Ενα νέο ντοκιμαντέρ, «Η πράξη του φόνου», ερευνά το πώς ο άνθρωπος είναι ικανός να διαπράττει μαζικές δολοφονίες, αναφερόμενο κυρίως στον θάνατο ενός εκατομμυρίου ανθρώπων στην Ινδονησία στα μέσα της δεκαετίας του ’60. Τότε έγινε μια φρικιαστική σφαγή που μου προκαλεί τις ίδιες απορίες με κάθε άλλη θηριωδία. Πώς άνθρωποι που όταν τους συνάντησα ενδιαφέρονταν μέχρι και για το γάλα στον καφέ μου ήταν ικανοί για τέτοιες κτηνωδίες;

Είναι πράγματι αξιοπερίεργο το γεγονός ότι άνθρωποι κατά τα άλλα καλοί και ευγενείς μπορεί να έχουν μια τόσο ειδεχθή στάση σε άλλα ζητήματα. Γι’ αυτό και σοκαρίστηκα όταν είδα στο ίδιο τμήμα των «Νιου Γιορκ Τάιμς» την κριτική για δύο ντοκιμαντέρ: το «Act of Killing» και το «Blackfish», το οποίο ασχολείται με την κακοποίηση της φάλαινας όρκας στο θαλάσσιο πάρκο Seaworld.

Οι φάλαινες αυτές είναι από τα εξυπνότερα θηλαστικά. Ομως αντί να βρίσκονται στο ελεύθερο φυσικό περιβάλλον, είναι φυλακισμένες στο θαλάσσιο πάρκο. Μόνο παράλογο δεν είναι λοιπόν να επιτίθενται στους εκπαιδευτές τους. Το πάρκο βγάζει εκατομμύρια από τα θεάματα με φάλαινες, οπότε λογικά αρνείται τις κατηγορίες για την κακομεταχείρισή τους. Και οι δουλέμποροι κάποτε έλεγαν ότι οι δούλοι ευχαριστιούνται τη σκλαβιά! Θα αναρωτηθούν άραγε οι επόμενες γενιές γιατί οι καλοί άνθρωποι του 21ου αιώνα φέρονταν έτσι ανήθικα στα ζώα;

Σίγουρα υπάρχει πρόοδος. Ο βασανισμός των ζώων, που πριν από αιώνες ήταν παιχνίδι, σήμερα θεωρείται έγκλημα. Πλέον γίνονται συζητήσεις για τα δικαιώματα των φυλακισμένων ζώων, περιορίζεται η χρήση πειραματόζωων και μεγάλες εταιρείες φαγητού ενδιαφέρονται για την προστασία των ζώων.

Η πρόκληση σήμερα είναι η βιομηχανία τροφίμων, που θυσιάζει τις συνθήκες διαβίωσης των ζώων στον βωμό του χαμηλού κόστους. Πρόσφατα η Βουλή των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ είχε το θράσος να τροποποιήσει το νομοσχέδιο για την αγροτική πολιτική, καταργώντας ουσιαστικά πολλούς πολιτειακούς νόμους προστασίας των ζώων στις φάρμες. Με ένα μόνο νομοθέτημα αναιρείται η πρόοδος είκοσι ετών.

Η αλήθεια είναι ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα τα δύο τελευταία χρόνια από τις μεγάλες εταιρείες στον τομέα των τροφίμων έπειτα από πιέσεις των καταναλωτών. Και στην Ευρώπη έχουν ληφθεί σημαντικά μέτρα προς τη σωστή κατεύθυνση, ενώ εντυπωσιακό είναι ότι στην Κίνα αναπτύσσεται δυναμικά ένα κίνημα για την προστασία των δικαιωμάτων των ζώων.

Εντάξει, παραδέχομαι την υποκρισία. Τρώω κρέας και χρησιμοποιώ φάκες για τα ποντίκια. Αλλά και τι μ’ αυτό; Και η στάση όλων μας ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι εξίσου υποκριτική.

Η παγκόσμια κοινότητα έχει διαβεί τον Ρουβίκωνα. Ολοι συμφωνούν ότι πρέπει να τεθούν όρια προστασίας των δικαιωμάτων των ζώων, και ας διαφωνούμε για το ποια πρέπει να είναι τα όρια αυτά. Και ας ελπίσουμε οι επόμενες γενιές να δείξουν κατανόηση και να αντιληφθούν, ακόμα και αν βασανίζονταν φάλαινες σε θαλάσσια πάρκα, ότι κινηθήκαμε προς τη σωστή κατεύθυνση.