Το 1974 όταν η νεαρή δικηγόρος Ευτέρπη Κουτζαμάνη έπαιρνε άδεια ασκήσεως επαγγέλματος από τον Δικηγορικό Σύλλογο της Μυτιλήνης, μάλλον δεν μπορούσε να φανταστεί ότι κλείνοντας την καριέρα της θα γινόταν η πρώτη εισαγγελέας του Αρείου Πάγου στην Ελλάδα. Το γραφείο του 4ου ορόφου στο Θέμιδος Μέλαθρον επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, όπου στεγάζεται ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, είχε γεμίσει από νωρίς χθες το πρωί με πολύχρωμα λουλούδια.
Ηταν λίγο μετά τις εννέα όταν η νέα εισαγγελέας του Ανωτάτου Δικαστηρίου πέρασε την πόρτα του Αρείου Πάγου. Μέχρι χθες, η κυρία Κουτζαμάνη μπορεί να εκτελούσε χρέη ανώτατου εισαγγελέα ύστερα από την αποχώρηση του προκατόχου της Ιωάννη Τέντε, αλλά για λόγους τάξεως μέχρι την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου είχε επιλέξει να ασκεί τα καθήκοντά της σε διπλανό γραφείο. Από χθες το πρωί μετακόμισε και επισήμως στο γραφείο, όπου θα φιλοξενείται τα επόμενα τρία χρόνια. Με την εμφάνισή της, δικαστικοί υπάλληλοι και συνάδελφοί της έσπευσαν να τη συγχαρούν. Ολοι είχαν μόνο καλές κουβέντες να πουν για τη νέα εισαγγελέα, η οποία –κατά γενική ομολογία –αναλαμβάνει τα ηνία σε μια χρονική συγκυρία δύσκολη για τη Δικαιοσύνη με εκκρεμείς πολλές και σοβαρές υποθέσεις.
Ωστόσο, το πρώτο στοίχημα –όπως λένε στον Αρειο Πάγο –το κέρδισε η κυρία Κουτζαμάνη τον μήνα που πέρασε εκτελώντας χρέη εισαγγελέα. Συνεργάστηκε άψογα με τους υπαλλήλους, που και η ίδια θεωρεί πολύτιμους συνεργάτες της, αλλά κέρδισε και την εμπιστοσύνη των ανδρών συναδέλφων της που στον Αρειο Πάγο αποτελούν την πλειονότητα.
Γεννημένη το 1949 η νέα εισαγγελέας μεγάλωσε στον Πολιχνίτο Λέσβου. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και μετά την αποφοίτησή της επέστρεψε στη γενέτειρά της όπου έκανε την απαραίτητη άσκηση ως δικηγόρος και πήρε άδεια ασκήσεως επαγγέλματος το 1974. Δικηγόρος ήταν και ο παππούς της.
Ενα χρόνο αργότερα περνάει με επιτυχία στον διαγωνισμό των έμμισθων παρέδρων και αρχίζει να ανεβαίνει ένα ένα τα σκαλοπάτια της ιεραρχίας του εισαγγελικού κλάδου. Οι εισαγγελίες της Δράμας, της Καλαμάτας, του Ναυπλίου, της Σπάρτης, με τελευταία των Αθηνών είναι μερικοί από τους σταθμούς της διαδρομής της.
Οι προβολείς έπεσαν πάνω της για πρώτη φορά όταν ανέβηκε στην έδρα του Πενταμελούς Εφετείου που δίκασε σε δεύτερο βαθμό την υπόθεση της 17 Νοέμβρη. Και παλαιότερα όμως, από τα χέρια της είχαν περάσει σοβαρές δικογραφίες, όπως εκείνη που αφορούσε το ριφιφί στην Τράπεζα Εργασίας. Το 2010 με απόφαση του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου του Αρείου Πάγου και του υπουργού Δικαιοσύνης ορίστηκε πρόεδρος της Πενταμελούς Επιτροπής για τον έλεγχο πόθεν έσχες, καθήκοντα που άσκησε μέχρι την κατάργηση της Επιτροπής.
Η πρώτη. Πάντως η πρώτη γυναίκα που φόρεσε την τήβεννο του ανώτατου δικαστή –στις αρχές της δεκαετίας του 1980 –ήταν η αρεοπαγίτης Αννα Αθανασιάδου, η οποία ήταν και η πρώτη γυναίκα δικαστής. Από τότε μέχρι σήμερα στον Αρειο Πάγο έχουν προαχθεί αρκετές γυναίκες. Η πρώτη όμως που έγινε πρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου ήταν η Ρένα Ασημακοπούλου, η οποία αποχώρησε στα τέλη Ιουνίου λόγω συμπληρώσεως του ορίου ηλικίας, ενώ και η σημερινή επίτροπος των Διοικητικών Δικαστηρίων Ελένη Διακομανώλη – Ανδρειωτέλλη είναι η πρώτη γυναίκα που καταλαμβάνει τη θέση αυτά στα 50 χρόνια λειτουργίας των Διοικητικών Δικαστηρίων.
Η Δικαιοσύνη τα τελευταία χρόνια γυναικοκρατείται, όπως προκύπτει και από τα επίσημα στοιχεία. Η πρώτη γυναίκα προϊσταμένη της Εισαγγελίας Πρωτοδικών ήταν η σημερινή εισαγγελέας Διαφθοράς Ελένη Ράικου. Και μετά τη συμπλήρωση της θητείας της στο Πρωτοδικείο οι γυναίκες του εισαγγελικού και δικαστικού κλάδου πήραν το «νταμπλ». Ετσι, σήμερα στη μεν Εισαγγελία επικεφαλής είναι η εισαγγελέας Πρωτοδικών Παναγιώτα Φάκου, στο δε Πρωτοδικείο η πρώτη εκλεγμένη γυναίκα προϊσταμένη της Τριμελούς Διοίκησης, πρόεδρος Πρωτοδικών Μαρία Τσάμη.
«Αρωμα γυναίκας» έχει και το τμήμα της Εισαγγελίας Διαφθοράς, όπου υπερτερούν οι γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφους τους. Εξάλλου οι γυναίκες φαίνεται ότι κρατούν τα σκήπτρα στον εισαγγελικό κλάδο. Από τους 207 εισαγγελείς που υπηρετούσαν το 2010 οι 87 ήταν άνδρες και οι 120 γυναίκες. Το 2010, με βάση τα επίσημα στοιχεία, συνολικά υπηρετούσαν 3.673 δικαστικοί και εισαγγελικοί λειτουργοί στα Ποινικά, Πολιτικά και Διοικητικά Δικαστήρια όλων των βαθμίδων. Από τους υπηρετούντες τότε οι 2.428 ήταν γυναίκες και οι 1.245 ήταν άνδρες. Ο ζυγός τα τελευταία χρόνια έχει γείρει ακόμα περισσότερο προς την πλευρά των γυναικών, που ολοένα και πληθαίνουν στον χώρο της Δικαιοσύνης.
