Ο µεγαλύτερος καηµός στην ιστορία του Χόλιγουντ. Τη στιγµή που ο Τζόνι «Γκιτάρ» Λόγκαν στο Saloon της Βιένα ανάβει τσιγάρο και πίνει καφέ και από το βάθος ακούγεται η φωνή της Πέγκι Λι να τραγουδάει «Ρlay the guitar, play it again, my Johnny» είναι να σου σηκώνεται η πέτσα και η καρδιά σου να χορεύει µπλουζ αγκαλιά µε το φεγγάρι.

Α, ρε Νικόλα. Ας είναι ελαφρύ το χώµα που σε σκεπάζει!


Οι περισσότερες σκηνοθεσίες του Νίκολας Ρέι (1911-1979)

ήταν ανάποδες. Σε όσες υπέγραψε µε το αίµα της καρδιάς του ενστάλλαξε λυρισµό, ευαισθησία, ανθρωπιά, ροµαντισµό. Παράδειγµα; Το θρυλικό «Rebel without a cause» _ «Επαναστάτης χωρίς αιτία» _ του 1955. Οπου ο Τζέιµς Ντιν (1931-1955) µαζί µε τον Σαλ Μίνεο κοιτάνε τ’ αστέρια. Ολα τα «είδη», φιλµ νουάρ, περιπέτειες, Western, όλα τα ράντιζε µε το αίσθηµά του. Ακόµα πιο αγαπησιάρικο παράδειγµµα το «Johnny Guitar» Εδώ λοιπόν ο Αmerikanische Freund _ όπως χαρακτηστικά τον προσφωνεί ο Γερµανός Βιµ Βέντερς στην ταινία «Ο αµερικάνος φίλος» του 1977 _ αναποδογυρίζει τους αρχετυπικούς ρόλους ιστοριών της Αγριας Δύσης. Οχι Αντρες, αλλά Γυναίκες, Δύο γυναίκες. Από τη µια η Βιένα (Τζόαν Κρόφορντ). Από την άλλη η Εµα Σµολ (Μερσέντες ΜακΚέµπριτζ). Η πρώτη µε παρελθόν. Εντονο και αισθηµατικό. Η δεύτερη µε µέλλον. Ενα µέλλον στρωµένο µε απληστία και αχόρταγη βουλιµία. Η Βιένα είναι ιδιοκτήτρια ενός φιλικού Saloon. Εγκατεστηµένου έξω από την πόλη. Τυχερή. Γιατί από εκεί θα περάσει η σιδηροδροµική γραµµή. Ετσι συντόµως χρυσάφι θ’ αξίζει αυτό το «αχούρι». Η Εµα Small (δηλαδή κοντή) είναι το φραγκάτο αφεντικό της πόλης. Και σαν την τίγρη περιµένει να κατασπαράξει το θήραµά της. Γιατί µια δεύτερη, ακόµα πιο κερδοφόρα, πόλη θα κτιστεί έξω από την παλιά, που µε την έλευση του τρένου θα παρακµάσει. Και η αφορµή για την αρπαγή φτάνει. Τέσσερις µασκοφόροι ληστεύουν την ταχυδροµική άµαξα. Η Small ντυµένη στα µαύρα παρέα µε τον σερίφη, που τον έχει του χεριού της, εισβάλλει στο Salοon και απαιτεί την άµεση σύλληψη τεσσάρων φίλων της Βιένας. Και φυσικά να κρεµαστούν. Εκείνη όµως δεν µασάει. Είπαµε. Το παρελθόν την έχει στοιχειώσει. Με αισθήµατα, πείσµα και αληθινή µαγκιά. Η Βιένα µε την παρέα της φεύγουν. Με µια υπόσχεση που θα τηρήσουν. Θα επιστρέψουν για να κρεµάσουν όχι µόνο τους φίλους, αλλά την ίδια τη Βιένα αυτήν τη φορά.

Και το κάνουν. Αλλά δεν υπολογίζουν τις αντιδράσεις ενός ξένου. Με µοναδική αποσκευή µια κιθάρα. Και που µε γυρισµένη την πλάτη πίνει το καφεδάκι του και φουµάρει το τσιγαράκι του. Σιγά τώρα που θα δώσουν σηµασία σε ένα «τίποτα». Τον λένε Τζόνι «Γκιτάρ» Λόγκαν (Στέρλινγκ Χέιντεν). Ερχεται από το πουθενά µε κατεύθυνση το πουθενά. Από την πρώτη στιγµή και την πρώτη φευγαλέα µατιά, ανάµεσα στον Τζόνι και τη Βιένα λειτουργεί ένα αόρατο πεδίο υπόγειου ηλεκτρικού φορτίου. Το παρελθόν φυγείν αδύνατον. Ενας ανολοκλήρωτος έρωτας. Ενα σκοτεινό παρελθόν. Μια θαρραλέα γυναίκα.

