«Γκρεμίζεται» η Ιστορία της Ελλάδας: σπίτια στα οποία έμειναν μεγάλες προσωπικότητες της πολιτικής και του πολιτισμού είναι πλέον ερειπωμένα και βρίσκονται ένα βήμα πριν από την κατάρρευση. Γραφειοκρατία, ιδιοκτησιακά προβλήματα, βλέψεις για αξιοποίηση των οικοπέδων, έλλειψη χρημάτων, αλλά και αδιαφορία είναι μερικές από τις αιτίες που οδηγούν στην εγκατάλειψη.
Oύτε το γεγονός ότι τα ιστορικά αυτά σπίτια στην πλειονότητά τους έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα έχει δώσει λύση. Κατοικίες πρωθυπουργών, διεθνούς φήμης καλλιτεχνών, ποιητών περνούν απαρατήρητες, καθώς οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν την ιστορία που κρύβεται πίσω από τους μισογκρεμισμένους και βρώμικους τοίχους. Σε ελάχιστα υπάρχουν μόνον κάτι σκουριασμένες πινακίδες που μαρτυρούν ποιοι ήταν οι ένοικοί τους.
Το σπίτι όπου τραγουδούσε η διάσημη σοπράνο Μαρία Κάλλας, το σπίτι του πρώτου πρωθυπουργού της χώρας Σπυρίδωνα Τρικούπη, σπίτια όπου γεννήθηκαν και έμειναν ποιητές και συγγραφείς, όπως ο ποιητής του Μεσοπολέμου Ναπολέοντας Λαπαθιώτης ή ο Μενέλαος Λουντέμης, έχουν αφεθεί στην τύχη τους.
Αρχιτεκτονικά διαμάντια. Εκτός από την ιστορική τους αξία, αρκετά από τα σπίτια αποτελούν σημαντικά δείγματα και της αρχιτεκτονικής ιστορίας. Έργα του Τσίλερ ή του Κώστα Κιτσίκη αποτελούν διαμάντια της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας.
Κι ενώ στην Ελλάδα στέκουν ακόμη από θαύμα, σε άλλες χώρες είτε με πρωτοβουλία του Δημοσίου είτε ιδιωτών φροντίζουν να αναδείξουν τα ιστορικά κτίρια. Το Τσάρτγουελ, για παράδειγμα, όπου έμεινε επί σειρά ετών ο Τσώρτσιλ, μετατράπηκε σε μουσείο χάρη στην πρωτοβουλία ιδιωτών, καθώς οι κληρονόμοι του Άγγλου πρωθυπουργού δεν μπορούσαν να αναλάβουν την αποκατάστασή του.
Ελάχιστες είναι οι εξαιρέσεις στη χώρα μας, όπου σπίτια σημαντικών προσωπικοτήτων αναστηλώθηκαν και μετατράπηκαν σε μουσεία. Στις περιπτώσεις αυτές, αναδείχθηκαν σε πόλο έλξης για πολίτες και τουρίστες, όπως επιβεβαιώνει και το παράδειγμα της κατοικίας του Ελευθερίου Βενιζέλου στα Χανιά. Ανάλογη αποδοχή έχει και το σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη, το οποίο ωστόσο αναπαλαιώθηκε από το τουρκικό κράτος.
Οικία Επαμεινώνδα Δεληγιώργη Κανάρη 1 & Ακαδημίας
Συνδέθηκε με την Ταινιοθήκη της Ελλάδας, όπου στεγαζόταν εκεί από το 1963. Λίγο μετά την πυρκαγιά του 1997, η Ταινιοθήκη αναγκάστηκε να αποχωρήσει. Έκτοτε παραμένει κλειστό, παρά την προκήρυξη διαγωνισμού για την αποκατάστασή του. Η πρόσοψη ακόμη κρατάει, αλλά οι φθορές στο πλαϊνό τμήμα είναι εμφανείς. Από τις αρχές του 1980 το Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων, όπου ανήκει το κτίριο, είχε μιλήσει για κατεδάφισή του.
Οικία Παύλου Μελά Τατοΐου 50 Κηφισιά
Τελευταία οι ελπίδες να καταστεί δυνατή η αποκατάσταση του κτιρίου έχουν ενισχυθεί. Τόσο το υπουργείο Πολιτισμού όσο και ο Δήμος Κηφισιάς επιχειρούν να βρεθεί λύση με το ιδιοκτησιακό πρόβλημα που μπλοκάρει κάθε ενέργεια αξιοποίησής του.
Οικία Κωστή Παλαμά Περιάνδρου 5
Οικία Γιάννη Μακρυγιάννη Γούναρη 15 Άργος
Η στέγη έχει ήδη πέσει, τα παράθυρα είναι κατεστραμμένα και οι τοίχοι διαλύονται μέρα με τη μέρα. Άλλη μία περίπτωση διατηρητέου από το 1982, το οποίο έχει αφεθεί στην τύχη του. Ο σημερινός ιδιοκτήτης προσέφυγε κατά της κήρυξης ως διατηρητέου, αλλά το ΣτΕ το απέρριψε. Το ΥΠΕΧΩΔΕ προχώρησε σε εκπόνηση μελέτης για την αναστήλωσή του και εγκατέστησε εργολάβο, αλλά το 1993 οι εργασίες σταμάτησαν.
Οικία Ερνέστου Τσίλερ Μαυρομιχάλη 6
Οικία Μαρίας Κάλλας Πατησίων 61
τ.μ. άντεξε στον σεισμό του 1999 και στη φωτιά του 2003. Ωστόσο, οι φθορές που έχει υποστεί είναι μεγάλες και σίγουρα τίποτα δεν θυμίζει πως υπήρξε κατοικία μίας διεθνούς φήμης προσωπικότητας. Ούτε καν η παλιά πινακίδα, πως έζησε εκεί η Μαρία Κάλλας, υπάρχει.
Το κτίριο είναι ιδιοκτησίας του ΝΑΤ από το 1950. Έγινε μελέτη ανακατασκευής, αλλά το ΝΑΤ δηλώνει έλλειψη κονδυλίων για την εφαρμογή της. Έκτοτε έχει εγκαταλειφθεί.
Οικία Σπυρίδωνος και Χαριλάου Τρικούπη Δαναού 33 Άργος
Το 1993 έγινε επιδρομή στο σπίτι και προκλήθηκαν σημαντικές καταστροφές στο ξύλινο κλιμακοστάσιο, το τζάκι, σε πατώματα και σε παλιά έπιπλα, ενώ φθορές υπέστησαν και οι τοιχογραφίες και οροφογραφίες του. Δύο χρόνια αργότερα, το 2005, κατέρρευσε και το πίσω μπαλκόνι του κτίσματος.
Εδώ και χρόνια ανήκει στην Αγροτική Τράπεζα, η οποία αρχικά το προόριζε για τη διαμονή υψηλόβαθμων στελεχών της. Έπειτα από πολλές περιπέτειες, πρόσφατα συμφωνήθηκε να μετατραπεί σε μουσείο. Εάν δεν καταρρεύσει μέχρι τότε.