Πόσο συχνά ένας νέος αντιμετωπίζει πρόβλημα με την καρδιά του; Περίπου ένα στα εκατό παιδιά γεννιέται με κάποιο μικρό ή μεγάλο πρόβλημα στην καρδιά του. Πρόκειται για τις λεγόμενες συγγενείς καρδιοπάθειες.

Συνήθως οι παθήσεις αυτές είναι ασυμπτωματικές και τις υποψιάζεται ο παιδίατρος από ένα φύσημα που ακούει κατά την κλινική εξέταση του παιδιού.

Σπανιότερα εκδηλώνονται με συμπτώματα στο παιδί, όπως κακή ανάπτυξη του (καχεξία), δύσπνοια ή εμφάνιση κυάνωσης (μελάνιασμα) σε ηρεμία, ή κατά την άσκηση ή το τρέξιμο. Συνήθως πρόκειται για παθήσεις με επικοινωνίες (τρύπες) μεταξύ των κοιλοτήτων της καρδιάς (κοιλίες ή κόλποι) ή των μεγάλων αρτηριών (αορτή – πνευμονική αρτηρία).

Οι βλάβες αποκαλύπτονται με τη βοήθεια μιας απεικονιστικής μεθόδου, συνήθως με ηχωκαρδιογράφημα Doppler, ή με μαγνητική ή αξονική τομογραφία.

Τα αίτια των σύγχρονων καρδιοπαθειών είναι πολλά. Συνηθέστερα οφείλονται σε χρωμοσωμικές ή γονιδιακές βλάβες. Αλλά και οι ιώσεις που προσβάλλουν μια έγκυο γυναίκα (π.χ. ιλαρά) ενοχοποιούνται για τη δημιουργία σοβαρών καρδιοπαθειών, με διαταραχές της όρασης ή της ακοής του νεογέννητου. Οι ιώσεις είναι επικίνδυνες κατά το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, οπότε συντελείται η οργανογένεση του εμβρύου.

Εντούτοις πρέπει να τονιστεί ότι τα φυσήματα της καρδιάς που ακούγονται καθαρά στην παιδική ηλικία, είναι συνήθως καλοήθη και ένας έμπειρος καρδιολόγος μπορεί να τα διακρίνει, γι’ αυτό και ονομάζονται αθώα φυσήματα. Τα φυσήματα αυτά συνήθως εξαφανίζονται με την πρόοδο της ηλικίας και οφείλονται στην υπερδυναμική κυκλοφορία του αίματος του παιδιού.

Για τις περιπτώσεις όμως εκείνες που υπάρχει συγκεκριμένη βλάβη στην καρδιά, π.χ. μεσοκολπική επικοινωνία ή άλλες βλάβες, η σύγχρονη καρδιοχειρουργική έχει εξελιχθεί τόσο πολύ που τις αντιμετωπίζει με μεγάλη επιτυχία και επαναφέρει το παιδί στη φυσιολογική του κατάσταση ή το βελτιώνει σημαντικά.

Αλλά και στις ελάχιστες περιπτώσεις που η καρδιοχειρουργική αδυνατεί να διορθώσει το πρόβλημα, τον λόγο έχουν οι μεταμοσχεύσεις καρδιάς.

Πέραν των συγγενών καρδιοπαθειών με τις οποίες γεννιέται το παιδί, μία σειρά παθήσεων όπως οι μυοκαρδιοπάθειες ή οι μυοκαρδίτιδες ή ακόμα και οι βλάβες των στεφανιαίων αρτηριών μπορεί να προσβάλουν τους νέους.

Οι μυοκαρδίτιδες προκαλούνται από διάφορες ιώσεις που μπορούν να περάσουν απαρατήρητες, ενώ οι βλάβες των στεφανιαίων αρτηριών οφείλονται είτε σε ανωμαλίες όσον αφορά τη διάπλασή τους είτε σε αθηρωματικές βλάβες που προκαλούνται από ομόζυγο υπερχοληστεριναιμία, με χοληστερίνη στο αίμα που κυμαίνεται άνω των 500mg%.

Ιδιαίτερο κεφάλαιο στη δημιουργία εμφράγματος κατά τη νεανική ηλικία είναι ο σπασμός των στεφανιαίων αρτηριών, που οφείλεται στην υπερβολική κατανάλωση καπνού (3-4 πακέτα ημερησίως) οπότε είναι δυνατόν να παρατηρηθούν ακόμα και θανατηφόρα εμφράγματα του μυοκαρδίου σε νέους.

Παρ’ όλα αυτά, οι καρδιοπάθειες εξακολουθούν σε συντριπτικά ποσοστά να αφορούν τους ενηλίκους, αφού παραμένει η πρώτη αιτία θανάτου του πληθυσμού.