Στα μισά της στενωπού της κρίσης, η ελληνική οικονομία και κοινωνία περνούν τη δυσκολότερη φάση της πρόσφατης ιστορίας μας σε μία δύσκολη διεθνή συγκυρία. Η εγκατάλειψη της προσπάθειας θα ήταν καταστροφική για τη χώρα και για τους πολίτες, συνολικά και ατομικά. Τώρα πια έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για να αναλάβουμε αμέσως, χωρίς τον παραμικρό δισταγμό ή χρονοτριβή, τολμηρές πρωτοβουλίες και να υλοποιήσουμε σημαντικές μεταρρυθμίσεις, κόβοντας από τη ρίζα τον ομφάλιο λώρο με τα στερεότυπα, τις ιδεοληψίες, τις ιστορικές εμμονές αλλά και τις βολικές συνήθειες που μας έφεραν στη σημερινή κατάσταση. Υπάρχει ακόμη μια, τελευταία ίσως, ευκαιρία σε ευρωπαϊκό πλαίσιο να οδηγήσουμε τη χώρα μας σε μία νέα εποχή ευημερίας και προοπτικής.

Προϋπόθεση και εφαλτήριο εξόδου από την κρίση αποτελεί η υιοθέτηση ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου, μακριά από τον κρατισμό και την εσωστρέφεια. Μια χώρα σε ασφυξία περιμένει οξυγόνο από έναν άνεμο οικονομικής ελευθερίας που θα ανατρέψει και θα σαρώσει τον συντεχνιασμό, την κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα, το πελατειακό κράτος, την ανομία, τις γκρίζες σχέσεις των εξουσιών, το έλλειμμα ανταγωνισμού, διαφάνειας, λογοδοσίας και εποπτείας.

Μια νέα αναπτυξιακή πορεία δεν μπορεί παρά να στηρίζεται στην άνθιση των ιδιωτικών επενδύσεων και στην οικονομική εξωστρέφεια, τη βελτίωση των υποδομών και την αναβάθμιση της παιδείας, της έρευνας και της τεχνολογίας, στη βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας. Βρισκόμαστε, επί 14 συνεχόμενα τρίμηνα, με αρνητικές τις ιδιωτικές επενδύσεις και φθίνουσες τις δημόσιες, τις εξαγωγές αγαθών να αντιστοιχούν στο 8,5% του ΑΕΠ, το χαμηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη των 27 και τις δαπάνες για έρευνα και τεχνολογία μόλις το 0,5% του ΑΕΠ, από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη.

Ολοι γνωρίζουμε ότι, αν η χώρα δεν επιστρέψει σύντομα σε θετική αναπτυξιακή τροχιά, η ύφεση και η ανεργία θα υπονομεύσουν τελικά τα πάντα: την επιτυχία της δημοσιονομικής προσαρμογής, τη σταθεροποίηση του δημοσίου χρέους, τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος, τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, το μέλλον της χώρας. Οι αρνητικές οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες θα είναι ανυπολόγιστες σε μία τέτοια εξέλιξη και το εύρος των εναλλακτικών λύσεων εξαιρετικά περιορισμένο, με ακόμα μεγαλύτερο κόστος για όλους, και κυρίως για τους εργαζομένους.

Η παρατεταμένη και βαθιά ύφεση έχει, φυσικά, επιπτώσεις στον προϋπολογισμό. Η αντιμετώπισή τους, όμως, με νέους φόρους στους συνεπείς, ικανούς και κερδοφόρους φορολογούμενους και η συνεχής περικοπή του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, τροφοδοτούν ένα φαύλο κύκλο χωρίς γυρισμό για την οικονομία και την κοινωνία.

Χρειαζόμαστε επειγόντως ένα νέο Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης, το δικό μας σχέδιο, που θα διαμορφώνει ρεαλιστικούς και μετρήσιμους στόχους, με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, στόχοι που θα είναι συνεπείς και με τα συμφωνηθέντα με Ευρωπαίους εταίρους μας. Το Σχέδιο θα δεσμεύει όλους μας, κινητοποιώντας τις υγιείς παραγωγικές και κοινωνικές δυνάμεις στο πλαίσιο ευρύτερων συναινέσεων. Αν δεν πείσουμε την κοινωνία προς αυτή την κατεύθυνση, καμία ξένη αρωγή και αλληλεγγύη δεν θα μας σώσει τελικά, γιατί και αυτοί κάποια στιγμή θα εγκαταλείψουν την προσπάθεια.

Βασικές προϋποθέσεις. Για την επιτυχία του νέου αναπτυξιακού προτύπου, υπάρχουν ορισμένες βασικές και απλές προϋποθέσεις που αν δεν ικανοποιηθούν, δεν θα υπάρξει επανεκκίνηση της οικονομίας και επιστροφή στην ανάπτυξη.

