ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΛΙΓΟ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΚΑΤΑΦΕΡΝΕΙ Ο Μ. ΛΕΟΝΑΡΝΤ:
ΚΑΤΑΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΕΝΑ ΜΕΙΖΟΝ ΖΗΤΗΜΑ
ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΣΚΗΝΗ, ΤΟ «ΚΑΤΑ ΠΟΥ ΟΔΕΥΕΙ Η ΚΙΝΑ»,
ΚΑΙ ΜΑΣ ΒΟΗΘΑΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΜΕ
ΤΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΣΚΕΨΗΣ ΤΗΣ ΚΙΝΕΖΙΚΗΣ ΕΛΙΤ, Η
ΟΠΟΙΑ, ΕΝ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙ ΙΣΩΣ ΜΕ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΝΟΜΙΖΟΥΜΕ,
ΕΙΝΑΙ ΕΝ ΠΟΛΛΟΙΣ ΔΙΧΑΣΜΕΝΗ
Το προηγούμενο βιβλίο του πολιτικού επιστήμονα Μ. Λέοναρντ (για την Ευρώπη τον 21ο αιώνα) ήταν βαρετό, προβλέψιμο, υπερβολικά «στρογγυλό» για τα γούστα μου. Αντιθέτως, βοηθούντος και του άγνωστου, εξωτικού αντικειμένου του, βρήκα το νέο του αυτό βιβλίο εξαιρετικό: έπειτα από συστηματική επιτόπια έρευνα και πάμπολλες συζητήσεις με ποικίλων απόψεων Κινέζους, εκπόνησε ένα κείμενο κατατοπιστικό αλλά και στοχαστικό.
Το βιβλίο εμμέσως ασκεί κριτική στους πάσης φύσεως αιθεροβάμονες που είτε με όλο και πιο σύνθετα και αυτάρεσκα μαθηματικά μοντέλα είτε με ασύστολες θεωρητικολογίες προσεγγίζουν, υποτίθεται, το οικονομικόκοινωνικό- πολιτικό γίγνεσθαι, χωρίς να έχουν τίποτα να πουν περί του πρακτέου. Το κείμενο αυτό κινείται σε αντίθετο μήκος κύματος.
Εχουμε μια πλούσια δεξαμενή κινεζικών ιδεών. Διότι ακούμε συχνά- πυκνά για ακτιβιστές που συλλαμβάνονται, αλλά ποτέ δεν πληροφορούμαστε για το τι ακριβώς πρεσβεύουν· πέραν των δημοκρατικών ελευθεριών. Λοιπόν, στους κόλπους του ίδιου του μονοκομματικού κινεζικού συστήματος εξουσίας, υπάρχουν σήμερα δύο αλληλοσυγκρουόμενες τάσεις: μία νεοαριστερά και μία νεοδεξιά. Η πρώτη επιζητεί περισσότερη κοινωνική και περιβαλλοντική ευαισθησία και οικοδόμηση ενός κράτους προνοίας. Αντιθέτως, η δεύτερη επιδιώκει περαιτέρω απελευθέρωση της οικονομίας και κατάργηση των σημαντικών υπολειμμάτων κεντρικού σχεδιασμού και κρατικής ανάμειξης. Οι ιδεολογικές αντιπαραθέσεις κατά τα φαινόμενα μαίνονται και δεν είναι διόλου σαφές προς τα πού θα γείρει η πλάστιγγα.
Ως προς τον εκδημοκρατισμό του πολιτικού συστήματος, ακούγονται και πάλι πολλές γνώμες: ορισμένοι θεωρούν πως η φιλελευθεροποίηση στο οικονομικό πεδίο θα οδηγήσει νομοτελειακά και σε πολιτικό εκδημοκρατισμό, ενώ άλλοι υποστηρίζουν πως οικονομική ανάπτυξη και αυταρχισμός συμβαδίζουν αρμονικότατα. Ολοι πάντως αντλούν από την αρνητική εμπειρία της κατάρρευσης της ΕΣΣΔ και θέλουν να αποφύγουν τα λάθη του Γκορμπατσόφ. Οι διενέξεις
Αλλά και στην εξωτερική πολιτική δεν λείπουν οι διενέξεις: οι ακραιφνώς φιλελεύθεροι υποστηρίζουν πως η προϊούσα ένταξη της Κίνας στη διεθνή οικονομία θα οδηγήσει σε όλο και πιο ειρηνικές σχέσεις με τον έξω κόσμο. Αντιθέτως, οι νεοεθνικιστές βλέπουν απειλές και κινδύνους, και πρεσβεύουν μια αποφασιστική στρατιωτική παρουσία- πράγμα που στην πράξη έχει επιτευχθεί με τη ραγδαία αύξηση των αμυντικών δαπανών.
Κατ΄ εξοχήν αγκάθι στην εξωτερική πολιτική της Κίνας είναι το ζήτημα της Ταϊβάν, την οποία αντιμετωπίζει αδιαπραγμάτευτα ως κινεζικό έδαφος επιζητώντας ενοποίηση. Η Κίνα βλέπει με εύλογη καχυποψία τη διπλωματία και τις επεμβάσεις της Δύσης υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υποστηρίζει αναφανδόν την παραδοσιακή αρχή της μη επέμβασης στα εσωτερικά κυρίαρχων κρατών.
Εν κατακλείδι, βασικά αναπάντητα ερωτήματα της πολιτικής οικονομίας επανέρχονται δριμύτατα και επιτακτικά, με μια γενναία δόση πραγματισμού: Δημοκρατία ή αυταρχισμός με οικονομική ανάπτυξη; Ισότητα- αναδιανομή ή πρώτα γρήγοροι ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ; Ποια η άριστη δοσολογία δημοκρατικών ελευθεριών; Ποια η βέλτιστη αναλογία κράτους και αγοράς; Η εκ των πραγμάτων πρωτότυπη και κάπως πρακτική- εργαλειακή κινεζική απάντηση στα κλασικά αυτά ζητήματα θα κρίνει την πορεία της ανερχόμενης ασιατικής υπερδύναμης- και κατ΄ επέκταση του κόσμου όλου.
