ανοιξη κάνοντας χρήση των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης μέσω των νέων τεχνολογιών.
Ομως για τους κατοίκους της Υποσαχάριας Αφρικής το κινητό αποτελεί κάτι περισσότερο από μέσο επικοινωνίας. Οι πιο διαδεδομένες χρήσεις είναι η πληρωμή λογαριασμών, οι αγορές βασικών καταναλωτικών προϊόντων καθώς και η μεταφορά χρημάτων. Με άλλα λόγια, εκατομμύρια Αφρικανοί έχουν ανακαλύψει τα οφέλη του mobile banking προτού γνωρίσουν το σταθερό τηλέφωνο.
Η ταχύτατη διείσδυση της χρήσης κινητού πριν από την εγκατάσταση δικτύων σταθερής τηλεφωνίας μπορεί να είναι ένα από τα παράδοξα των αναπτυσσόμενων χωρών της Αφρικής, αλλά αποτελεί συγχρόνως και παράγοντα ανάπτυξης για αυτές τις οικονομίες. Και αυτό διότι πολύ απλά οι ίδιες χώρες εξοικονομούν τεράστια ποσά περνώντας απευθείας στην ψηφιακή εποχή χωρίς να επιβαρυνθούν με το κόστος εγκατάστασης υπόγειων δικτύων. Βέβαια στη συντριπτική πλειονότητά τους οι χρήστες ασύρματης τηλεφωνίας (περίπου 90%) χρησιμοποιούν συσκευές που θα έμοιαζαν «παλαιολιθικές» στα μάτια ενός νεαρού Ευρωπαίου. Μόλις το 2% των Αφρικανών διαθέτουν smartphone, όμως και οι υπόλοιποι κάνουν μια χαρά τη δουλειά τους με λιγότερο «έξυπνα» κινητά.
Από την άλλη πλευρά, τόσο ο βαθμός διείσδυσης του κινητού όσο και οι χρήσεις του ποικίλλουν σημαντικά από χώρα σε χώρα. Για παράδειγμα, στην Ερυθραία μόλις το 7% του πληθυσμού έχει σύνδεση κινητού τηλεφώνου, αντίθετα με τη Σενεγάλη όπου το 90% των κατοίκων έχει ένα (τουλάχιστον) κινητό. Ομως σχεδόν σε ολόκληρη την Αφρική το κινητό αποτελεί το βασικό αν όχι το μοναδικό μέσο πρόσβασης στο Διαδίκτυο, ελλείψει των ακριβότερων υπολογιστών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του παγκόσμιου οργανισμού παρόχων και εταιρειών κινητής τηλεφωνίας GSMA, η συνεχώς αυξανόμενη χρήση κινητών στις φτωχότερες χώρες της Αφρικής συμβάλλει κατά μισή ποσοστιαία μονάδα (0,5%) στο ετήσιο ΑΕΠ των χωρών ενώ η ανάπτυξη δικτύων 3G αυξάνει επίσης το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά 0,15%.
Ασφαλώς τα κινητά δεν αποτελούν πανάκεια για τα δομικά προβλήματα αυτών των οικονομιών ούτε μπορούν να αλλάξουν τις κοινωνίες. Επιταχύνουν ωστόσο την ανάπτυξη του τριτογενούς τομέα των υπηρεσιών, ακόμη κι αν στην πραγματικότητα πρόκειται για άλμα πάνω από τον τομέα της βιομηχανικής παραγωγής –που βέβαια παραμένει ελάχιστα αξιοποιημένος.