1Αποκατάσταση ικανοποιητικών ρυθμών ρευστότητας και σταθερότητας στο τραπεζικό σύστημα. Οι πιέσεις για απομόχλευση και μείωση της δανειακής έκθεσης των Τραπεζών στην Ελλάδα αυτή την περίοδο, για να μειωθεί η εξάρτηση από την ΕΚΤ, οδηγεί σε επιταχυνόμενη αρνητική πιστωτική επέκταση, με βέβαιο αποτέλεσμα την ανάσχεση της αναπτυξιακής προοπτικής της χώρας και, συνακόλουθα, την υπονόμευση του σταθεροποιητικού προγράμματος. Χρειάζεται η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος παροχής ρευστότητας στο τραπεζικό σύστημα και την οικονομία, με παράλληλη δέσμευση των τραπεζών να υλοποιήσουν ταυτόχρονα σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται, οι οποίες θα ενισχύσουν τη σταθερότητα, την εμπιστοσύνη των καταθετών και θα διευκολύνουν την πρόσβασή τους στις διεθνείς κεφαλαιαγορές.

2Ανάληψη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών για τη βελτίωση της ψυχολογίας της αγοράς, ελληνικής και ξένης, της εμπιστοσύνης των νοικοκυριών και των επιχειρηματικών προσδοκιών στην Ελλάδα. Επίτευξη των στόχων του προγράμματος σταθεροποίησης και ανάπτυξης, συνέπεια έργων και λόγων, σκληρή δουλειά, εφαρμογή των νόμων για όλους, διαφάνεια και λογοδοσία παντού και υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων με εμπροσθοβαρή διάθεση, αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για τη βελτίωση της αξιοπιστίας μας, της ρευστότητας της αγοράς και του εσωτερικού και διεθνούς οικονομικού κλίματος.

3Διαμόρφωση ενός φιλικού περιβάλλοντος στην κοινωνία και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα για την επιχειρηματικότητα και τις ξένες επενδύσεις. Χωρίς την άρση των αντικινήτρων, με την κοινωνία δέσμια σε μεγάλο βαθμό του κρατισμού και καχύποπτη για τον ιδιωτικό τομέα και τις ξένες επενδύσεις, η αναπτυξιακή προοπτική θα παραμένει άπιαστος στόχος. Να αποδεχθούμε τελικά, ότι το υγιές ιδιωτικό επιχειρείν και εθνικό είναι και χρήσιμο.

4Κατάρτιση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος ενίσχυσης των ιδιωτικών και ξένων επενδύσεων μέσω: ιδιωτικοποιήσεων, επιτάχυνσης των επενδύσεων στις υποδομές, διαμόρφωσης σταθερού και ανταγωνιστικού φορολογικού, θεσμικού, περιβαλλοντικού, χωροταξικού πλαισίου για μία δεκαετία, απελευθέρωση των αγορών, διαμόρφωση ενός μεγάλου προγράμματος χρηματοδότησης των επιχειρήσεων και των επενδύσεων μέσω των τραπεζών από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, επιτάχυνση των εκταμιεύσεων από το ΕΣΠΑ και αξιοποίηση του νέου επενδυτικού νόμου fast track. Η αξιοποίηση του fast track να γίνει όχι μόνο για τις πολύ μεγάλες αλλά και για τις μικρότερες αλλά σημαντικές επενδυτικές προτάσεις, με κριτήριο τον πολλαπλασιαστή στην οικονομική δραστηριότητα, τη γεωγραφική κατανομή και τη στόχευση σε συγκεκριμένους τομείς όπου η χώρα διαθέτει είτε σημαντικές ελλείψεις είτε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

5 Δίκαιη κατανομή των βαρών στο πλαίσιο μιας ευρύτερης γενναίας μεταρρύθμισης του ευρύτερου δημοσίου τομέα, του φορολογικού συστήματος, της κοινωνικής πολιτικής, με αναμόρφωση των κοινωνικών υπηρεσιών, της παιδείας και της υγείας, στη βάση της κοινωνικής στόχευσης και της οικονομικής και κοινωνικής αποτελεσματικότητας των παροχών.

6 Κινητοποίηση και στράτευση των οικονομικά ισχυρών της χώρας μας, εντός και εκτός Ελλάδος, στο πλαίσιο συγκεκριμένου σχεδίου, για μια νέα κοινωνική αλληλεγγύη, που θα ενσωματώνει στις κοινωνικές πρωτοβουλίες και δράσεις του δημοσίου τομέα την ιδιωτική κοινωνική αλληλεγγύη: ο εθελοντισμός, οι δωρεές, οι εισφορές σε είδος ή σε χρήμα, η φιλανθρωπία, η κοινωνική προσωπική προσφορά, η χρηματοδότηση της αριστείας, μπορούν να αποτελούν μια νέα ηθική συγκρότηση της κοινωνίας.

Ο Ν. Β. Καραμούζης είναι καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς στο Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής, αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Eurobank EFG

Τελευταία Νέα