Η Χέμπα Μοράγιεφ ψήφισε πέρσι τον Μοχάμεντ Μόρσι. Ο υποψήφιος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας δεν ήταν η προφανής επιλογή για τη φιλελεύθερη Αιγύπτια, διευθύντρια του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Αιγύπτου, αλλά η ίδια απεχθανόταν την παλιά φρουρά του Χόσνι Μουμπάρακ, ήθελε αλλαγή και πίστευε ότι θα μπορούσε να τη φέρει ο Μόρσι.
«Την τελευταία εβδομάδα είχε μεγάλη (εσωτερική) σύγκρουση», μου είπε η Μοράγιεφ. «Δεν υποστηρίζω τον Στρατό ή τα πραξικοπήματα. Για μένα ως ψηφοφόρο ο Μόρσι πρόδωσε την εμπιστοσύνη των Αιγυπτίων που ήθελαν μεταρρυθμίσεις. Αυτό έβγαλε 14 εκατ. ανθρώπους στον δρόμο στις 30 Ιουνίου. Δεν έφταιγε τόσο η ανικανότητα όσο η γνωστή απολυταρχική ατζέντα, αφού η Αδελφότητα ήθελε να εδραιώσει τον έλεγχό της με κάθε μέσο».
Ο Μόρσι παρεξήγησε την Αραβική Ανοιξη. Ο ξεσηκωμός που έθεσε τέλος σε δεκαετίες δικτατορίας και οδήγησε στις πρώτες ελεύθερες προεδρικές εκλογές στην Αίγυπτο αφορούσε ακριβώς αυτό το δικαίωμα στην ψήφο. Αλλά σε βαθύτερο επίπεδο αφορούσε την προσωπική χειραφέτηση, την απαίτηση να συμμετάσχει κανείς στον σύγχρονο κόσμο και να ζει σε μια ανοικτή κοινωνία υπό την κυριαρχία του νόμου αντί για την εξουσία ενός αυταρχικού καθεστώτος.
Σε μια μουσουλμανική χώρα όπου ζει σχεδόν το 25% των Αράβων η εξέγερση αφορούσε ακόμη στη δημιουργία ενός πολιτικού Ισλάμ που θα απέρριπτε τον θρησκευτικό απολυταρχισμό, στον σεβασμό των διαφορών και στην υποστήριξη ίσων δικαιωμάτων για όλους.
Αντί για όλα αυτά τον περασμένο Νοέμβριο ο Μόρσι έθεσε εαυτόν υπεράνω του νόμου και με τη βοήθεια ενός Συντάγματος με ψεγάδια επέτρεπε σε εγκληματίες της Αδελφότητας να δέρνουν τους φιλελεύθερους αντιπάλους τους, τοποθέτησε φίλους του στο υπουργείο Πληροφοριών, αύξησε τις διώξεις για βλασφημίες, παραδόθηκε σε μια νοοτροπία πολιορκίας, έχασε τον έλεγχο της προβληματικής οικονομίας και επέβλεψε τη συνεχώς αυξανόμενη σχισματική βία. Για την Αδελφότητα το ισλαμιστικό κίνημα της περιοχής, η ξαφνική αλλαγή από την παρανομία στην εξουσία στο σημαντικό αυτό έθνος του αραβικού κόσμου αποδείχτηκε ότι ήταν κάτι πολύ μακρινό.
Οπως ανέφερε πρόσφατα σε άρθρο του στο περιοδικό «Foreign Policy» («Εξωτερική Πολιτική») ο νομπελίστας διπλωμάτης Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι, «ο ξεσηκωμός δεν έγινε για να αλλάξουν τα πρόσωπα αλλά για να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε. Αυτό που βλέπουμε τώρα, ωστόσο, είναι απλώς μια αλλαγή προσώπων με το ίδιο μοντέλο σκέψης επί εποχής Μουμπάρακ –μόνο που τώρα υπάρχει επιπλέον και το θρησκευτικό φαινόμενο».
Αυτή ήταν η βασική αποτυχία του Μόρσι. Το μάθημα από την περιοχή είναι σημαντικό. Η Αίγυπτος είναι το πιο σημαντικό πείραμα για τον συνδυασμό του Ισλάμ με τη δημοκρατικότητα στη σύγχρονη εποχή, που είναι και ο μόνος τρόπος για να ξεπεραστεί η σχισματική βία που μαίνεται στη Συρία και αλλού.
Ο Ελ Μπαραντέι είναι ένας φιλελεύθερος δημοκράτης. Κι όμως παρουσιάστηκε στο πλευρό του Στρατηγού Αμπντούλ Φατάχ ελ Σίσι καθώς ανακοινώθηκαν η αφαίρεση της εξουσίας από έναν πρόεδρο που είχε αναδειχθεί από δημοκρατικές εκλογές, η αναστολή του Συντάγματος και η τοποθέτηση προσωρινής κυβέρνησης. Παρά τις προσπάθειες των στρατηγών που επέμειναν ότι δεν ενδιαφέρονται να πάρουν την εξουσία αποφεύγοντας τη λέξη «πραξικόπημα», αυτό ακριβώς ήταν. Ο Στρατός βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο –ένα κακό προηγούμενο και πλήγμα για τη δημοκρατία. Η παρουσία του Ελ Μπαραντέι στο χορογραφία αυτής της πράξης –όπως και η εσωτερική σύγκρουση της Μοράγιεφ –δείχνει το πόσο απελπιστική είχε γίνει η κατάσταση στην Αίγυπτο.
Θα ήταν πολύ καλύτερα αν είχε αποφευχθεί το πραξικόπημα. Ισως αυτό να ήταν δυνατό εάν ο Μόρσι είχε προκηρύξει νέες εκλογές όταν βγήκαν στους δρόμους 14 εκατ. άτομα. Δεν το έκανε. Επομένως, δίνοντας κι εγώ τη δική μου εσωτερική μάχη, λέω ότι έπρεπε να φύγει. Τώρα όλα θα εξαρτηθούν από το εάν ο Στρατός θα μπορέσει να διατηρήσει το πνεύμα της επανάστασης. Είναι πολύ σημαντικό να αποφευχθεί η βία των άκρων και να συνεχίσει η Αδελφότητα να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική της χώρας. Πρέπει να γίνουν νέες εκλογές το συντομότερο δυνατό και ο Στρατός «να μείνει μακριά από την πολιτική». Πρέπει να θεσπιστεί ένα νέο Σύνταγμα.
Ολα αυτά είναι πολύ δύσκολο έργο. Ομως δεν είναι αδύνατο. Οι νέοι της Αιγύπτου έχουν δείξει την αποφασιστικότητά τους. Παλιότερα όλος ο θυμός στην Αίγυπτο διοχετευόταν προς φανταστικούς εχθρούς ή συνωμοσίες. Ηταν μια κολοσσιαία σπατάλη. Τώρα έχει διοχετευτεί εκεί που πρέπει –στην αραβική αποτυχία να δημιουργηθεί μια νέα νοοτροπία, για την οποία έγραψε ο Ελ Μπαραντέι. Ο Στρατός δεν μπορεί να το κάνει αυτό αλλά –οριακά –μπορεί να γίνει το εκκολαπτήριό της. Κάτι που δεν μπόρεσε να κάνει ο ισλαμικός απολυταρχισμός, όπως και η κοσμική δικτατορία πριν απ’ αυτόν.