Ενας άντρας µε τα όλα του. Και µερικές ηθικές αξίες. Γαµώτο µου. Δεν είναι όλα για πούληµα! Τρία τα βαριά χαρτιά αυτής της αλησµόνητης ιστορίας. Το πρώτο η επιλογή του Στέρλινγκ Χέιντεν (1916-1986), ενός «δεύτερου» στα χαρτιά ηθοποιού µε µια άκρως ταραγµένη ιστορία. Με το ψευδώνυµο «Τζον Χάµιλτον» υπηρέτησε εθελοντικά στη µυστική οργάνωση ΟSS και εκ µέρους των ΗΠΑ βοηθούσε τους παρτιζάνους του Τίτο. Ετσι κατέληξε κατηγορούµενος του Μακάρθι, µε αποτέλεσµα να «δώσει» ονόµατα για να γλιτώσει. Το τρίτο «χαρτί» η star της εποχής µε το πραγµατικό όνοµα Λούσι Φέι ΛεΣερ, κατά κόσµον Τζόαν Κρόφορντ (1905-1977). Θρυλική η βεντέτα ανάµεσα σ’ αυτήν και την Μπέτι Ντέιβις (1908-1989). «Κοιµήθηκε µε όλους τους αρσενικούς της ΜGΜ εκτός από τη Λάσι»!

έλεγε δηµοσίως η Ντέιβις. «She is Ρhony» (κάλπικη) αλλά ο κόσµος τη γουστάρει» απαντούσε η Κρόφορντ.

Τέταρτο και καλύτερο χαρτί ο Νίκολας Ρέι. Αιρετικός, ιδιαίτερος, αριστερών αναζητήσεων, λάτρης της µουσικής, υπότροφος, για ένα φεγγάρι, του θρυλικού αρχιτέκτονα Φρανκ Λόιντ Ράιτ (1867-1959) και συνεργάτης του Ηλία Καζάν στο «Group Τheater». Ο Ρέι, αν και µέλος του ΚΚΗΠΑ, γλιτώνει από τις Μακαρθικές διώξεις χάριν της «οµπρέλας» του µαικήνα Χάουαρντ Χιούζ. Τυχερός. Οι «επαναστάτες» ευρωπαίοι σκηνοθέτες _ Γάλλοι και Γερµανοί _ τον αναγορεύουν σε ήρωά τους και εκείνος στα τελευταία του, από καρκίνο των πνευµόνων, ολοκληρώνει τη διαδροµή του, παίζοντας στο ντοκιµαντέρ του Βιµ Βέντερς «Lightning over the water». Λάµψη πάνω από το νερό. Ο τίτλος µιας ταινίας που ήθελε αλλά ο καρκίνος δεν του το επέτρεψε. Νick i llove you!

Συνιστώ ανεπιφύλακτα

Ακόµα πέντε οι σπουδαίες ταινίες του Νίκολας Ρέι: «Τhey Live by Νight» (1949), «Ιn a Lonely Ρlace» («Διψασµένος για ηδονή», 1950) µε Χάµφρεϊ Μπόγκαρτ, «Οn Dangerous Ground» («Επικίνδυνο µονοπάτι», 1952) µε Ρόµπερτ Ράιαν, «Τhe Lusty Μen» («Πόθος για δύο», 1952) µε Σούζαν Χέιγουορθ και Ρόµπερτ Μίτσαµ, «Rebel without a cause» («Επαναστάτης χωρίς αιτία»,1955) µε Τζέιµς Ντιν και Νάταλι Γουντ.

ΑΥΡΙΟ: «Απιστίες και αµαρτίες» του Γούντι Αλεν

Η ταυτότητα


§ Πρωτότυπος τίτλος:

Johnny Guitar § Ετος: 1954 § Σκηνοθεσία: Νίκολας Ρέι § Σενάριο: Φίλιπ Γιόρνταν και uncredited Μπεν Μάντοου, Νίκολας Ρέι (από το µυθιστόρηµα του Ρόι Τσάνσλορ)

§ Cast: Στέρλινγκ Χέιντεν, Τζόαν Κρόφορντ, Μπερσέντες ΜακΚέµπριτζ, Σκοτ Μπρέιντι, Ερνστ Μποργκνάιν, Τζον Καραντάιν, Μπεν Κούπερ § Μουσική: Βίκτορ Γιανγκ § Στίχοι: Πέγκι Λι § Είδος: Ροµαντικό Western