«Μια δύσκολη χρονιά κλείνει και έρχεται μία νέα»: η αμφισημία παρεισέφρησε στο πρωτοχρονιάτικο μήνυμα του Πρωθυπουργού. Αλλά το είχαμε ψυχανεμιστεί, ούτως ή άλλως, ότι το 2010 θα είναι δύσκολο. Παρά ταύτα, στην πρωθυπουργική αμφισημία εξακολουθεί να αντιστοιχεί μια αμφιθυμία της κοινής γνώμης. Αφενός, όλοι μαζί επαναλαμβάνουμε ότι επείγουσες και δραστικές αλλαγές στο οικονομικό μας σύστημα, δηλαδή στη ζωή μας, συνιστούν όρο επιβίωσης. Αφετέρου, υφέρπει η πεποίθηση ότι θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε να ζούμε όπως και πριν.

Η αμφιθυμία έχει μέχρι σήμερα τροφοδοτηθεί από τη δημόσια στάση της κυβέρνησης. Από τη μια μεριά, μας έχει ειπωθεί ότι πρέπει να αποφασίσουμε αν «θα αλλάξουμε ή θα βουλιάξουμε», και μάλιστα από το κρεβάτι της Εντατικής. Από την άλλη, και πέρα από την πάγια εμμονή της κυβέρνησης στις «προεκλογικές υποσχέσεις» της, έχει αρχίσει να ακούγεται ότι το ισοζύγιο της ευθύνης αλλά και της ισχύος στη διελκυστίνδα με την Ε.Ε. και τους διεθνείς δανειστές μας δεν είναι και τόσο αρνητικό εις βάρος μας. Στην πράξη, (υποτίθεται ότι) όσο μας κρατάνε τόσο τους κρατάμε. Αφενός, εμφανίζεται η τάση να μοιραστούμε το «έλλειμμα αξιοπιστίας» μας με τους Ευρωπαίους εταίρους μας. Οι «γραφειοκράτες» των Βρυξελλών (υποτίθεται ότι) έχουν ευθύνη για την κατάστασή μας, γιατί δεν μας κατάλαβαν νωρίτερα και δεν μας τράβηξαν τότε το αυτί. Η έλλειψη αξιοπιστίας είναι μεταδοτική νόσος. Όποιος την ανέχεται, την κολλάει. Αφετέρου, υπονοείται ότι οι ξένοι δανειστές μας έχουν εγκλωβίσει τα ωραία τους χρήματα στην τρύπα του δημόσιου χρέους μας. Θέλουν δε θέλουν, είναι αναγκασμένοι να συνεχίσουν να μας δανείζουν για να μη χάσουν όσα μας δάνεισαν ήδη. Υπό την έννοια αυτή, η συνέχιση του δανεισμού μας θα πάρει τη μορφή λύτρων για την ομηρεία τους.

Πρόκειται για την απόλυτη αντιστροφή του ρηθέντος «αλλάζουμε ή βουλιάζουμε» σε ένα άρρητο «δεν αλλάζουμε και επιπλέουμε». Και είναι άρρητο γιατί θα ντρεπόμασταν να το ομολογήσουμε. Αλλά εκτός από αρκετά ανήθικο (ποιος νοιάζεται…) είναι και τελείως ουτοπικό. Ακόμα κι αν βρίσκονταν εύρωστες τράπεζες (για παράδειγμα, αμερικανικοί κολοσσοί, όπως η JΡ Μorgan Chase και η Goldman Sachs, που εξήλθαν ισχυρότεροι από τη διεθνή οικονομική κρίση) να εκμεταλλευτούν την ενδιάθετη τάση μας να φορτώνουμε τα χρέη μας στα παιδιά μας, είναι αμφίβολο αν οι θεματοφύλακες των ευρωπαϊκών θεσμών θα άφηναν το «κακό παράδειγμα» της Ελλάδας να διαιωνίζεται με κίνδυνο να διαδοθεί στους λιγότερο καταφερτζήδες εταίρους μας. Και αυτό δεν είναι ζήτημα γενικής ηθικής αλλά οικονομικού πραγματισμού. Οι παραισθήσεις είναι συχνό φαινόμενο στην Εντατική. Στην καλύτερη περίπτωση, το «σενάριο της επιτήδειας Ελλάδας» είναι παρηγοριά στον άρρωστο, που ωστόσο δεν διευκολύνει τις αποφάσεις του. Αλλά τις αποφάσεις θα τις λάβει η κυβέρνηση. Και υπάρχει η ελπίδα ότι τις έχει ήδη λάβει. Περισσότερο από ελπίδα, υπάρχει η ανάγκη. Το 2010, εκτός από δύσκολο, θα είναι και «εμπροσθοβαρές». Τα περισσότερα θα κριθούν μέσα στο πρώτο εξάμηνο. Και, στο χρονικό αυτό πλαίσιο, το πρώτο τρίμηνο θα είναι το πιο κρίσιμο.

Τα αποτελέσματα των ενεργειών που θα γίνουν σε εφαρμογή των αποφάσεων, οι οποίες πρέπει να έχουν ήδη ληφθεί από την ελληνική κυβέρνηση, θα αξιολογηθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα μέσα Μαΐου, οπότε θα κριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αν η χώρα θα κατρακυλήσει στην ενδέκατη και τελευταία παράγραφο του άρθρου 104 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης και, συνεπώς, θα υπαχθεί σε καθεστώς ποινών και επιτροπείας, ως χώρα που στην ουσία χρεοκόπησε. Προηγουμένως, στα μέσα Φεβρουαρίου, θα έχει αποφασισθεί η «σκληρή επιτήρηση», με τακτικούς ελέγχους, που έχει προεξοφληθεί. Αυτό θα γίνει στη βάση του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης, που θα εγκριθεί τότε επίσημα, αλλά θα πρέπει να είναι σαφές (σε μας) αν πρόκειται να γίνει αποδεκτό μέσα στις δύο επόμενες εβδομάδες από σήμερα. Ήδη, σήμερα, το βασικό σχέδιο παίρνει τον δρόμο για τις Βρυξέλλες. Ενδιαμέσως, με αιχμή τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο, θα βγούμε στο διεθνές σεργιάνι του δανεισμού. Και θα θέσουμε εαυτούς στην κρίση των «αγορών». Το συμπέρασμα είναι ότι έφτασε η ώρα των πράξεων. Όσο διαβουλευτήκαμε, διαβουλευτήκαμε. Σε ό,τι έχει αποφασίσει (και θεωρώντας δεδομένο ότι το έχει κάνει) η κυβέρνηση είναι σκόπιμο να δείξει ανυποχώρητη σταθερότητα. Θα είναι σαν ένα μακροβούτι σε παγωμένη θάλασσα: κρατάς την ανάσα σου και κολυμπάς κάτω από τον πάγο, μέχρι το σημείο όπου συναντάς ξανά την υγρή επιφάνεια. Όταν αναδυθείς εκεί, αναπνέεις ξανά. Δεν έχεις βουλιάξει. Και έχεις γλιτώσει τον πνιγμό.

ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ

Έφτασε η ώρα των πράξεων. Όσο διαβουλευτήκαμε, διαβουλευτήκαμε. Σε ό,τι έχει αποφασίσει η κυβέρνηση είναι σκόπιμο να δείξει ανυποχώρητη σταθερότητα